آمار

تعداد نشریات48
تعداد شماره‌ها2,293
تعداد مقالات33,216
تعداد مشاهده مقاله11,833,791
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,017,834
خیدانی, لیلی. (1400). تبیین و مقایسۀ دیدگاه لایب نیتس و علامه طباطبایی دربارۀ اختیار. اسلام و مطالعات اجتماعی, 6(11), 45-65. doi: 10.22081/nir.2020.55307.1154
لیلی خیدانی. "تبیین و مقایسۀ دیدگاه لایب نیتس و علامه طباطبایی دربارۀ اختیار". اسلام و مطالعات اجتماعی, 6, 11, 1400, 45-65. doi: 10.22081/nir.2020.55307.1154
خیدانی, لیلی. (1400). 'تبیین و مقایسۀ دیدگاه لایب نیتس و علامه طباطبایی دربارۀ اختیار', اسلام و مطالعات اجتماعی, 6(11), pp. 45-65. doi: 10.22081/nir.2020.55307.1154
خیدانی, لیلی. تبیین و مقایسۀ دیدگاه لایب نیتس و علامه طباطبایی دربارۀ اختیار. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 6(11): 45-65. doi: 10.22081/nir.2020.55307.1154

تبیین و مقایسۀ دیدگاه لایب نیتس و علامه طباطبایی دربارۀ اختیار

پژوهش‌های عقلی نوین
دوره 6، شماره 11، شهریور 1400، صفحه 45-65    اصل مقاله (344.15 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/nir.2020.55307.1154
نویسنده
لیلی خیدانی*
هیات علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه پیام نور
تاریخ دریافت: 26 مرداد 1398،  تاریخ بازنگری: 30 آذر 1398،  تاریخ پذیرش: 17 خرداد 1399 
چکیده
بحث جبر و اختیار یکی از مسائل و معضلات مهم فلسفی است که در طول تاریخ، فیلسوفان شرق و غرب دربارۀ آن به تأملات بسیار پرداخته‌اند. علامه طباطبائی به عنوان یک اندیشمند اسلامی، هم در آثار فلسفی خود و هم در تفسیر المیزان، ابعاد مختلف جبر و اختیار را بررسی نموده است. لایب‌نیتس نیز به‌عنوان یکی از متفکران بزرگ دوران پیش از کانت، دربارۀ جبر و اختیار تحقیقات بسیار انجام داده است. پرسش اصلی پژوهش پیش‌رو، این است که آیا اعتقاد به اصل هماهنگی پیشین بنیاد، نوعی نفی اختیار و حاکمیّت ضرورت نیست؟ چگونه ارادۀ ازلی الهی با اختیار آدمی سازگار است؟ لایب‌نیتس در صدد بود با تمایز میان ضرورت مطلق و ضرورت شرطی و نظریۀ جهان‌های ممکن به تثبیت اختیار انسان بپردازد. علامه طباطبایی نیز اختیار را امری فطری دانسته و معتقد است قاعدۀ ضرورت سابق «الشئ ما لم یجب لم یوجد»، هیچ منافاتی با اختیار انسان ندارد. در این پژوهش پس از تبیین مبانی لایب‌نیتس و علامه طباطبایی، به بررسی، تحلیل و تطبیق دیدگاه این دو اندیشمند می‌پردازیم.
کلیدواژه‌ها
اختیار؛ ضرورت؛ هماهنگی پیشین بنیاد؛ لایب‌نیتس؛ علامه طباطبایی
عنوان مقاله [English]
Elucidation and Comparison of the Viewpoints of Leibnitz and ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī Concerning Free Will
نویسندگان [English]
leila kheidani
assistant_professor theology payame noor
چکیده [English]
The discourse on determinism and free will is one of the important philosophical issues and dilemmas about which philosophers of the East and the West have pondered a lot throughout history. ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī, as an Islamic thinker, both in his philosophical works and in the interpretation of Al-Mīzān, has studied different dimensions of determinism and free will. Leibniz, as one of the great thinkers of the pre-Kant era, has done a great deal of research on determinism and free will. The main question of the present research is whether the belief in the principle of pre-established harmony is not a kind of negating free will and sovereignty of necessity? How is the eternal Divine will compatible with human free will? Leibniz sought to establish human free will by distinguishing between absolute necessity and conditional necessity and the theory of possible worlds. ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī also considers free will to be an innate entity and maintains that the principle of prior necessity, “a thing comes into being only after it is necessitated”, does not contradict human free will. In this research, after explaining the principles of Leibniz and ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī, we would examine, analyze and compare the viewpoints of these two thinkers.
کلیدواژه‌ها [English]
free will, necessity, pre-established harmony, Leibniz, ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī
مراجع
  1. اسکروتن، راجر (1382)، تاریخ مختصر فلسفۀ جدید،ترجمۀ اسماعیل سعادتی خمسه،تهران: انتشارات حکمت
  2. بریه، امیل (1385)، تاریخ فلسفه،ترجمۀ اسماعیل سعادت،تهران: انتشارات هرمس.
  3. جعفری ، محمد تقی (1379)، جبر و اختیار،تهران: مؤسسۀ تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
  4. رضایی، مهین (‌1383)، تئودیسه و عدل الاهی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
  5. سبحانی تبریزی ،جعفر (1381)، جبر و اختیار ،تنظیم و نگارش از علی ربانی گلپایگانی،قم: مؤسسۀ امام صادق7.
  6. صانعی دره بیدی، منوچهر (‌1375)، فلسفۀ لایب نیتس،تهران: انتشارات ققنوس.
  7. صدرالمتالهین شیرازی، محمد‌بن ابراهیم (‌1404)، اسفار اربعه، قم: مکتبه مصطفوی .
  8. طباطبایی، محمد‌حسین (‌1374)، تفسیر المیزان، ترجم سید محمد باقر موسوی،تهران ، انتشارات محمدی.
  9. ________، (1391)، اصول فلسفه در روش رئالیسم، تهران: صدرا.
  10. ________، (‌1362)، نهایة الحکمة، قم: جامعۀ مدرسین.
  11. فروغی ، محمد علی (1396)، سیر حکمت در اروپا،تهران: انتشارات زوار.
  12. کاپلستون ، فردریک (1380)، تاریخ فلسفه، جلد چهارم،ترجمۀ غلامرضا اعوانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  13. لایب‌نیتس، گوتفرید ویلهلم (1372)، مونادولوژی و چند مقالۀ فلسفی دیگر،ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان،تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
  14. لتا، رابرت، (1384)، فلسفۀ لایب نیتس‌،ترجمۀ فاطمه مینایی، تهران: انتشارات هرمس.
  15. Latta , Robert (1898), Leibniz the Monadology and other Philosophical Writings, Oxford University Press, London.
  16. Leibniz  G.W. (1982), New Essay on Human understand, Abridged Edition translated Edited by Peter Remants Jonatan Benntaphisics, Cambrige University.
  17. Leibniz, (1956), Philosophical Papers and Letters, translated and edited by loemker, L. E, Routledge.
  18. Leibniz. G.W.1985, Theodicy, Essays on the Goodness of God, the freedom of man and the origion of Evil translated by E.M. Huggard, from c.j. gerhardts Edition of the Collected Philosophical Work, p. 1875-90.
  19. Leibniz،  GW, (1988), Discourse on Metaphysics and Related Writings, edit & trans. R. N. D martin & S. Brown,  Manchester University press U.S.A.
  20. Rutherford.D, (2005),.Leibniz Nature and Freedom, Oxford University.
  21. Woolhouse . R. S. (1994), G. W. Leibniz Critical Assessments, Routledge. London.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 198
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 153