آمار
| تعداد نشریات | 48 |
| تعداد شماره‌ها | 2,293 |
| تعداد مقالات | 33,216 |
| تعداد مشاهده مقاله | 11,829,444 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,014,457 |
بررسی مشروعیت وقف منقطع و سرنوشت عین موقوفه بعد از انقراض صاحبان وقف | ||
| فقه | ||
| دوره 28، شماره 107، مهر 1400، صفحه 121-149 اصل مقاله (462 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2021.59987.2224 | ||
| نویسنده | ||
| سید تقی واردی | ||
| استادیار و مدیر گروه سازماندهی اطلاعات و مدارک پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 04 بهمن 1399، تاریخ بازنگری: 25 مرداد 1400، تاریخ پذیرش: 28 اردیبهشت 1400 | ||
| چکیده | ||
| نهاد وقف، کاری است خداپسندانه که برای واقف، باقیات‌الصالحات است و برای موقوف‌علیه برطرف‌کننده نیازها. صحت وقف به‌صورت مؤبد مورداتفاق فقهای امامیه است، ولی درباره وقف موقت (که زمان در آن قید شده باشد) و وقف منقطع (که برای موقوف‌علیه انقطاع حاصل گردد)، اتفاق‌نظری بین آنان نیست. پژوهش پیش رو به نوع وقف منقطع می‌پردازد که دارای دو رکن اصلی است و فقهای امامیه در هر دو موردِ آن اختلاف‌نظر دارند: مشروعیت وقف و سرنوشت عین موقوفه پس از انقراض موقوف‌علیه. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که درباره مشروعیت وقف منقطع، دو دیدگاه ناهمسو: صحت و بطلان، وجود دارد. با توجه به اینکه وقف منقطع از نظر ماهیت با وقف مؤبد تفاوتی ندارد، دیدگاه صحت وقف موردتأیید است و درباره سرنوشت عین موقوفه بعد از انقراض موقوف‌علیه، علی‌رغم اختلاف‌نظر فقها، استمرار وقفیت آن در کارهای عام‌المنفعه که قریب به انگیزه واقف است، منطبق با ادله عقلی و نقلی است. بدین جهت، عین موقوفه به وارثان واقف و به وارثان موقوف‌علیه‌انتقال پیدا نمی‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مشروعیت؛ وقف؛ وقف غیردائم؛ وقف منقطع؛ عین موقوفه؛ موقوف‌علیه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Examination of the Legitimacy of the Terminated Endowment and the Fate of the Endowed Property after the death of the Endowment Owners | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sayyid Taqi Varedi | ||
| Assistant Professor, Director of Information and Document Organization Department, Re-search Center for Islamic Information and Document Management, Islamic Sciences and Culture, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The institution of waqf (endowment) is a God-pleasing deed, which for the waqif is considered as Baqiyat al-Salihat (ever-abiding good works), and for the Mawqufon Alayh (beneficiaries), it satisfies the needs. The Imamiyah jurists unanimously agree upon the validity of the waqf in a timeless form, but there is no consensus between them about the temporary waqf (in which time is specified) and the terminated (Munqati') waqf (which is terminated for the Mawqufon Alayh). The current study deals with the type of Munqati' waqf, which has two main pillars and Imamiyah jurists disagree on both of them. The legitimacy of the waqf and the fate of the endowed property after the death of the Mawqufon Alayh. The research findings show that there are two conflicting views on the legitimacy of the terminated waqf: validity and invalidity. Considering that the terminated waqf is not different in nature from the timeless waqf, the view of the validity of the waqf is approved and regarding the fate of the endowed property after the death of Mawqufon Alayh, despite the differences between views of the jurists, the continuation of its endowment in public works that are close to the motivation of the Waqif (endower) is subject to rational and narrative arguments. Therefore, the endowed property is not given to the waqif and Mawqufon Alayh's heirs. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Legitimacy, waqf, non-permanent endowment, terminated endowment, en-dowed property, Mawqufon Alayh | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم. 1. آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین. (۱۴۱۳ق). کتاب فی الوقف (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 2. آل‌عصفور بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم. (۱۴۰۵ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 3. ابن‌ادریس حلی، محمد بن منصور بن احمد. (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 4. ابن‌حمزه طوسی، محمد بن علی بن حمزه. (۱۴۰۸ق). الوسیلة إلی نیل الفضیلة (چاپ اول). قم: کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی. 5. ابن‌زهره حلبی، حمزة بن علی حسینی. (۱۴۱۷ق). غنیة النزوع إلی علمی الأصول والفروع (چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام). 6. ابن‌سعید حلی، یحیی بن سعید. (۱۴۰۵ق). الجامع للشرائع (چاپ اول). قم، مؤسسة سیدالشهداء العلمیة. 7. ابن‌فهد حلی، جمال‌الدین احمد بن محمد اسدی. (۱۴۰۷ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 8. امام خمینی، سیدروح‌اللّه موسوی. (۱۳۶۶). تحریر الوسیله (چاپ ششم). تهران: مکتبة اعتماد الکاظمی. 9. امام خمینی، سیدروح‌اللّه موسوی. (بی‌تا). کتاب البیع (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام. 10. ترابی شهرضایی، اکبر. (۱۳۹۸). بازنگری ادله مشروعیت وقف موقت. دوفصلنامه علمی-پژوهشی تا اجتهاد، ۳(۵)، صص ۵-۲۶. 11. تستری، اسدالله کاظمی. (بی‌تا). مقابس الأنوار ونفائس الأسرار (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 12. تفرشی، سید مصطفی بن حسین حسینی. (۱۴۱۸ق). نقد الرجال (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 13. حائری طباطبائی، سید علی بن محمد.