شعبانپورالمشیری, الهه, رهبر, مهدی, ویسی, محمود. (1400). ماهیت فقهی - حقوقی حق حبس در عقود با نگاهی به اسناد بین‌المللی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 28(108), 137-165. doi: 10.22081/jf.2021.60691.2272
الهه شعبانپورالمشیری; مهدی رهبر; محمود ویسی. "ماهیت فقهی - حقوقی حق حبس در عقود با نگاهی به اسناد بین‌المللی". اسلام و مطالعات اجتماعی, 28, 108, 1400, 137-165. doi: 10.22081/jf.2021.60691.2272
شعبانپورالمشیری, الهه, رهبر, مهدی, ویسی, محمود. (1400). 'ماهیت فقهی - حقوقی حق حبس در عقود با نگاهی به اسناد بین‌المللی', اسلام و مطالعات اجتماعی, 28(108), pp. 137-165. doi: 10.22081/jf.2021.60691.2272
شعبانپورالمشیری, الهه, رهبر, مهدی, ویسی, محمود. ماهیت فقهی - حقوقی حق حبس در عقود با نگاهی به اسناد بین‌المللی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 28(108): 137-165. doi: 10.22081/jf.2021.60691.2272
1دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران.
2دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران.
3استادیار گروه فقه و حقوق شافعی، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران.
تاریخ دریافت: 01 اردیبهشت 1400،
تاریخ بازنگری: 29 شهریور 1400،
تاریخ پذیرش: 05 آذر 1400
چکیده
حق حبس اختیاری برای طرفین قرارداد است که بر اساس آن می‌توانند اجرای تعهد خود را موکول به اجرای تعهد دیگری نمایند. بررسی حقیقت حق حبس به‌عنوان تأسیس حقوقی، مهم است زیرا اختلاف در ماهیت، آثار عملی متفاوتی دارد. ضرورت تدوین این مقاله، تبیین ماهیت حق حبس است چراکه غالب اختلافات در احکام و قلمرو حق حبس ناشی از ناشناخته‌ماندن همین امر می باشد. نوشته حاضر به‌دنبال کشف حقیقت حق حبس، به این نتیجه رسیده است که برخی اختلاف‌ها ناشی از خلط مفاهیم مرتبط با حق حبس در حقوق غرب و فقه اسلامی است و از طریق بازپژوهی این مفاهیم در فقه امامیه، حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، این نتایج حاصل گردید که حبس حقی صرفاً مالی است و علی‌رغم شباهت‌هایی که با حقوق عینی و دینی دارد، نمی‌توان آن را لزوماً در زمره حقوق عینی یا دینی قرار داد بلکه به مورد تعهد بستگی دارد و همچنین نوعی ضمانت اجرای متقابل است که در مقام دفاع جاری می‌گردد و البته می‌توان آن را اسقاط یا خلاف آن را شرط نمود. نتایج حاضر به‌طور قابل‌توجهی در تعیین حدود حق حبس، احکام و آثار ناشی از آن موثر است.
1PhD student in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Islamic Denominations, Tehran, Iran.
2Associate Professor, Department of Islamic Jurisprudence and Law, University of Islamic Denominations, Tehran, Iran.
3Assistant Professor, Department of Shafi'i Jurisprudence and Law, University of Islamic Denominations, Tehran, Iran.
چکیده [English]
The right to imprisonment is optional for the parties of the contract, according to which they can defer the fulfillment of their obligation to the fulfillment of another person's obligation. The necessity of writing this paper is to explain the nature of the right to imprisonment, since most of the differences in the rulings and the realm of the right to imprisonment are because it remains unknown. Following the discovery of the truth of the right to imprisonment, the present paper has concluded that some differences are due to the confusion of concepts related to the right to imprisonment in Western law and Islamic jurisprudence. By re-examining these concepts in Imamiyah jurisprudence, Iranian law, and international documents, it was concluded that imprisonment is a purely financial right and despite its similarities with objective and religious rights, it cannot necessarily be considered objective or religious rights, but depends on the obligation and is also a kind of guarantee of mutual implementation that takes place in the place of defense and of course, it can be abolished or stipulated otherwise. The present findings are significantly effective in determining the limits of imprisonment, sentences, and its effects.
