شکری, محمد. (1400). آثار حقوقی جهت قرارداد؛ مبانی و رویکرد اخلاقی اسلامی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 17(42), 67-96. doi: 10.22081/jare.2022.61950.1672
محمد شکری. "آثار حقوقی جهت قرارداد؛ مبانی و رویکرد اخلاقی اسلامی". اسلام و مطالعات اجتماعی, 17, 42, 1400, 67-96. doi: 10.22081/jare.2022.61950.1672
شکری, محمد. (1400). 'آثار حقوقی جهت قرارداد؛ مبانی و رویکرد اخلاقی اسلامی', اسلام و مطالعات اجتماعی, 17(42), pp. 67-96. doi: 10.22081/jare.2022.61950.1672
شکری, محمد. آثار حقوقی جهت قرارداد؛ مبانی و رویکرد اخلاقی اسلامی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 17(42): 67-96. doi: 10.22081/jare.2022.61950.1672
تاریخ دریافت: 01 مهر 1400،
تاریخ بازنگری: 20 مهر 1400،
تاریخ پذیرش: 22 آبان 1400
چکیده
آثار اخلاقی قوانین و مقررات، موضوعی درخور تأمل است. این موضوع نیازمند تحقیق و واکاوی است تا قانونگذار را در تصمیم‌گیری و تقنین منطبق با قواعد اخلاقی و متضمن رویکرد اخلاقی یاری دهد و از ناکارآمدی اخلاقی قوانین یا رویکرد ضد اخلاقی آن‌ها جلوگیری کند. بند چهارم مادۀ 190 قانون مدنی، یکی از شرایط اساسی صحت معاملات را «مشروعیت برای معامله» معرفی میکند و به موجب آن، انگیزۀ نامشروع را باعث بطلان قرارداد میداند. هدف از ضمانت اجرای حقوقی بطلان قرارداد در موارد جهت نامشروع مصرحه، خودداری از وسیله‌قرارگفتن قرارداد برای اجرایی‌کردن اهداف نامشروع، از جمله ارتکاب گناه و رفتارهای ممنوع و منافی با نظم عمومی جامعه، است. همچنین، این تدبیر حقوقی با تحریم معاونت در گناه و ارتکاب جرم و خلاف، هماهنگ است. از سوی دیگر، دستور اخلاقی اسلام مبنی بر ضرورت عدم‌افشای گناه در این قاعدۀ حقوقی رعایت میگردد. مطابق قانون، تصریح به جهت قرارداد ضروری نیست؛ اما در صورت تصریح بدان، نباید نامشروع باشد. رویکرد اخلاقی و اجتماعی این جنبه، یعنی عدم‌اجبار در تصریح جهت معامله، موجد آثار اخلاقی حفظ حریم خصوصی، عدم‌تجسس در انگیزه‌های پنهانی اشخاص و فراهم‌نشدن زمینۀ دروغ و ریا است. نتیجۀ توجه به رویکرد و آثار اخلاقی و اجتماعی شروط قانونی، به طرح دیدگاه‌های منطبق با تعالیم اخلاقی اسلام و نظم جامعه منجر می‌شود که میتواند نگاه کارآمد و نوینی در تصمیمات قانونگذاری ایجاد کند.
Legal Consequences of the Contracts' stimulus; Islamic moral principles and approach
نویسندگان [English]
Mohammad shokri
.عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده [English]
the moral consequences of approved laws and regulations are subject to reflection. This issue needs research and analysis to help the legislator in decision-making and legislation do it in accordance with ethical rules and ensuring an ethical approach to prevent the moral ineffectiveness of laws or their immoral approach. The fourth paragraph of Article 190 of the Civil Code introduces one of the basic conditions for the validity of transactions as "the legitimacy of the stimulus of transaction" and thereby considers the illegitimate motive to invalidate the contract. The means of concluding a contract is to carry out illegitimate goals, including committing sin and conduct that is prohibited and contrary to public order. Also, this legal measure is in line with the prohibition of the deputy in sin and committing a crime. On the other hand, the Islamic moral order observes the necessity of non-disclosure of guilt in this legal rule. According to the law, it is not necessary to specify the direction of the contract, but if it is specified, it should not be illegitimate. Creating grounds for lies and hypocrisy. The result of this is to pay attention to the approach and the moral and social effects of the legal conditions, leading to the formation of opinions in accordance with the moral teachings of Islam and the order of society, which can create an efficient and new look at legislative decisions.
