آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,387 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,993,710 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,705,772 |
ساختار فقه تمدّنی | ||
| جستارهای فقهی و اصولی | ||
| مقاله 5، دوره 7، شماره 4 - شماره پیاپی 25، اسفند 1400، صفحه 99-132 اصل مقاله (698.44 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی (داوری عادی) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jrj.2020.55629.1841 | ||
| نویسندگان | ||
| عبدالحمید واسطی1؛ محمدحسن علی آبادی* 2 | ||
| 1دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه مشهد و استادیار گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛ رایانامه: hvaseti@yahoo.com | ||
| 2عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام مشهد (نویسنده مسئول)؛ (این مقاله با حمایت از صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشورصورت گرفته است)؛ رایانامه: m.hasan.aliabadi@gmail.com | ||
| تاریخ دریافت: 06 مهر 1398، تاریخ بازنگری: 01 خرداد 1399، تاریخ پذیرش: 07 خرداد 1399 | ||
| چکیده | ||
| علم فقه متکفل تعیین وظایف عملی و رفتاری مکلفان است. این علم که تابه‌حال بیشتر به رفتارهای فردی مکلف پرداخته‌است، در طول تاریخ فقه و فقاهت، ساختارهای درونی مختلفی را به خود دیده‌است. اگر لازم است فقه وارد مرحلۀ نظام‌سازی شود و تولید ساختارها، سیستم‌ها و فرایندهای لازم برای تصدی ادارۀ جامعه را به‌عهده گیرد، قطعاً ساختاری متناسب با این مأموریت را نیز احتیاج دارد. در این تحقیق پس از بررسی مباحث مقدماتی، مفاهیم مسأله و ساختار و نیز تبویب فقه در تاریخ فقاهت، شاخص تبویب مطلوب به‌دست آمده‌است. در پایان نیز الزامات دستیابی به ساختار مطلوب فقه تمدنی در ضمن مباحثی همچون آینده‌نگری در تبویب، شبکۀ موضوعات و مسائل بشری و شبکۀ نیازها، نقش ساختار علوم انسانی در تبویب فقه، نظام‌سازی و فقه و نیز نقش سازه‌های تمدنی و فرایندها در ساختار فقه بحث شده‌است و با استفاده از برخی روایات و مباحث پیش‌گفته، پیشنهادی اولیه عرضه شده‌است. درنتیجه، ساختار مطلوب فقه باید بتواند تمامی زیرساخت‌ها، کلان‌سیستم‌ها، زیرسیستم‌ها و فرایندهای مربوط به تحقق تمدن اسلامی را فراگیرد. مأموریت اصلی فقه تمدنی استنباط فرایندهای ادارۀ جامعه در تمامی نظام‌های تمدنی است، ازاین‌رو ساختار آن نیز لازم است با همین معیار ساخته شود. در این تحقیق با توجه به الزامات ساختار فقه تمدنی، پیشنهاد می‌شود فقهْ دارای ساختاری یازده‌بخشی و متشکل از حدود چهل سیستم کلان باشد که فرایندهای لازم برای آن‌ها از فقه استباط شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تبویب فقه؛ نگرش تمدن‌سازانه؛ ساختار مطلوب فقه؛ ابواب فقه تمدنی؛ نظام‌سازی دینی؛ فرایندهای ادارۀ جامعه؛ فقه نظام‌ساز | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Structure of Civilizational Fiqh | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abdolhamid Vaseti1؛ Mohammadhassan AliAbadi2 | ||
| 1Faculty member of Moʼasseseh-ye Moṭāleʻāt-e Rāhbordī ʻUlūm va Maʻāref-e Eslāmī Mashhad- Iran; hvaseti@yahoo.com | ||
| 2Faculty member of Moʼasseseh-ye Moṭāleʻāt-e Rāhbordī ʻUlūm va Maʻāref-e Eslāmī Mashhad and a member of the Manṭeq-e Fahm-e Dīn Group of Research Centre for Culture and Thought-Iran; (Corresponding Author); m.hasan.aliabadi@gmail.com | ||
| چکیده [English] | ||