کلیدواژه‌ها [English]
Right to imprisonment, financial right, objective and religious right, compositional right
مراجع
قرآن کریم. 1. اردبیلی، احمد بن محمد. (۱۴۱۴ق). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح الاذهان. قم: طلیعه نور. 2. اصفهانی، ابوالحسن. (۱۳۹۳). وسیلة النجاة. قم: مطبعة مهر. 3. اصفهانی، محمدحسین. (۱۴۱۹ق). حاشیة کتاب المکاسب. بیروت: دارالمصطفی لاحیاء التراث. 4. افتخاری، جواد. (۱۳۸۲). حقوق مدنی (چاپ اول، ج3). تهران: انتشارات میزان. 5. امامی، سیدحسن. (۱۳۸۰). حقوق مدنی (ج۱، چاپ بیستم). قم: انتشارات کتاب‌فروشی اسلامیه. 6. امیری قائم‌مقامی، عبدالمجید. (۱۳۵۳). حقوق تعهدات و قراردادها (چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 7. انصاری، شیخ مرتضی. (۱۳۷۸). کتاب المکاسب (چاپ دهم). قم: انتشارات مجمع الفکر الاسلامی. 8. بحرانی، یوسف. (۱۴۰۱ق). حدائق الناضرة. قم: مجمع الفکر الاسلامی. 9. جزائری، محمدجعفر. (۱۳۸۶). هدی الطالب الی شرح المکاسب. قم: طلیعه نور. 10. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۸۵). فلسفه عمومی حقوق بر پایه اصالت عمل: تئوری موازنه (چاپ اول). تهران: انتشارات گنج دانش. 11. جلالی، سیدمحمود. (۱۴۱۴ق). المحصول فی علم الاصول. قم: مؤسسة الامام الصادق(علیه السلام). 12. جوهری، اسماعیل بن حماد. (۱۴۳۲ق). الصحاح: تاج اللغة وصحاح العربیة (محقق: احمد بن غفور). بیروت: دارالمصطفی لاحیاء التراث. 13. خراسانی، محمدکاظم. (۱۴۰۶ق). حاشیة المکاسب (چاپ اول). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 14. خوانساری، احمد. (۱۳۵۵). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع (چاپ دوم). تهران: مکتبة الصدوق. 15. داراب‌پور، مهراب. (۱۳۷۴). تفسیری بر حقوق بیع بین المللی (چاپ اول). تهران: انتشارات گنج دانش. 16. روحانی، سیدمحمدصادق. (۱۴۱۲ق). فقه الصادق. قم: مطبعة العلمیة. 17. زحیلی، وهبة بن مصطفی، (۱۴۱۱ق). الفقه الاسلامی و ادلته. دمشق: دارالفکر. 18. سبزواری، عبدالاعلی. (۱۴۰۱ق). مهذب الاحکام (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 19. سنهوری، عبدالرزاق. (بی‌تا). مصادر الحق فی فقه الاسلام (چاپ سوم). مصر: دارالعلم الملایین. 20. سیستانی، علی. (۱۴۲۰ق). منهاج الصالحین (چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة. 21. شهبازی، محمدحسین. (۱۳۸۵). مبانی لزوم و جواز اعمال حقوقی. تهران: نشر میزان. 22. شهیدی، مهدی. (۱۳۸۲). آثار قراردادها و تعهدات (چاپ اول، ج۳). تهران: نشر مجمع علمی و فرهنگی مجد. 23. شیرازی، سیدمحمد. (۱۴۱۸ق). ایصال الطالب الی المکاسب. تهران: منشورات الاعلمی. 24. صفایی، سیدحسن. (۱۳۸۳). درآمدی بر نکات مهم حقوق مدنی. تهران: نشر مجمع علمی و فرهنگی مجد. 25. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم. (۱۴۱۸ق). حاشیة المکاسب. قم: مؤسسه اسماعیلیان. 26. طباطبایی حکیم، سیدمحسن. (۱۴۳۹ق). نهج الفقاهة. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة. 27. عاملی جبعی، زین‌الدین بن نورالدین علی بن احمد. (۱۴۱۳ق). مسالک الافهام فی شرح شرائع الاسلام. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة. 28. غروی تبریزی، میرزاعلی. (۱۴۲۵ق). شرح استدلالی بر مکاسب. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة. 29. فتحی‌پور، علی. (۱۳۹۶). حق امتناع از اجرای تعهد. حقوق امروز، ۱(۵)، صص ۴۷-۵۳. 30. قزوینی، علی. (۱۴۱۴ق). صیغ العقود والایقاعات (چاپ اول). قم: اشکوری. 31. قنبری، محمدرضا. (۱۳۸۲). مجموعه مقالات حقوقی. تهران: گنج دانش. 32. کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۳). حقوق مدنی: اموال و مالکیت (چاپ پنجم). تهران: انتشارات گنج نشر. 33. کرکی، علی بن حسین بن عبدالعالی. (۱۴۱۴ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. تهران: آل‌البیت(علیهم السلام). 34. لنکرانی، محمد فاضل. (۱۳۹۰). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام). 35. مامقانی نجفی، محمدحسن. (۱۳۱۷). غایة الآمال فی شرح کتاب المکاسب (چاپ اول). قم: انتشارات مجمع الذخائر الاسلامیة. 36. مکارم شیرازی، ناصر. (۱۴۱۸ق). انوار الفقاهة فی احکام العترة الطاهرة (چاپ اول). قم: مدرسة الامام علی ابن ابی طالب(علیه السلام). 37. موسوی بجنوردی، محمد. (۱۴۳۰ق). قواعد الفقهیة (چاپ سوم). قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). 38. موسوی خویی، ابوالقاسم. (۱۴۳۱ق). مصباح الفقاهة. قم: بی‌نا. 39. موسوی الخمینی، سیدروح‌الله. (۱۳۸۵). کتاب البیع. قم: انتشارات مهر. 40. موسوی هاشمی، سیدحسن. (۱۳۹۸). انواع حق مالی در قانون مدنی ایران با نگاهی به حقوق غرب. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، ۶(۴)، صص ۱۱۱-۱۳۲. 41. نائینی، محمدحسین. (۱۳۷۳ق). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب. تهران: المکتبة المحمدیة. 42. نجفی، شیخ محمدحسن. (۱۴۱۱ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام (چاپ هفتم). قم: نشر دارالکتب الاسلامی. 43. هاشمی الشاهرودی، سیدمحمود. (۱۴۲۳ق). کتاب الاجارة. قم: مؤسسة دائرة المعارف الاسلامیة. 44. همدانی، آقارضا. (۱۴۰۱ق). مصباح الفقیه. تهران: المکتبة المحمدیة. 45. یوسفی، حسن بن ابی‌طالب. (۱۴۲۰ق). کشف الرموز (چاپ دوم). قم: نشر دارالکتب الاسلامی.
46. Cheshire & Chevalier, Geoffrey Cheshire. (1991). Fifoot and Furmston's Law of Contract. London: Butterworths. 47. Honnold, John O. (1999). Uniform Law for International Sales under the 1980 United Nations Convention (ed. 3th). The Hague: Kluwer Law International. 48. Honnold, John O. (2000). The United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods in International Encyclopedia of Laws - Contracts (editors: J. Herbots, R. Blanpain). The Hague: Kluwer Law International.
