عیسی, رامونا. (1400). غایت اخلاقی اسلوب ادبی و گفتار شرعی از دیدگاه ابن‌رشد. اسلام و مطالعات اجتماعی, 17(41), 43-72. doi: 10.22081/jare.2021.60141.1603
رامونا عیسی. "غایت اخلاقی اسلوب ادبی و گفتار شرعی از دیدگاه ابن‌رشد". اسلام و مطالعات اجتماعی, 17, 41, 1400, 43-72. doi: 10.22081/jare.2021.60141.1603
عیسی, رامونا. (1400). 'غایت اخلاقی اسلوب ادبی و گفتار شرعی از دیدگاه ابن‌رشد', اسلام و مطالعات اجتماعی, 17(41), pp. 43-72. doi: 10.22081/jare.2021.60141.1603
عیسی, رامونا. غایت اخلاقی اسلوب ادبی و گفتار شرعی از دیدگاه ابن‌رشد. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 17(41): 43-72. doi: 10.22081/jare.2021.60141.1603
فلسفه هنر / دانشگاه هنر/ دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر/تهران/ ایران
تاریخ دریافت: 04 اسفند 1399،
تاریخ بازنگری: 25 فروردین 1400،
تاریخ پذیرش: 24 اردیبهشت 1400
چکیده
ابن‌رشد در تلخیص بوطیقا به ابداعات و نوآوری‌هایی دست زده است؛ او در این کتاب بیشتر قوانین شعر را به گونه‌ای بیان می‌کند که مطابق طبع زبان عرب باشد. حال این پرسش مطرح می‌شود که مقصود ابن‌رشد از این ابداعات چیست. در این مقاله سعی شده است با بررسی یکی از ابداعات او در تلخیص‌بوطیقا به این پرسش پاسخ داده شود. در این مطالعه غایت اخلاقی اسلوب ادبی و گفتار شرعی ابن‌رشد ذیل دو موضوع بیان می‌شود: جایگاه اشعار و اسلوب ادبی در اخلاق و غایت اخلاقی شعر در گفتار شرعی. ابن‌رشد در این موضوعات اهداف اخلاقی را دنبال کرده است. او در عین ستایش بعضی از اشعار عربی از نظر زیبایی و اسلوب ادبی، اهداف موردنظر آن‌ها را به‌دلیل حقارت و بیهودگی مذمت کرده است؛ زیرا اشعار شاعران عرب به‌دور از تربیت اخلاقی‌اند و قادر به تربیت جوانان نیستند. از نظر ابن‌رشد، هر عملی با تشبیه و محاکات به‌سوی دو امر حسن و قبح یا فضیلت و رذیلت کشیده می‌شود. فضیلت اخلاقی در گفتار شرعی به‌ویژه در قصۀ حضرت یوسف (ع) به‌خوبی نشان داده می‌شود؛ شقاوت از جانب برادران بر یوسف موجب تغییرات در نفس او شد. به سخن دیگر، ترس از خدا و رحم به برادران موجب کسب فضایل بیشتر در او گردید. بدین ترتیب، یوسف (ع) به سعادت دست می‌یابد و جایگاه اخلاق را نشان می‌دهد. لذا غایت اخلاق در تلخیص بوطیقا با آیات قرآن و گفتار شرعی کامل می‌شود؛ زیرا ابزار کاملی برای تربیت انسانی فراهم می‌کند.
The Ethical Objective of Figures of Speech and Religious Speech from Averroes' viewpoint
نویسندگان [English]
Ramona Issa
Faculty of Theoretical Sciences and Higher Art Studies/Philosophy of Art/University of Art/Tehran/Iran
چکیده [English]
In Talkhīṣ Buṭiqā, Averroes has his own innovations. In this book, he expresses the most poetic rules according to the characteristics of Arabic language. Now the question arises: What is the purpose of these innovations? This essay tries to examine one of these innovations and answer the above question. In this study, the ethical Objective of religious speechfrom Talkhīṣ Buṭiqā are divided and expressed into two parts: the importance of using figures of speech and the ethical objective of Religious Speech. In these subjects, he follows ethical purposes. In his view, most Arab verses, while can be praised due to their aesthetics and exalted figures of speech, at the same time should be reproached because of their humiliation and frivolity. He believes that, because Arab poets are far away from ethical education they cannot overtake young people education. According to Ibn Rushd, every action is drawn to either goodness or ugliness, virtue or vice by simile and other figures. Moral virtue is well illustrated in religious discourse, especially in the story of Prophet Yusuf (AS). Cruelty towards him by his brothers leads to more virtues by changing the self and creating fear and mercy towards the brothers, thus achieving happiness and showing the status of morality. Therefore, the end of morality in Talkhīṣ Buṭiqā is literally completed with the verses of the Qur'an and the Shari'a, because it provides a complete tool for human education.
البستانی، بطرس (1998م)، ادباء العرب الأندلسی وعصر الإنبعاث، بیروت: دارالجیل.
