آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,425 |
| تعداد مقالات | 34,759 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,455,376 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,908,315 |
ملاک فقهی تعیین ارش جنایت | ||
| فقه | ||
| دوره 28، شماره 106، تیر 1400، صفحه 33-61 اصل مقاله (736.25 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2021.60112.2237 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا پورصدقی* 1؛ محمد نوذری فردوسیه2 | ||
| 1پژوهشگر مرکز مطالعات فقهی پزشکی قانونی و دانشجوی دکتری دانشگاه قم. ایران. | ||
| 2استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم. ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 21 بهمن 1399، تاریخ بازنگری: 08 خرداد 1400، تاریخ پذیرش: 25 خرداد 1400 | ||
| چکیده | ||
| در آسیب‌های وارد بر اعضای بدن در موارد بسیاری دیه مقدر وجود ندارد و جبران خسارت باید توسط محاکم قضایی تعیین گردد. امروزه شیوه‌های ارائه‌شده از سوی فقها برای تعیین ارش با نارسایی همراه است شیوه‌هایی مانند عبدانگاری و به‌دست‌آوردن تفاوت قیمت برده بدون عیب با برده همراه عیب، برای تعیین ارش که علاوه بر عدم امکان اجرا، اشکالات دیگری نیز بر آن وارد است. قانون مجازات نیز در تعیین ارش مواردی را دخیل دانسته که طبق ادله شرعی قابل‌اثبات نیست. باید دید آیا روشی قابل اجرا برای تعیین ارش در میان منابع فقهی وجود دارد؟ این نوشتار در صدد است با بررسی منابع موجود نقلی ملاک فقهی تعیین ارش را ارائه کند. مطالعه منابع مذکور نشان می‌دهد در روایات موجود، تعیین ارش از مقدار دیه به عقلا واگذار شده است. از آنجا که روش محاسبه خاصی مدنظر شریعت نیست، بنابراین باید برای احقاق حقوق مجنی‌علیه، حاکم به کمک دو کارشناس موردوثوق، از دقیق‌ترین راهی که می‌توان حقوق مجنی‌علیه را استیفا کرد، جنایت وارده را از مقدار دیه عضو محاسبه کند. البته با پیشرفت علوم ممکن است راه‌های دقیق‌تری برای تعیین ارش یافت شود که به قاعده عدل و انصاف نزدیک‌تر است که در این صورت باید چنین روشی ملاک تعیین ارش قرار گیرد. محاسبه با ملاحظه دیه مقدر عضو و محاسبه مقدار آسیب‌دیدگی به‌لحاظ طول و عرض و عمق جراحت، یا مقدار جنایت به‌لحاظ ازکارافتادگی عضو صورت می‌گیرد، با تأکید بر این نکته که حواشی جنایت مانند مقدار زمان بهبودی و تأثیر آن در سلامتی، در مقدار ارش دخیل نیست؛ در نتیجه ملاک تعیین ارش، خصوصیات خود جنایت و جراحت و میزان دیه مقدر عضو است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ارش؛ حکومت؛ دیه؛ ملاک ارش؛ شیوه عبدانگاری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Jurisprudential Criterion for Determining the Arsh of a Crime | ||
| نویسندگان [English] | ||
| reza poorsedghi1؛ mohammad nozari2 | ||
| 1Researcher of the Center for Jurisprudential Studies of Forensic Medicine and PhD student of Qom University.Qom, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Qom University. Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| In many cases, there is no quantitative diya (compensation paid to the heirs of a killed person or to somebody who is injured) for injuries to the body organs, and compensation must be determined by the courts. Today, the methods proposed by jurists to determine the arsh (compensation specified for offences relating to various kinds of hurt or injuries) are associated with failure. Methods such as enslavement and obtaining the difference between the price of a defective slave and a non-defective slave, to determine the arsh, which in addition to the impossibility of execution has other drawbacks. The Penal Code also includes cases in determining the arsh that cannot be proven according to religious evidence. It remains to be seen whether there is an applicable method for determining Arsh among jurisprudential sources. This current paper intends to present the jurisprudential criterion for determining the arsh through examining the available sources. The study of the mentioned sources indicates that in the existing narratives, the determination of arsh from the amount of diya has been left to the wise. Since the method of calculation is not considered by the Shari'a, in order to realize the rights of the victim, the ruler, with the help of two trusted experts, must calculate the crime from the amount of the organ's diya in the most accurate way that the rights of the victim can be exercised. Of course, with the advancement of science, more precise ways to determine the arsh may be found, which is closer to the principle of justice and fairness, in which case such a method should be the criterion for determining the arsh. The calculation is based on the quantitative diya of the organ and the level of injury in terms of length, width and depth of injury, or the amount of crime in terms of the organ disability, emphasizing that the other sides of crime such as the amount of recovery time and its effect on health are not considered in the amount of the arsh. As a result, the criterion for determining the arsh is the characteristics of the crime and the injury and the quantitative diya of the organ. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Arsh, government, diya, Arsh criterion, enslavement | ||
| مراجع | ||
|
