بنازاده ماهانی, صدیقه, حسین زاده, خدیجه. (1400). تحلیل قرآنی رابطۀ انتظار و مقاومت اسلامی در مکتب شهید سلیمانی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 2(شماره2(پیاپی4)), 87-124. doi: 10.22081/jm.2022.62835.1044
صدیقه بنازاده ماهانی; خدیجه حسین زاده. "تحلیل قرآنی رابطۀ انتظار و مقاومت اسلامی در مکتب شهید سلیمانی". اسلام و مطالعات اجتماعی, 2, شماره2(پیاپی4), 1400, 87-124. doi: 10.22081/jm.2022.62835.1044
بنازاده ماهانی, صدیقه, حسین زاده, خدیجه. (1400). 'تحلیل قرآنی رابطۀ انتظار و مقاومت اسلامی در مکتب شهید سلیمانی', اسلام و مطالعات اجتماعی, 2(شماره2(پیاپی4)), pp. 87-124. doi: 10.22081/jm.2022.62835.1044
بنازاده ماهانی, صدیقه, حسین زاده, خدیجه. تحلیل قرآنی رابطۀ انتظار و مقاومت اسلامی در مکتب شهید سلیمانی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 2(شماره2(پیاپی4)): 87-124. doi: 10.22081/jm.2022.62835.1044
1طلبۀ سطح سه تفسیر و علوم قرآنی جامعه الزهرا÷، ایران (نویسنده مسئول).
2پژوهشگر رشته تفسیر و علوم قرآنی پژوهشگاه مطالعات اسلامی زنان جامعة الزهرا (س)، قم، ایران.
تاریخ دریافت: 11 دی 1400،
تاریخ بازنگری: 12 اسفند 1400،
تاریخ پذیرش: 12 بهمن 1400
چکیده
مکتب شهید سلیمانی، مکتبی برآمده از مکتب جامع محمدی و ترجمان روزامدی از اسلام ناب محمدی به تأسّی از مکتب امامین انقلاب است که پیش‌رانی ظهور و جامعۀ مطلوب مهدوی را با فرایندسازی شاخصه‌های مقاومت و تاب‌آوری به سوی انسجام ساختاری و تحول کارکردی پیش می‌‌برد؛ از‌این‌رو انتظار و مقاومت دو مؤلفه از فرهنگ قرآنی هستند. پرسش این است که دو مؤلفۀ انتظار و مقاومت در این مکتب، از منظر قرآن کریم چه رابطه‌ای دارند؟ پژوهش حاضر می‌کوشد با هدف ارائه تصویری روشن از رابطۀ انتظار و مقاومت در مکتب شهید سلیمانی، با روش توصیفی ـ تحلیلی و جمع‌آوری داده‌ها، به این پرسش پاسخ دهد. تحلیل آیات قرآنی ما را به این مهم رهنمون می‌سازد که این دو مؤلفه رابطه‌ای دوسویه دارند؛ زیرا مقاومت دارای عناصر بینشی، گرایشی و رفتاری مؤثر بر انتظار همچون توحید‌محوری، ولایت‌مداری، شهادت‌طلبی، استکبارستیزی، اقتدار و استقرار حکومت اسلامی است؛ همچنین انتظار عاملی مؤثر در ایجاد بینش اضطرار به وجود حجّت خدا، تثبیت گرایش عدالت‌خواهی و امید‌داشتن به نصرت الهی و استقرار رفتار مقاومتی مانند دفاع از مستضعفان و احیای حاکمیت دین است. با این دید می‌توان به افق جدیدی از وحدت جهان بشری، آزادی بشریت از هر نوع بندگی، نفی همه‌جانبۀ طاغوت، حیات طیّبه و احیای تمدن نوین اسلامی دست یافت.
A Qur'anic Analysis of the Relationship between the Waiting and Islamic Resistance in the School of Shahid Soleimani
نویسندگان [English]
Siddiq Banazadeh Mahani1؛ Khadijeh Hosseinzadeh2
1. Islamic Seminary Student Level 3 in Qur'anic Interpretation and Sciences of Al-Zahra University, Iran (Corresponding Author).
2. Researcher in the field of Qur'anic Interpretation and Sciences, Women's Islamic Studies Research Institute, Al-Zahra University, Qom, Iran.
چکیده [English]
The School of Shahid Soleimani is a school derived from the comprehensive school of Prophet Mohammad and a modern model of pure Islam based on the school of the Imams (Imam Khomeini and Imam Khamenei) of Iranian Revolution, which promotes the reappearance and favorable society of Mahdavi by processing the characteristics of resistance and resilience to structural cohesion and functional change. Therefore, the waiting (for Imam Mahdi) and resistance are two components of Qur'anic culture. The question of the paper is what is the relationship between the two components of the waiting and resistance in this school, from the perspective of the Holy Qur'an? The current study seeks to answer this question through descriptive-analytical method and data collection with the aim of providing a clear picture of the relationship between the waiting and resistance in Shahid Soleimani's School. The analysis of Qur'anic verses leads us to the important fact that these two components have a two-way relationship. Because the resistance includes elements of insight, inclination and behavior effective on the waiting such as monotheism, believing in Wilayat, seeking martyrdom, anti-arrogance, authority and the establishment of the Islamic government. The waiting is also an effective factor in creating a necessary vision for the existence of God's authority, proving the tendency to seek justice and hope for divine victory, and establishing resistance behavior such as defending the oppressed and reviving the governance of religion. With this viewpoint, we can achieve a new horizon of the human world unity, human's freedom from any kind of slavery, comprehensive rejection of Taghut, pure life and revival of the new Islamic civilization.