بوطیقای ارسطو به روایت حکمای اسلامی (آثاری از فارابی، ابن‌سینا، ابن‌رشد...)، (1396)، ترجمۀ سید محمود یوسف‌ثانی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه.
تهرانی، محمد‌صادق (1390)، الفرقان تفسیر القرآن بلقرآن و السنة، قم: فرهنگ اسلامی.
جرجانی، عبدالقاهر (1991م)، اسرار البلاغة، تحقیق محمود محمد شاکر، جدة: دار المدنی.
الجیوسی، مصطفی (2005م)، موسوعة علماء العرب والمسلمین وأعلامهم، الاردن: دار أسامة للنشعر و التوزیع.
الحسین، قصی (1995م)، «ابن‌رشد: سیاقات الشعر و تصویب المصطلح الخاطیء!»، بیروت: الفکر‌العربی، العدد81، 93-100.
خطابی، حمدبن‌محمد (1956م)، بیان اعجاز القرآن، تحقیق محمد خلف‌الله احمد ومحمد زغلول سلام، قاهرة: دار المعارف.
ذیبان، نابغه (1293ق)، التوضیح و البیان عن شعر نابغه ذبیان، مجمع مشتمل علی خمسه ذواوین من اشعار العرب، القاهرة: المطبعة الأهیة بیروت.
رامین، علی (1393)، نظریه‌های فلسفی‌و‌جامعه‌شناختی در هنر، تهران: نشر نی.
رساله‌های شعری فیلسوفان مسلمان، (1393)، ترجمۀ سید مهدی زرقانی و محمدحسن حسن‌زاده نیری، تهران: سخن.
السامرایی، فاضل (2009م)، الجملة العربیة تألیفها و اقسامها، دمشق: دار الفکر.
سیدباقرحسینی، سید جعفر (1387)، من اسالیب التربیة فی القرآن، قم: بوستان کتاب.
سیوطی، عبدالرحمان‌بن‌ابی‌بکر (1392)، الاتقان فی علوم القرآن، ترجمۀ سید مهدی حائری قزوینی، چاپ دهم، تهران: امیرکبیر.
ضیف، شوقی (1995م)، البلاغة تطور والتاریخ، مصر: دار المعرف کورنیش نیل.
طبا‌طبایی، محمد‌حسین (1392)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ سید محمدباقر‌موسوی‌همدانی، قم: دار الفکر.
العراقی، عاطف (2005م)، الفیلسوف ابن‌رشد ومستقبل الثقافة العربیة، السودان: دار الرشاد.
عیاد، شکری محمد (1976م)، کتاب أرسطوطالیس فی الشعر، القاهره: دار الکتاب العربی .
عویضة، کامل محمد (1993م)، ابن‌رشد فیلسوف العرب و المسلمین، بیروت: دار الکتب العلمیة.
القزوینی، محمدبن‌عبدالرحمن‌جلال‌الدین (2009م)، الایضاح فی علوم البلاغة المعانی والبیان والبدیع، تحقیق ابراهیم شمس‌الدین، البنان: دار الکتب العلمیة.
گات، بریس و دومینیک مک آیور لویس (1384)، دانشنامه زیبایی‌شناسی، گروه مترجمان منوچهر صانعی دره‌بیدی و دیگران، چاپ دوم، تهران: فرهنگستان هنر.
محبتی، مهدی (1385)، «دربارۀ بوطیقا و تأثیر آن بر نقد ادب اسلامی_ایرانی»، مجله نامۀ پارسی، سال یازدهم، ش1، ص9-29.
مظفر، محمدرضا و علی شیروانی (1390)، منطق، چاپ بیستم، تهران: دار العلم.
نوریه، هاتی (2015م)، فن الشعر عند ابن‌رشد بین الترجمة و التأصیل، الجمهوریه الجزائریة: وزارة التعلیم العالی و البحث العلمی، جامعة عبدالحمید بن بادیس_مستغانمه_ کلیة الادب و الفنون قسم اللغة العربیة و آدابها.
واعظی، احمد (1380)، درآمدی بر هرمنوتیک، تهران: مرکز نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
هاشمی، احمد (1392)، جواهر البلاغة فی المعانی و البیان والبدیع، چاپ ششم، تهران: الهام.
الهمامی، الطاهر (2013م)، «نقد الشعر فی بحث عن المصطلح»، مجلة کلیة الادب و اللغات، التونس: عدد21.
Butterworth, Charles E. (1986), “Ibn Rušd’s Middle Commentary on Aristotle’s Poetics”, Princeton University Press.
Butterworth, Charles E. (1994), “Translation and Philosophy the Case of Averroes Commentaries”, in International of the Middle East Studies, p.19-35.
Bywater, Ingram. (1920), Aristotle on the Art of Poetry. A Revised Text, with Critical Introduction, Translation and Commentary, Oxford.
Gould, Rebecca Ruth. (2014), “The Poetics from Athens to Al-Andalus: Ibn Rushd’s”, University of Birmingham, ArticleinModern Philology.p1-24.
Gutas, Dimitri. (1990), “on Tranlating Averroes’s Commentaries”, Published by: American Oriental Society, p. 92-101.
