شرف الدین, سید حسین. (1400). رویکردی الهیاتی به نسبت دین و فرهنگ. اسلام و مطالعات اجتماعی, 9(شماره3(پیاپی35)), 7-44. doi: 10.22081/jiss.2022.61005.1815
سید حسین شرف الدین. "رویکردی الهیاتی به نسبت دین و فرهنگ". اسلام و مطالعات اجتماعی, 9, شماره3(پیاپی35), 1400, 7-44. doi: 10.22081/jiss.2022.61005.1815
شرف الدین, سید حسین. (1400). 'رویکردی الهیاتی به نسبت دین و فرهنگ', اسلام و مطالعات اجتماعی, 9(شماره3(پیاپی35)), pp. 7-44. doi: 10.22081/jiss.2022.61005.1815
شرف الدین, سید حسین. رویکردی الهیاتی به نسبت دین و فرهنگ. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 9(شماره3(پیاپی35)): 7-44. doi: 10.22081/jiss.2022.61005.1815
دانشیار گروه جامعه‌شناسی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره. قم، ایران.
تاریخ دریافت: 04 خرداد 1400،
تاریخ بازنگری: 03 آذر 1400،
تاریخ پذیرش: 12 دی 1400
چکیده
ادیان الهی هم خود ظرفیت بسیار غنی و تجدیدشونده‌ای برای تولید و عرضه یک فرهنگ متعالی متناسب با ظرفیت‌های آموزه‌ای و اهداف و رسالت این‌جهانی خود به بشر اجتماعی دارند و هم بسته به ظرفیت آموزه‌ای، موقعیت اجتماعی، کمیت وکیفیت موالیان، نحوه تعامل آنها با تعالیم وحیانی، قرائت‌ها و تفسیرهای ارائه‌شده از سوی دین‌پژوهان، فرصت‌ها و محدودیت‌های محیطی و مانند آن؛ نقش بسیار قاطع و تعیین‌کننده‌ای در مواجهه هدفمند با فرهنگ عرفی مستقر و مولفه‌های آن دارند. از این‌رو، نسبت میان دین و فرهنگ و نحوه تعامل آن‌دو به‌ویژه در فرایند تاریخ اجتماعی بشر، ازجمله موضوعاتی است که عموما از سوی جامعه‌شناسان دین مطرح شده و در مقام پاسخ بدان، دیدگاه‌ها و مواضع مختلفی اتخاذ شده است. این نوشتار، درصدد است تا با تامل در آرا و اندیشه‌های دین‌پژوهانی که عمدتاً با رویکرد‌های الهیاتی و کاوش‌های درون‌دینی صراحتاً یا ضمنا به این موضوع ورود کرده‌اند، پاسخ سوال فوق را از منابع و متون مربوطه استخراج و تحلیل نمایند. براین اساس، سوال اصلی آن نسبت‌های محتمل میان دین و فرهنگ به‌مثابه دو نظام معنایی از منظر الهیاتی و از دیدگاه اندیشمندان منتخب است. روش گردآوری اطلاعات، اسنادی و روش تحلیل، تفسیری استنباطی است.
Associate Professor, Department of Sociology, Imam Khomeini Educational and Research Institute. Qom, Iran
چکیده [English]
The divine religions have a very rich and renewed capacity to produce and present a transcendental culture that conforms to their doctrinal capacities, goals, and mission to social humanity. The also depend on their doctrinal capacity, social status, quantity, and quality of their followers, how they interact with revelatory teachings, readings and interpretations provided by religions researchers, opportunities and environmental constraints and the like. They have a very decisive and absolute role in the purposeful confrontation with the established customary culture and its components. Therefore, the relationship between religion and culture and how they interact, especially in the process of human social history, is one of the topics that is generally raised by sociologists of religion, and different views and positions have been adopted in response to it. This paper tries to extract and analyze the answer to the above question from the relevant sources and texts by focusing on the viewpoints and thoughts of religions researchers who have worked on this issue explicitly or implicitly, mainly through theological approaches and intra-religious explorations. Accordingly, its main question is the possible relations between religion and culture as two semantic systems from the theological point of view and from the point of view of selected thinkers. The method of data collection is documentary and the method of analysis is inferential interpretation.
جوادی آملی، عبدالله. (1378). تسنیم: تفسیر قرآن کریم (ج1، تنظیم و ویرایش: علی اسلامی). قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1383). نسبت دین و دنیا؛ بررسی و نقد نظریه سکولاریسم (محقق: و تنظیم: علی‌رضا روغنی موفق). قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1386). اسلام و محیط‌زیست (تحقیق و تنظیم: عباس رحیمیان محقق). قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1387). شریعت در آینه معرفت. قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1390).منزلتعقل در هندسه معرفت دینی. قم: نشر اسراء.
خامنهای، سیدعلی. (05/05/13۷۲). سخنرانی‌در جمع روحانیون تبریز. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای https://b2n.ir/u83969
خامنهای، سیدعلی. (11/04/1368). بیانات در جمع مردم استان یزد و کهگیلویه و بویراحمد. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای https://b2n.ir/t51486
خامنهای، سیدعلی. (19/04/1374). بیانات دیداراعضای شوراهای فرهنگ عمومی استان‌ها با رهبر انقلاب برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای https://b2n.ir/g26785
خامنهای، سیدعلی. (30/11/1370). بیانات در دیدار علما و مدرسین حوزۀ علمیه قم درمدرسه فیضیه. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای https://b2n.ir/a83207
ذوعلم، علی. (1397). فرهنگ ناب اسلامی. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
شجاعی‌زند، علی‌رضا. (1388). جامعه‌شناسی دین درباره موضوع. (ج1). تهران: نشر نی.
شجاعی‌زند، علی‌رضا. (1391). عرفی‌شدن در تجربه مسیحی و اسلامی. تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