| The science of fiqh (jurisprudence) is responsible for determining the practical and behavioral duties of the mukallaf (the one charged with a duty). This science, which has dealt more with individual behaviours of the mukallaf, has seen various internal structures throughout the history of fiqh and fiqāhat (jurisprudential expertise). If it is necessary for fiqh to enter the stage of systematization and to undertake the production of structures, systems and processes necessary for the administration of society, it certainly needs a structure appropriate to this mission. After studying the preliminary issues, the concepts of the issue and structure, and tabwīb (classification) of fiqh throughout the history of fiqāhat, this research has obtained the classification index. In concluson, the requirements for achieving the desired structure of civilizational fiqh has discussed along with issues such as foresight in classification, the network of issues and human issues and their network needs, the role of the structure of humanities in the classification of fiqh, the systematization of fiqh, and the role of civilizational structures and processes in the structure of fiqh. Using some narrations and aforementioned issues, an initial proposal has presented. As a result, the desired structure of fiqh should cover all the infrastructures, macro-systems, subsystems and processes related to the realization of Islamic civilization. The main mission of civilizational fiqh is to deduce the processes of managing society in all civilized systems therefore, its structure needs to be built with the same criteria. According to the requirements of the structure of civilizational fiqh, this study has suggested that fiqh has eleven-part structure and consists of about forty macro systems for which the necessary processes are deduced from fiqh. Keywords: classification of fiqh, civilizing attitude, desired structure of fiqh, chapters of civilizational fiqh, religious systematization, community management processes, systematization of fiqh. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| classification of fiqh, civilizing attitude, desired structure of fiqh, chapters of civilizational fiqh, religious systematization, community management processes, systematization of fiqh | ||
| اصل مقاله | ||
|
به فایل PDF مراجعه کنید. | ||
| مراجع | ||
1. آصف‌آگاه، سید محمدرضی. (1392). تأملى بر ساختارهاى فقه مدون امامیه، فقه؛ کاوشی نو در فقه اسلامی، 20 (77) 117-140. 2. اسلامی، رضا. (1389). مدخل علم فقه؛ ادوار، منابع، مفاهیم، کتاب‌ها و رجال فقه مذاهب اسلامی. چاپ دوم، قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزۀ علمیه قم. 3. اعرافی، علیرضا. (1391). فقه تربیتی (مبانی و پیش‌فرض‌ها). تحقیق سید نقی موسوی. قم: مؤسسۀ فرهنگی اشراق و عرفان. 4. انوشه، حسن. (1376). فرهنگنامۀ ادبى فارسى. تهران: سازمان چاپ و انتشارات. 5. باقری، اشرف‌السادات. (1385). ماهیت علوم انسانی و روش‌شناسی آن، مجموعه مقالات کنگرۀ ملی علوم انسانی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 6. برجی، یعقوبعلی. (1374). نگاهی به دسته‌بندی بابهای فقه. فقه‌اهل‌بیتb، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى. پاییز (3) 241-262. 7. بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم. (1379). رسالۀ نوین، چاپ بیست‌وپنجم. قم: انتشارات نشر فرهنگ اسلامی. 8. جوادی آملی، عبدالله. (1391). مفاتیح الحیاة، جمعی از محققان گروه فقه پژوهشگاه علوم وحیانی معارج. چاپ پنجاه‌وسوم. قم: مرکز نشر اسراء. 