1. آوان، رضا؛ سلطانی، عباسعلی. (۱۳۹۶). جایگاه ارش‌البکاره، مهرالمثل و خسارت معنوی در زنای مطاوعی از منظر فقه. فقه و اصول، (۱۱۰)، صص ۹-۳۰. 2. ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور بن احمد. (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی. 3. ابوالحسین، احمد بن فارس بن زکریا. (۱۴۰۴ق). معجم مقائیس اللغة (چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. 4. اراکی، محمدعلی. (۱۴۱۴ق). الخیارات (چاپ اول). قم: مؤسسه در راه حق. 5. اردبیلی، احمد بن محمد. (۱۴۰۳ق). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی. 6. تبریزی، جواد بن علی. (۱۴۲۸ق). تنقیح مبانی الأحکام: کتاب الدیات (چاپ اول). قم: دار الصدیقة الشهیده(علیهاالسلام). 7. جوهری، اسماعیل بن حماد. (۱۴۱۰ق). الصحاح: تاج اللغة وصحاح العربیة. بیروت: دار العلم للملایین. 8. حائری، سید علی بن محمد طباطبایی. (۱۴۱۸ق). ریاض المسائل (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 9. حاجی ده‌آبادی، احمد. (۱۳۸۴). قاعده ارش و حکومت در فقه امامیه و اهل‌سنّت. فقه و حقوق، (۴)، صص ۳۹-۷۰. 10. حاجی ده‌آبادی، احمد. (۱۳۸۹). ارش؛ ماهیت، شیوه محاسبه و مسئول آن. مطالعات حقوقی (علوم اجتماعی و انسانی شیراز)، ۲(۱). 11. حر عاملی، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعة (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 12. حکیم، سیدمحمدسعید طباطبایی. (۱۴۱۵ق). منهاج الصالحین (چاپ اول). بیروت: دار الصفوة. 13. حمیری، نشوان بن سعید. (۱۴۲۰ق). شمس العلوم ودواء کلام العرب من الکلوم (چاپ اول). بیروت: دار الفکر المعاصر. 14. خامسی‌پور، فرسیما؛ قدوسی، آرش؛ میرحسینی، سیدمجید. (۱۳۹۲). مبانی طبی، حقوقی و فقهی تعیین ارش ناتوانی جنسی در زنان آسیب نخاعی. حقوق پزشکی، (۲۷)، صص ۸۹-۱۱۲. 15. خمینی، سید روح اللّه موسوی. (بی‌تا). تحریر الوسیله (چاپ اول). قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم. 16. خوانساری، سید احمد بن یوسف. (۱۴۰۵ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع (چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان. 17. خویی، سید ابوالقاسم موسوی. (۱۴۱۰ق). تکملة المنهاج (چاپ بیست‌وهشتم). قم: نشر مدینة العلم. 18. خویی، سید ابوالقاسم موسوی. (۱۴۲۲ق). مبانی تکملة المنهاج (موسوعه) (چاپ اول). قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره). 19. زر رخ، احسان. (۱۳۸۷). نگرشی نو در جایگاه ارش‌البکاره در فقه و حقوق موضوعه. دوفصلنامه دادرسی، (۷۲)، صص ۴۳-۴۶. 20. سبزواری، سید عبدالأعلی. (۱۴۱۳ق). مهذّب الأحکام (چاپ چهارم). قم: مؤسسة المنار - دفتر حضرت آیة‌الله. 21. صدوق، محمد بن علی بن بابویه. (۱۴۱۳ق). من لا یحضره الفقیه (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی. 22. صیمری، مفلح بن حسن. (۱۴۲۰ق). غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام (چاپ اول). بیروت: دار الهادی، بیروت. 23. طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الإمامیة (چاپ سوم).تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه. 24. طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۰ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی (چاپ دوم). بیروت: دار الکتاب العربی. 25. طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق). تهذیب الأحکام (چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیة. 26. عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی. (۱۴۱۰ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیه (چاپ اول). بیروت: دار التراث - الدار الإسلامیه. 27. عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی. (۱۴۱۲ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه (چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. 28. عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی. (۱۴۱۳ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام (چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه. 29. علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (۱۴۱۰ق). إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی. 30. علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (۱۴۲۰ق). تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام). 31. علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (بی‌تا). تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (چاپ اول، ۲ جلد). مشهد: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام). 32. علی، جواد. (بی‌تا). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. بی‌جا: دار احیاء التراث العربی. 33. فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب یوسفی. (۱۴۱۷ق). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع (چاپ سوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی. 34. فاضل هندی، محمد بن حسن. (۱۴۱۶ق). کشف اللثام والإبهام عن قواعد الأحکام (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی. 35. فراهیدی، خلیل بن احمد. (۱۴۱۰ق). کتاب العین (چاپ دوم). قم: نشر هجرت. 36. فلاحی، ابوالقاسم. (۱۳۹۵). تعیین ارش یک جنایت، بیش از دیه مقدر. حقوق کیفری، ۱(۲)، صص ۶۹-۷۸. 37. فیاض کابلی، محمد اسحاق. (بی‌تا). منهاج الصالحین. بی‌جا: بی‌نا. 38. کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی (چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیه. 39. مجلسی دوم، محمدباقر بن محمدتقی. (۱۴۰۴ق). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول (چاپ دوم، ۲۶ جلد). تهران: دارالکتب الإسلامیة. 40. محقق حلّی، جعفر بن حسن. (۱۴۰۸ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان. 41. مرعشی شوشتری. (۱۳۸۵). دیدگاه مخالف تنصیف ارش مازاد بر ثلث دیه زنان: تفسیری از ماده ۳۰۱ ق.م.ا.، مطالعات راهبردی زنان، (۳۲)، صص ۱۷-۲۹. 42. منسوب به امام رضا(علیه السلام)، علی بن موسی. (۱۴۰۶ق). الفقه: فقه الرضا (چاپ اول). مشهد: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام). 43. نجفی، محمدحسن. (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (چاپ هفتم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 44. وحید خراسانی، حسین. (۱۴۲۸ق). منهاج الصالحین (چاپ پنجم). قم: مدرسه امام باقر(علیه السلام). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 659 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 452 |
||