کیایی, سیده فاطمه. (1400). دلالت‌یابی آیۀ اکمال با استناد به کارکرد فن بلاغی «تقدیم». اسلام و مطالعات اجتماعی, 26(99), 55-76. doi: 10.22081/jqr.2021.58859.3043
سیده فاطمه کیایی. "دلالت‌یابی آیۀ اکمال با استناد به کارکرد فن بلاغی «تقدیم»". اسلام و مطالعات اجتماعی, 26, 99, 1400, 55-76. doi: 10.22081/jqr.2021.58859.3043
کیایی, سیده فاطمه. (1400). 'دلالت‌یابی آیۀ اکمال با استناد به کارکرد فن بلاغی «تقدیم»', اسلام و مطالعات اجتماعی, 26(99), pp. 55-76. doi: 10.22081/jqr.2021.58859.3043
کیایی, سیده فاطمه. دلالت‌یابی آیۀ اکمال با استناد به کارکرد فن بلاغی «تقدیم». اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 26(99): 55-76. doi: 10.22081/jqr.2021.58859.3043
تاریخ دریافت: 06 مهر 1399،
تاریخ بازنگری: 22 آذر 1399،
تاریخ پذیرش: 23 آذر 1399
چکیده
در تبیین معنای کمال دین در آیه سوم سورۀ مائده، سه دیدگاه متفاوت در میان مفسران قابل مشاهده است. عده‌ای آن را محصول «جامعیت دین» بعد از اتمام نزول فرامین وحیانی تلقی نموده و عدۀ دیگر «حاکمیت دین» با گسترش دامنۀ شیوع و نفوذ اسلام را معادل با کمال انگاشته‌اند و گروه سوم، «جاودانگی دین» با امر ولایت را مترادف با کمال قلمداد نموده‌اند. با توجه به اینکه آیۀ اکمال دین ازجمله آیات دارای شان نزول خاص می‌باشد و از طرف دیگر، متعلق کمال محذوف و ظاهر آیه حداقل در نگاه اول دلالت آشکاری بر آنچه کمال بدان مبتنی است ندارد، بیشتر مفسران در تبیین معنای کمال به ذکر روایات تفسیری ناظر به شأن نزول بسنده نموده و کمتر به فحصی عمیق‌تر از قراین درون‌متنی روی آورده‌اند. ازاین‌رو نگارنده در راستای کشف قراین درون‌متنی که با استناد به آنها بتوان به ترجیح یکی از معانی پیش‌گفته اقدام نمود، به این نتیجه رسید که شاید مقدم شدن ظرف زمانی «الیوم» خود بتواند به‌عنوان یک قرینه درون‌متنی لحاظ گردد. بنابراین نوشتار پیش رو با هدف پاسخ به این پرسش که انتقال کدام‌یک از سه مفهوم پیش‌گفته، یعنی «حاکمیت»، «جامعیت» و «زعامت»، تقدم ظرف زمانی را اقتضا می‌نموده است، سامان یافت تا از این طریق، زمینۀ رهیافتی درون‌متنی به معنایابی آیه فراهم گردد.
Finding the Denotation of the Verse of Perfection (Ikmāl) by Referring to the Function of the Rhetorical Technique of “Inversion”
نویسندگان [English]
Sayyideh Fatemeh Kiyayi
M.A. Graduate of Qum University
چکیده [English]
In explaining the meaning of kamāl al-dīn in the verse three of Sūrat al-Mā’ida, three different viewpoints can be seen among the interpreters. Some of them have considered it the result of the “comprehensiveness of religion” after completing the revelation of the revelatory commands; others have taken the “sovereignty of religion” equal to perfection with the expansion of the spread and influence of Islam; and the third group have considered “immortality of religion” with wilāya as synonymous with perfection. Given the fact that the verse of perfection of religion is among the verses with a special revelation occasion and on the other hand the dependent (muta‘allaq) of perfection is omitted and the appearance of the verse at least at first glance does not clearly indicate what perfection is based on, most commentators have sufficed to mention exegetical narrations concerning revelation occasions and have turned less to a deeper examination of the intra-textual evidences. Therefore, in order to discover the intra-textual evidences that can be used to prefer one of the aforementioned concepts; the author reached the conclusion that perhaps the precedence of time adverbial of al-yawm can itself be considered as intra-textual evidence.