9. حسن‌زاده، حسین. (1383). بررسی ساختار فقه. قبسات، 9 (32)، 261-293. 10. حلبى، ابوالصلاح. (1403ق). الکافیفیالفقه. تحقیق رضا استادى. اصفهان: کتابخانۀ عمومى امام امیرالمؤمنینA. 11. حلى نجم‌الدین. (1408ق). شرائع‌الإسلام فی مسائل‌الحلال‌والحرام. تصحیح عبدالحسین محمدعلى بقال. چاپ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان. 12. حلى، محمدبن حسن‌بن یوسف. (1387ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. تصحیح موسوى کرمانى، اشتهاردى، على‌پناه و بروجردى. قم: مؤسسۀ اسماعیلیان. 13. خسروپناه، عبدالحسین. (1392). فلسفۀ علوم انسانی (بنیادهای نظری). تهران: موسسۀ حکمت نوین اسلامی. 14. خمینی، سید روح‌الله. (بی‌تا). صحیفۀ امام. بازیابی شده از: نرم افزار مجموعه آثار امام خمینی (ره). 15. دهخدا، علىاکبر. (1373). لغتنامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 16. دورانت، ویلیام جمیز. (1337). تاریخ تمدن. تهران: انتشارات فرانکلین. 17. دیلمى، سلار. (1404ق). المراسم‌العلویة و الأحکام‌النبویة. قم: منشورات الحرمین. 18. سپهری، محمد. (1389). تمدن اسلامی در عصر امویان، تهران: امیرکبیر. 19. شریف‌الرضى، محمدبن حسین. (1414ق). نهج البلاغة (صبحی‌صالح). قم: هجرت. 20. صدر، سید محمدباقر. (1403ق). الفتاوی‌الواضحه وفقا لمذهب اهل‌البیتb. بیروت: دار التعارف للمطبوعات. 21. صدر، سید محمدباقر. (1400ق). دروس فی علم الاصول. قم: دار الهدی. 22. عالمی، بابک. (1395). سازه، فرم و معماری. مطالعات معماری ایران، 5 (9)، 123-140. 23. عاملى، محمدبن مکى. (بی‌تا). القواعد و الفوائد. تحقیق سید عبدالهادى حکیم. قم: مکتبة المفید. 24. عاملى، سید جوادبن محمد. (1419ق). مفتاح‌الکرامة فی شرح قواعدالعلامة. تحقیق محمدباقر خالصى. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة. 25. علی‌آبادی، محمدحسن. (1394). [l1] پیشرفت آیندۀ ایران اسلامی در گرو فعال‌سازی فقه تمدن‌ساز. مجموعه مقالات چهارمین [l2] کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. تهران: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. 26. قوامی، سید صمصام‌الدین. (1392). فقه الادارة. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. 27. کاشانى فیض، محمدمحسن. (بی‌تا). مفاتیح‌الشرائع. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى (ره). 28. کلینى، محمدبن یعقوب‌بن اسحاق. (1407ق). الکافی. تصحیح علی‌اکبر غفارى، محمد آخوندى. چاپ چهارم. تهران: دارالکتب الإسلامیة. 29. کرمی، رضاعلی؛ کشاورزی، محمد. (1393). ضرورت آینده‌پژوهی در فقه اسلامی. فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 6 (4)، 71-84. 30. لوکاس، هنری. (1382). تاریخ تمدن. آذرنگ، عبدالحسین. تهران: نشر سخن. 31. مشکانی، عباسعلی. (1390). درآمدی بر سنجش تمدن‌سازی فقه. فصلنامۀ پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. تابستان (3)، 145-184. 32. مشکینى، میرزا على. (1418ق). الفقه المأثور. چاپ دوم. قم: نشر الهادی. 33. مکارم شیرازى، ناصر. (1427ق). دائرة المعارف فقه مقارن. قم: مدرسۀ امام على‌بن ابى‌طالبA. 34. نبوی، سید عباس. (1375). فقه، زمان و نظام‌سازی. کیهان اندیشه، مرداد و شهریور (67)، 3-21. 35. کاشف الغطاء، على‌بن محمدرضا. (بی‌تا). باب مدینة العلم. نجف: مؤسسة کاشف الغطاء العامة. 36. هاشمی‌شاهرودی، سید محمود. (1393). خارج فقه؛ تقسیم‌بندی شهید و بررسی آن، جلسۀ 458. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی هاشمی شاهروردی. بازیابی شده در بیست فروردین 1400 از: http://www.hashemishahroudi.org/fa/lessons/467/5 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 595 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 387 |
||