جمشیدی, الهام, ستار, حسین, قاسم پور, محسن. (1400). گونه‌شناسی رویکرد مطالعات قرآنی آیت الله معرفت و بستر شکل‌گیری آنها (با تأکید بر اعجاز، تأویل و نسخ). اسلام و مطالعات اجتماعی, 26(100), 47-66. doi: 10.22081/jqr.2021.59808.3128
الهام جمشیدی; حسین ستار; محسن قاسم پور. "گونه‌شناسی رویکرد مطالعات قرآنی آیت الله معرفت و بستر شکل‌گیری آنها (با تأکید بر اعجاز، تأویل و نسخ)". اسلام و مطالعات اجتماعی, 26, 100, 1400, 47-66. doi: 10.22081/jqr.2021.59808.3128
جمشیدی, الهام, ستار, حسین, قاسم پور, محسن. (1400). 'گونه‌شناسی رویکرد مطالعات قرآنی آیت الله معرفت و بستر شکل‌گیری آنها (با تأکید بر اعجاز، تأویل و نسخ)', اسلام و مطالعات اجتماعی, 26(100), pp. 47-66. doi: 10.22081/jqr.2021.59808.3128
جمشیدی, الهام, ستار, حسین, قاسم پور, محسن. گونه‌شناسی رویکرد مطالعات قرآنی آیت الله معرفت و بستر شکل‌گیری آنها (با تأکید بر اعجاز، تأویل و نسخ). اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 26(100): 47-66. doi: 10.22081/jqr.2021.59808.3128
تاریخ دریافت: 15 دی 1399،
تاریخ بازنگری: 16 بهمن 1399،
تاریخ پذیرش: 19 بهمن 1399
چکیده
محمدهادی معرفت (1309-1385ه.ش) از قرآن‌پژوهان معاصر و برجسته شیعی می‌باشد که به‌ویژه با تألیف کتاب گرانقدر «التمهید» در حوزه علوم قرآنی و ارائه نظریات بدیع شناخته شده است. وی بر پایه سه منبع اصلی مورد استفاده خود، یعنی قرآن، تألیفات حدیثی و اسناد تاریخی، بر آن است تا گره‌های موجود در مفاهیم قرآنی را با محوریت آیات باز نماید. مرحوم معرفت با توجه به سابقه علمی خود در این زمینه، تلاش دارد به ارائه پیشنهادات بدیع و مستدل در مصادیق مختلف علوم قرآنی بپردازد. در این مقاله بر زمینه‌های تدوین نظریات علوم قرآنی آیت الله معرفت و به‌طور خاص، بر ابعاد تاریخی، کلامی، عصری-اجتماعی مورد نظر ایشان تمرکز نموده و در پی آن هستیم که نشان دهیم رویکردهای «حفظ تراث»، «نوآورانه»، «شبهه‌‌شناسانه و پاسخ‌گویانه» و «وحدت‌گرایی» در مطالعات و آرای قرآنی وی نقشی بسزا داشته است. نوشتار حاضر با بررسی زمینه‌های شکل‌گیری نظرات قرآنی مرحوم معرفت از محیط، مکتب، منابع و فضای حاکم بر اجتماع نتیجه‌گیری نموده که به میزان اثرپذیری مرحوم معرفت از بسترهای مذکور و اثرگذاری بر جریان‌های عصری غالب، رویکردهای متفاوتی از جانب ایشان اتخاذ شده است.
Typology of Ayatollah Ma’refat’s Approach of Qur’anic Studies and the Context of their Formation
(With Emphasis on Inimitability, Interpretation, and Abrogation)
نویسندگان [English]
Elham Jamshidi1؛ Husayn Sattar2؛ Mohsen Qasempour3
1Ph.D. Student, Kashan University
2Assistant Professor, Kashan University
3Professor, Allameh Tabatabai University
چکیده [English]
Muhammad Hadi Ma’refat (1309-1385 Sh./1930-2006 CE) is one of the contemporary and prominent Shi’ite Qur’anic scholars who is especially known for writing the valuable book Al-Tamhīd in the field of Qur’anic sciences and presenting innovative theories. Based on the three main sources he uses, namely the Qur’an, hadith writings, and historical proofs, he intends to resolve the intricacies in the Qur’anic concepts with the aid of the verses. The late Ma’refat, considering his scholarly records in this field, tries to provide innovative and well-reasoned suggestions in various examples of Qur’anic sciences. In this article, we would focus on formulating the theories of Qur’anic sciences of Ayatollah Ma’refat and, in particular, on the historical, theological, and epochal-social dimensions intended by him, and try to show that such approaches of “heritage preservation”, “innovative”, “study of misconception and responsiveness” and “Unitarianism” have played a significant role in his Qur’anic studies and opinions. By examining the contexts of the formation of the Qur’anic views of the late Ma’refat from the environment, school, resources, and the atmosphere governing the society, the present article concludes that different approaches have been adopted by the late Ma’refat proportionate to his impressionability from the above-mentioned contexts and his influencing the prevailing epochal course of events.
آرمین، محسن (1385)، ترجمه مناهل العرفان فی علوم القرآن، بی‌جا: پژوهشگاه علوم انسانی.
ابن بابویه، محمدبن علی (بی‌تا)، الإعتقادات، قم: کنگره شیخ مفید.
ابن بابویه، محمدبن على (1404ق)، من لایحضره الفقیه، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن بابویه، محمدبن على (1413ق)، من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
ابن سعد، محمد (1410ق)، الطبقات الکبرى، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن عاشور، محمدبن طاهر (بی‌تا)، التحریر و التنویر، بی‌جا: بی‌نا.
ابن عساکر، على‌بن حسن (1415ق)، تاریخ مدینة دمشق و ذکر فضلها و تسمیة من حلها من الأماثل أو اجتاز بنواحیها من واردیها و أهلها، بیروت: دار الفکر.
ابوزید، نصر حامد (۱۳۸۰)، معنای متن پژوهشی در علوم قرآن، ترجمه مرتضی کریمی نیا، تهران: طرح نو.
ابوزید، نصر حامد (2014)، مفهوم النص دراسة فی علوم القرآن، المغرب: دارالبیضاء مرکز الثقافی العربی.
احمدی‌نژاد، فاطمه (1397)، «معناشناسی نسخ تدریجی، مشروط و تمهیدی از منظر آیت‌اللّه معرفت»، فصلنامه علمی – پژوهشی علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهراء، سال پانزدهم، شماره 37، ص 94-123.
برقى، احمد‌بن محمد (1342)، کتاب الرجال، تهران: دانشگاه تهران.
تفرشى، مصطفى‌بن حسین (1377)، نقد الرجال، قم: موسسة آل البیت: لإحیاء التراث.
حقی بروسوی، اسماعیل (بی‌تا)، روح البیان، بیروت: دارالفکر.
