پرنده‌ای که در زمان خطر راه می‌رود!

محیط زیست

پرنده‌ای که در زمان خطر راه می‌رود!

زاغ بور، تنها پرنده‌ی بومی ایران

نیلوفر شهسواریان

پرندگان ایران را چه‌قدر می‌شناسیم؟ کشور ما پرندگان شگفت‌انگیزی دارد. یکی از آن‌ها را در کل جهان فقط در کشور ما می‌توان پیدا کرد. به همین خاطر نوشتن در مورد تنها پرنده‌ی بومی ایران برایم هیجان‌انگیز است. پس شما هم با این هیجان همراه شوید.

زیستگاه پرنده

«زاغ بور» در مناطق بیابانی، نیمه‌بیابانی و استپ‌ها زندگی می‌کند و زیستگاه اصلی او زیست‌کده‌ی حیات وحش توران در شهرستان شاهرود است. این پرنده خودش را کاملاً با وضعیت بیابان وفق می‌دهد‌ و جز مناطق بیابانی در منطقه‌ی دیگری حضور ندارد. پرنده‌شناسان او را یک گونه‌ی بومی (آندمیک) به شمار می‌آورند و لقب «پرنده‌ی ملی ایران» را برایش انتخاب کرده‌اند.

تفاوت با کلاغ‌ها و زاغ‌ها

یک ویژگیِ جالب که شکل زندگی این پرنده را با دیگر کلاغ‌ها و زاغ‌ها مجزا می‌کند، این است که در زمان خطر ترجیح می‌دهد به جای پرواز، بدود! پاهای بلند و قوی باعث شده به‌راحتی میان ناهمواری‌ها و بوته‌زارها تند بدود. پا‌های زاغ بور مثل سرش از بدن‌شان کمی کشیده‌تر است که باعث سرعت و چالاکی بیش‌تر در آن‌ها شده است. علاوه بر این نوک بلند و خمیده‌ی این جانور به کندن و کاویدن زمین کمک می‌کند. صدای زاغ‌های بور هم مثل ظاهرشان از دیگر مشخصاتی است که شباهتی به زاغ و کلاغ‌ها ندارد.

غذا و رنگ بدن پرنده

به این پرنده‌ی خوش‌صدا زاغ کویری هم می‌گویند. غذای زاغ کویری حشره و دانه است و غذایش را زیر خاک قایم می‌کند. رنگ بدنش کرم مایل به قهوه‌ای است و لکه‌های سیاهی در ناحیه‌ی سر و گردن دارد. با توجه به رنگ بدن‌شان به خوبی می‌توانند هنگام خطر خودشان را هم‌رنگ محیط پنهان کنند.

خانواده‌ی زاغ بور

اگر بخواهیم زاغ بور ماده را تشخیص بدهیم، باید بدانیم بعد از تخم‌گذاری همان والدی است که روی تخم‌ها می‌خوابد. جنس نر هم به دنبال غذا می‌رود. البته هردو در بزرگ کردن جوجه‌ها نقش دارند. چشمان زاغ‌های بور تازه متولد شده معمولاً بسته است و روی بدن‌شان پر ندارند. جوجه‌ها بعد از ۱۷ تا ۱۹ روز از تخم بیرون می‌آیند و بعد از حدود دو هفته لانه را ترک می‌کنند؛ اما هم‌چنان تا یک ماه پس از آن قدرت پرواز ندارند. در این مدت تحت‌نظر پدر و مادر خود قرار می‌گیرند تا برای زندگی در شرایط سخت محیطِ بیابان آماده شوند.

آشیانه‌ی پرنده

آشیانه‌ی زاغ بور مانند محیط اطراف است و کار سختی است اگر بخواهیم آن را در میان بوته‌های کویر تشخیص بدهیم. زاغ بور روی درخت‌های مرتفع لانه نمی‌سازد و می‌توانیم بستر‌های کوچک‌شان را در میان قیچ‌ها هم ببینیم. قیچ، درختچه‌ای است که انشعابات چوبی فراوانی دارد و یکی از محل‌های اصلی زندگی زاغ‌های بور به شمار می‌رود.

جالب است که زاغ‎ بور از الیاف نرم در داخل آشیانه استفاده می‌کند. با این کار بدن حساس جوجه‌هایی که تازه سر از تخم درمی‌آورند، کم‌تر در مقابل چوب‌های خشک آسیب می‌بیند.