(۱۴۱۸ق). ریاض المسائل (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 14. حائری مازندرانی، محمد بن اسماعیل. (۱۴۱۶ق). منتهی المقال فی أحوال الرجال (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 15. حکیم، سید محسن طباطبایی. (بی‌تا). نهج الفقاهة (چاپ اول). قم: انتشارات ۲۲ بهمن. 16. خوانساری، محمد امامی. (بی‌تا). الحاشیة الثانیة علی المکاسب (چاپ اول). بر اساس نسخه نرم‌افزار جامع فقه اهل‌البیت(علیهم السلام). 17. موسوی خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۱۰ق). منهاج الصالحین (چاپ بیست‌وهشتم). قم: نشر مدینة العلم. 18. خویی، سیدابوالقاسم موسوی. (بی‌تا الف). مصباح الفقاهة. بر اساس نسخه نرم‌افزار جامع فقه اهل‌البیت(علیهم السلام). 19. خویی، سیدابوالقاسم موسوی. (بی‌تا ب). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال. بر اساس نسخه نرم‌افزار جامع فقه اهل‌البیت(علیهم السلام). 20. سبزواری، سید عبدالأعلی. (۱۴۱۳ق). مهذّب الأحکام (چاپ چهارم). قم: مؤسسة المنار. 21. سلّار دیلمی، حمزة بن عبد العزیز. (۱۴۰۴ق). المراسم العلویة والأحکام النبویة (چاپ اول). قم: منشورات الحرمین. 22. سیوری حلی، فاضل مقداد بن عبدالله. (۱۴۰۴ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع (چاپ اول). قم، کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی(ره). 23. شهید اول، محمد بن مکی عاملی. (۱۴۱۴ق). غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد (چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. 24. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی عاملی. (۱۴۱۰ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشی: کلانتر، چاپ اول). قم: کتاب‌فروشی داوری. 25. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (۱۴۱۳ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام (چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. 26. شیخ انصاری، مرتضی بن محمدامین. (۱۴۱۵ق). کتاب المکاسب (چاپ اول). قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. 27. شیخ حرّ عاملی، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعة (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 28. شیخ صدوق، محمّد بن علی بن بابویه. (۱۴۱۳ق). من لا یحضره الفقیه (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 29. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الإمامیة (چاپ سوم). تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة. 30. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۹۰ق). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار. تهران: دار الکتب الإسلامیة. 31. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق الف). الخلاف (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 32. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق ب). تهذیب الأحکام (چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیة. 33. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۲۷ق). رجال الشیخ الطوسی: الأبواب (چاپ سوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 34. شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری. (۱۴۱۳ق). المقنعة (چاپ اول). قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید(ره). 35. صاحب جواهر، محمدحسن. (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (چاپ هفتم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 36. صیمری، مفلح بن حسن. (۱۴۲۰ق). غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام (چاپ اول). بیروت: دار الهادی. 37. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (۱۴۱۰ق). إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 38. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (۱۴۱۳ق الف). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 39. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (۱۴۱۳ق ب). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 40. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (بی‌تا). تذکرة الفقهاء (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 41. فاضل آبی، حسن بن ابی‌طالب یوسفی. (۱۴۱۷ق). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع (چاپ سوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 42. فاضل لنکرانی، محمد. (۱۴۲۴ق). تفصیل الشریعة: الوقف، الوصیة، الأیمان و النذور، الکفارات، الصید (چاپ اول). قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام). 43. فخرالمحققین حلی، محمد بن حسن بن یوسف. (۱۳۸۷ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (چاپ اول). قم: مؤسسه اسماعیلیان. 44. کاشف‌الغطاء، حسن بن جعفر بن خضر. (۱۴۲۲ق). أنوار الفقاهة: کتاب البیع (چاپ اول). نجف: مؤسسه کاشف الغطاء. 45. کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی (چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیة. 46. محقق ثانی، علی بن حسین عاملی کرکی. (۱۴۱۴ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (چاپ دوم). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 47. محقق حلی، جعفر بن حسن. (۱۴۰۸ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام (چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان. 48. میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن. (۱۴۱۳ق). جامع الشتات فی أجوبة السؤالات (چاپ اول). تهران: مؤسسه کیهان. 49. نائینی، میرزا محمدحسین غروی. (۱۴۱۳ق). المکاسب والبیع (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 50. واردی، سیدتقی. (۱۳۹۶). اقتضای ماهیت وقف بر جایزنبودن تغییر و تبدیل آن. مجله فقه، ۲۴(۹۱)، صص ۵۷-۸۰. 51. یزدی، سیدمحمدکاظم طباطبایی. (بی‌تا). تکملة العروة الوثقی (چاپ اول). قم: کتاب‌فروشی داوری. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 514 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 357 |
||