کلیدواژه‌ها [English]
The Waiting, Islamic Resistance, Shahid Soleimani's School, Elements of the Waiting, Components of Resistance
مراجع
* قرآن کریم
آلوسی، محمد بن علی. (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن بابویه، محمد بن علی. (1362). الخصال (محقق: علی‌اکبر غفاری). قم: دفتر‌نشر‌اسلامی.
ابن بابویه، محمد بن علی. (1395). کمال الدین و تمام النعمه (محقق: علی‌اکبر غفاری). تهران: اسلامیه.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی. (1404ق). تحف العقول عن آل الرسول. قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین.
ابن عاشور، محمدطاهر. (1420ق). التحریر و‌التنویر. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
ابن عطیه، عبد الحق بن غالب. (1422ق). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. بیروت: دارالکتب.
ابن کثیر دمشقى اسماعیل بن عمرو. (1419ق). تفسیر القرآن العظیم. (ابن کثیر) (محقق: محمدحسین شمس الدین دار الکتب العلمیة). بیروت: منشورات محمدعلى بیضون.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان‌العرب. بیروت: دار‌صادر.
اسدی، حیدر؛ رجبی، هادی. (1396). نقش فرهنگ، مقاومت در امنیت داخلی جمهوری اسلامی. فصلنامه سیاست، (16)، صص 87 ـ 104.
بالادستیان، محمدامین؛ حائری‌پور، محمدمهدی و یوسفیان، مهدی. (1393). نگین آفرینش. قم: انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عج.
خامنه‌ای، سیدعلی. (24/06/1376). دیدار مسئولان مرکز جهانی علوم اسلامی با رهبر انقلاب، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/r02905
خامنه‌ای، سیدعلی. (12/05/1384). بیانات در مراسم تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/x53202
خامنه‌ای، سیدعلی. (08/06/1384). بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/d47718
خامنه‌ای، سیدعلی. (27/05/1387). بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم در روز نیمه‌ی شعبان، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/t45065
خامنه‌ای، سیدعلی. (14/03/1391). بیانات در مراسم بیست و سومین سالگرد رحلت امام خمینی&، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/h23423
خامنه‌ای، سیدعلی. (23/07/1391). بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالی، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/s90845
خامنه‌ای، سیدعلی. (23/08/1391). بیانات در چهارمین نشست اندیشه‌های اسلامی، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای https://b2n.ir/x29082
خامنه‌ای، سیدعلی. (27/11/1393). بیانات در دیدار اعضای ستادهای «کنگره شهدای امور تربیتی»، «کنگره شهدای دانشجو»، و «کنگره شهدای هنرمند» برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/h19878
خامنه‌ای، سیدعلی. (14/03/1394). بیانات در مراسم بیست و ششمین سالگرد رحلت امام خمینی&، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/m99230
خامنه‌ای، سیدعلی. (14/03/1398). بیانات در مراسم سی‌امین سالگرد رحلت امام خمینی ره، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/a94697
خامنه‌ای، سیدعلی. (24/08/1398). بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامى، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/k09423
خامنه‌ای، سیدعلی. (18/10/1398). بیانات در جمع مردم قم: برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/p27610
خامنه‌ای، سیدعلی. (27/10/1398). خطبه‌های نماز جمعه تهران: برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ایhttps://b2n.ir/r78087
خامنه‌ای، سیدعلی. (21/01/1399). سخنرانی تلویزیونی به مناسبت ولادت حضرت امام زمان عج. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ایhttps://b2n.ir/r28003
خامنه‌ای، سیدعلی. (26/09/1399). بیانات در دیدار دست‌اندرکاران مراسم سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی و خانواده شهید سلیمانی، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://b2n.ir/b13443
محمدی، محمدعلی. (1399). مولفه‌های نقش‌آفرین فرهنگ جهادی در تقویت مقاومت اسلامی در سپهر اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای. فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، (33)، صص 91 ـ111.
محمودی خراسانی، محمد. (1389). عوامل اقتدار ملی. قم: کتاب آشنا.
مصطفوی، حسن. (1368). تحقیق فی الکلمات القرآن‌الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مطهری، مرتضی. (1370). فطرت. تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (1377). مجموعه آثار. تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. (1381). شهید. تهران: انتشارات صدرا.
معین، محمد. (1381). فرهنگ فارسی معین. تهران: ادنا.
مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان. (1382). تفسیر‌نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
میرترابی، زهره؛ بهروزی‌لک، غلامرضا. (1396). جایگاه و کارکرد اضطرار به حجت در فرهنگ انتظار. فصلنامه علمی پژوهشی انتظار موعود، ش58، صص 23ـ 43.
نعمانی، محمد بن ابراهیم. (1397). الغیبة. (محقق و مصحح: على‌اکبر غفارى). تهران: نشر صدوق.
هدایتی، احمدرضا. (1393). آشنایی اجمالی با مفهوم مکتب. وبگاه شخصی. (rahtoosh.com).
یوسفی‌مقدم، صادق. (1399). جایگاه و اهداف مقاومت از دیدگاه مفسران با تاکید بر‌آیات جهاد. علوم سیاسی، (91)، صص 58 ـ75.