Therefore, the present article has been organized with the aim of answering the question of which of the three aforementioned concepts, namely “sovereignty”, “comprehensiveness” and “leadership” has necessitated the precedence of time, in order to provide an intra-textual approach to finding the meaning of the verse.
کلیدواژه‌ها [English]
wilāya, precedence, emphasis, perfection of religion
مراجع
آرام، محمدرضا و فاطمه لایقی (1395)، «بررسی ساختار سوره مائده با رویکرد ساختار درختی»، پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره 19، ص 55-77.
آقاحسینی، حسین و فاطمه جمالی (1390)، «قصر و حصر در متون نثر عرفانی (جایگاه قصر و حصر در تبیین معارف نهفته در متون عرفانی مورد پژوهش)»، نثرپژوهی ادب فارسی (ادب و زبان)، شماره 29، ص 1-22.
ابن بابویه، محمد‌بن على (1387ق)، عیون أخبار الرضا7، محقق/ مصحح: مهدى لاجوردى، تهران: نشر جهان.
ابن عربشاه، ابراهیم‌بن محمد (بی‌تا)، الأطول شرح تلخیص مفتاح العلوم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن یعقوب مغربى، احمد‌بن محمد (بی‌تا)، مواهب الفتاح فی شرح تلخیص المفتاح، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابنجوزى، عبدالرحمن‌بن على (1422ق)، زاد المسیر فى علم التفسیر، بیروت: دار الکتاب العربی.
ابوحیان، محمد‌بن یوسف (1420ق)، البحر المحیط فى التفسیر، بیروت: دار الفکر.
بغوى، حسین‌بن مسعود (1420ق)، تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
تفتازانى، مسعود‌بن عمر (بی‌تا)، کتاب المطول و بهامشه حاشیة السید میرشریف، قم: مکتبة الداوری.
جرجانى، عبدالقاهر‌بن عبدالرحمن (بی‌تا)، دلائل الإعجاز فی علم المعانی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
جمالی، فاطمه (1389)، «جایگاه قصر و حصر در علم معانی»، فنون ادبی، سال دوم، شماره 2 (پیاپی3)، ص 122-109.
حسینی، بی‌بی زینب و محسن برومند (1397)، «اثبات ولایت‌امیرالمؤمنین7 در سوره مائده با استفاده از روش تفسیر ساختاری»، دوفصلنامه علمی _ پژوهشی امامت پژوهی، سال هشتم، شماره 1، ص 83-115.
خازن، على‌بن محمد (1415ق)، تفسیر الخازن المسمى لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
دینورى، عبدالله‌بن محمد (1424ق)، تفسیر ابن وهب المسمى الواضح فى تفسیر القرآن الکریم، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
رضایی هفتادر، غلامعباس؛ ابراهیم نامداری؛ علی‌اکبر احمدی (1392)، «آشنایی زدایی و نقش آن در خلق شعر»، مجله ادب عربی، سال پنجم، شماره 2، ص 69-88.
زحیلى، وهبه (1411ق)، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، سوریه: دار الفکر.
زمخشرى، محمودبن‌عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل وعیون الأقاویل فى وجوه التأویل، بیروت: دار الکتاب العربی.
شهریاری، وحیده و حسین خاکپور (1394)، «بررسی شناخت تقدیم و تأخیر در فهم قرآن با تکیه بر تفسیر تسنیم»، پژوهشنامه تفسیر قرآن، سال دوم، شماره 4، ص 649-669.
صادقى تهرانى، محمد (1406ق)، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم: انتشارات فرهنگ اسلامى.
صنعانى، عبدالرزاق‌بن همام (1411ق)، تفسیر القرآن العزیز المسمّى تفسیر عبدالرزاق، بیروت: دار المعرفة.
طبرانى، سلیمان‌بن احمد (2008)، التفسیر الکبیر، اردن: دار الکتاب الثقافی اربد.
طبرى، محمد‌بن جریر (1412)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.
عرفان، حسن (1388)، ترجمه و شرح جواهر البلاغة، قم: بلاغت.
قرائی سلطان آبادی، احمد (1396)، «تبیین فهم آیه اکمال دین بر اساس نظم فرا خطی قرآن»، دوفصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشهای زبان شناختی قرآن، سال ششم، شماره 1، ص 155-157.
ماتریدى، محمد‌بن محمد (1426)، تأویلات أهل السنة (تفسیر الماتریدى)، بیروت: دار الکتب العلمیة.