کلیدواژه‌ها [English]
The Contract Motive, illegitimate, specification, privacy, vice on sin
مراجع
قرآن کریم.
اصغری آقمشهدی، فخرالدین، سیدمسیح حسینی و محمدباقر اصغری آقامشهدی (۱۳۹۵)، «لزوم مشروع‌بودن جهت معامله در حقوق موضوعۀ ایران و فقه امامیه»، پژوه شهای فقه و حقوق اسلامی، ش۴۳، ص11-28 .
امامی، سیدحسن (1385)، حقوق مدنی، ج1، تهران: اسلامیه.
انصاری، باقر (1383)، «حریم خصوصی و حمایت از آن در حقوق اسلام، تطبیقی و ایران»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش66، ص1-53 .
انصاری، شیخ مرتضی (1415ق)، کتاب المکاسب، ج1، قم: المؤتمر العالمی بمناسبة الذکری المئویة الثانیة لمیلاد الشیخ الأعظم الأنصاری، الأمانة العامة.
پورسعید، رامین، نریمان فاخری، علیرضا مهرافشان و صفی الله فغانپور (1400)، «ثابت و متغیر در نظام کیفری ایران با رویکرد تاریخی بر ملاحظات اخلاقی پیش از اسلام»، اخلاق زیستی (ویژه نامۀ تأملات اخلاقی و حقوقی)، ص23-34 .
دیانی، عبدالرسول (1389)، «مطالعۀ تطبیقی جهت و علت عقد در حقوق ایران و فرانسه و فقه امامیه»، فصلنامه علمی تحقیقات حقوقی، ش10، ص106-139 .
سلیمان کلوانق، امین، محمدعلی راغبی و احمد مرتاضی (۱۳۹۸)، «پژوهشی در ملاک تأثیر جهت نامشروع: تصریح یا احراز؟ (واکاوی مبانی فقهی مادۀ 217 قانون مدنی)»، آموزه های فقه مدنی، ش۲۰، ص 237-264 .
شاهسواری، زینب و علی اصغر پورعزت (1399)، «واکاوی جلوه های اخلاق اسلامی در سازمان: پژوهشی مبتنی بر تحلیل مضمون در نهج البلاغه»، مطالعات دولتی ایران، سال3، ش2، ص35-58 .
شهیدی، مهدی (1380)، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران: مجد.
شهیدی، مهدی (1382)، حقوق مدنی6: عقود معین1، تهران: مجد.
صالحی، سیدهادی، سیدمهدی صالحی و رضا نکیخواه سرنقی (۱۳۹۷)، «بررسی فقهی حقوقی تجسس و موارد استثنایی آن»، مبانی فقهی حقوق اسلامی، دوره۱۱، ش۲۱، ص۷۷-۹۸.
صفایی، سیدحسین (1350)، «نظریۀ جهت در قراردادها: مطالعۀ تطبیقی در حقوق اسلام و ایران و فرانسه»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش8، ص47-67.
نعمتی، مانا، کرم الله دانش فرد و ناصر میرسپاسی (1400)، «طراحی الگوی اخلاق حرفه ای مدیران با رویکرد حکمرانی خوب»، تعالی حقوق، سال12،ش2، ص2-27 .
نیکخواه، رضا و ابراهیم علی عسگری (1394)، «نقش پنهان اخلاق در حقوق»، اخلاق زیستی، سال5، ش15، ص11-39 .
هراتی، مصطفی (1399)، «بررسی تطبیقی جهت در حقوق قراردادهای ایران و حقوق نوین فرانسه»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره11، ش1، ص381-404.
41.Elliot, Chatherine and Frances Quinn (2000), English Legal Sistem, 3ed, London: Longman.
Picard, Etiene (2001), La fonction de 1, ordre public dans 1, ordre juridique, dans: L, ordre public, edite par: Marie-joelle Redor, Bruxelles: Bruylant.
