وقتی که گفت‌وگو جای جنگ را می‌گیرد!

سرمقاله

وقتی که گفت‌وگو جای جنگ را می‌گیرد!

محبوبه افشاری

می‌دانم که اگر از هر کدام از شما بپرسم چرا گفت‌وگو می‌کنیم، جواب‌های خوبی خواهید داد؛ مثلاً برای این‌که دانش ما زیاد شود، یا این‌که در گفت‌وگو اطلاعات زیادی رد و بدل می‌شود، یا گفت‌وگو می‌کنیم تا برای رسیدن به هدف‌مان از دیگران کمکِ فکری بگیریم؛ یا چون احساس تنهایی می‌کنیم، دوست داریم با گفت‌وگو حس خوبی داشته باشیم.

همه‌ی این جواب‌ها درست هستند. یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید هر سَری عقلی دارد؛ یعنی ممکن است برای حل یک مشکل ساعت‌ها و روزها بنشینی و فکر کنی و به هیچ نتیجه‌ای نرسی و بعد دلت بخواهد این موضوع را با دو- سه نفر از دوستان یا اعضای خانواده در میان بگذاری و ناگهان در بین گفت‌وگو راه‌ چاره را پیدا کنی و با خوش‌حالی بگویی: یافتم! یافتم!

به این می‌گویند گفت‌وگوی سازنده که حتماً همه‌ی ما دست‌کم یک‌بار این موضوع برای‌مان پیش آمده است.

چیزی که معلوم است، این است که ما نمی‌توانیم همه‌ی کتاب‌ها را بخوانیم یا همه‌ی فیلم‌ها را ببینیم، توانایی و وقت انسان‌ها محدود است؛ با گفت‌وگو می‌شود در اطلاعات دیگران شریک شد، خصوصاً اگر دوستان خوب و کتاب‌خوان داشته باشیم.

خیلی از اختراعات و کشف‌ها از میان همین گفت‌وگوهای علمی و سازنده بیرون آمده‌اند. در بیش‌تر دانشگاه‌ها، اتاق فکر وجود دارد؛ یعنی ایده‌های خلاقانه و مثبت را مطرح و در مورد آن گفت‌وگو می‌کنند. شاید اصطلاح «اتاق گفت‌‍وگو» یا «گفت‌وگوی تمدن‌ها» را شنیده باشید؛ گفت‌وگو آن‌قدر مهم است که جای جنگ‌های وحشتناک را گرفته است و حتی در اداره‌ی کشورها حرف اول را می‌زند، مثلاً رئیس‌جمهور نمی‌تواند یک روز صبح از رخت‌خواب بیرون بیاید، خمیازه بکشد، بعد بگوید مدرسه‌ها به جای این‌که صبح‌ها باز شوند باید نصف شب باز شوند و بچه‌ها به جای این‌که نصف شب‌ها سرشان در موبایل باشد یا فیلم ببینند، به مدرسه بیایند و درس بخوانند و صبح‌ها بخوابند!

یا معلم مدرسه نمی‌تواند ناگهان یک روز بگوید املا نوشتن دیگر هیچ فایده‌ای ندارد! از این به بعد به جای آن نقاشی بکشید!

برای تمام این برنامه‌ها مدت‌های زیادی فکر و گفت‌وگو شده و از بین پیشنهادهای مختلف، با دلیل علمی؛ بهترین روش انتخاب شده است.

اما حیف که در این چند سال خیلی از ما وقت‌مان را در فضای مجازی هدر می‌دهیم! می‌پرسید چه‌طوری؟ خب معلوم است، وقتی چند ساعت در فضای مجازی فقط ویدئوهای کوتاه را نگاه می‌کنیم و اطلاعات نصفه‌-نیمه‌ی دیگران را می‌خوانیم، بدون این‌که در مورد این اطلاعات فکر یا جست‌وجو کنیم و بدون این‌که از درستی آن مطمئن باشیم، برای دیگران می‌فرستیم. یعنی در این ساعت‌ها وقت‌مان هدر شده است. از نظر علمی، شنیدن، بیش‌ترین تأثیر را در یادگیری دارد. وقتی مطلبی را بخوانیم، در مورد آن با دیگران حرف بزنیم، نظرات آن‌ها را بشنویم و آن را خوب بررسی کنیم، هم بهتر یاد می‌گیریم، هم ممکن است جرقه‌ای در ذهن‌مان زده شود و ایده‌ی تازه‌ای به مغزمان خطور کند. خب حالا برای داشتن گفت‌وگوهای مناسب، باید به چه چیزهایی توجه کنیم؟

یکی این‌که شنونده‌ی خوبی باشیم و با دقت، حرف طرف مقابل را بشنویم و نظرمان را بگوییم.

نکته‌ی دوم این‌که حتماً با کسانی که اطلاعات خوبی دارند و در مورد موضوع گفت‌وگو سررشته دارند و اهل مطالعه هستند، صحبت کنیم و خودمان هم با مطالعه‌ی روزانه، ذهن‌مان را پرورش بدهیم تا ما نیز برای دوستان‌مان مناسب گفت‌وگو باشیم.

 یکی از فایده‌های این روش، بالا رفتن اعتمادبه‌نفس ما و مشارکت‌های بعدی و رفتن به سوی هدف است و دیگر فایده‌ی آن، گزینه‌ی بهتر بودن در محیط کار در آینده است؛ یعنی با خوب حرف زدن و با دانسته‌های بیش‌تر و کامل‌تر، بیش‌تر مورد اعتماد دیگران خواهیم بود. پیشنهاد می‌کنم اگر تا امروز اهل گفت‌وگو نبوده‌اید، همین الآن از جا بلند شوید و اولین گفت‌وگوی هدف‌دار خود را با پدر و مادر یا خواهر و برادر خود انجام دهید؛ حتی می‌توانید با دوستان خود یک موضوع علمی یا اجتماعی را انتخاب کنید و در مورد آن گفت‌وگو نمایید.