آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,387 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,992,464 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,705,144 |
بازشناسی هویّت یک رسالۀ کلامی: إنقاذُ البَشَر مِنَ الجَبرِ و القَدَر | ||
| آینه پژوهش | ||
| دوره 32، شماره 190، مهر و آبان 1400، صفحه 177-214 اصل مقاله (3.97 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jap.2021.72181 | ||
| نویسندگان | ||
| حُسَین علی عبدالساتِر؛ حمید عطائی نظری* | ||
| تاریخ دریافت: 04 اسفند 1400، تاریخ پذیرش: 04 اسفند 1400 | ||
| چکیده | ||
| ترجمۀ: حمید عطائی نظری این مقاله به بررسی رساله‌ای کلامی می‌پردازد که به‌غلط به شَریف مرتضی (د: 436 ه.ق/ 1044 م) دانشمند امامی، نسبت داده شده است. رسالۀ مزبور پرسش از فاعلیّت انسان را در نسبت با تقدیر الهی و جبر به بحث می‌گذارد و از دیدگاههایی دفاع می‌کند که تا اندازۀ زیادی مشابه نظرگاههای شناخته‌شدۀ سیّد مرتضی است. با این وصف، رساله، خصائصی نیز دارد که با کُلّیّت دستگاه کلامی شریف مرتضی ناسازگار است. افزون بر این، پرسشها و ملاحظاتی سبک‌شناختی و کتاب‌شناختی نیز در باب این رساله قابل طرح است که در مجموع، دلیل موجّهی بر ضدّ اَصالت و صحّت انتساب اثر به شریف مرتضی بشمار می‌آید. با این همه، و با وجود اینکه رسالۀ یادشده بارها در جهان اسلام به‌چاپ رسیده است، هیچ کس متذکّر این انتساب غلط نشده است. این رساله، به معنای دقیق کلمه، تصویر غلطی از بسیاری از دیدگاههای شریف مرتضی ارائه می‌کند و گاه، ارکان اصلی نظام کلامی او را متزلزل می‌نماید. نویسندۀ رساله، مفاهیم اخلاقی را، پیش از استدلالهای عقلی، بر بنیاد احکام و نصوص دینی بنا می‌نهد، همو بر اَخبار آحاد اعتماد می‌کند، مرجعیّت اصحاب پیامبر [ص] را می‌پذیرد، و اسماء و صفات خداوند را از وحی برمی‌گیرد. چُنین دیدگاههایی، که آشکارا برخِلاف نظرگاههای سیّد مرتضی است، روی‌هم‌رفته، تا حدّ زیادی به نظریّات غیر امامیان نزدیک‌تر است و به‌آسانی می‌تواند متعلّق به نویسنده‌ای معتزلی باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شریف مرتضی؛ إنقاذُ البَشَر مِنَ الجَبرِ و القَدَر؛ جبر و اختیار؛ قضا و قدر؛ کلام امامیه؛ معتزله | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Inqādh al-Bashar min al-Jabr wa-l-Qadar Recognizing the Identity of a Theological Treatise | ||
| نویسندگان [English] | ||
| By Hussein Ali ‘ Abd al-Sātir؛ Hamid Ataei Nazari | ||
| چکیده [English] | ||
| This article deals with a theological treatise that has been wrongly ascribed to the Imāmī scholar al-Sharīf al-Murtaḍā (d. 436/1044). The treatise discusses the question of human agency in relation to divine decree and determining, arguing for positions that, to a large extent, resemble Murtaḍā’s known views. Nevertheless, the treatise also betrays features incompatible with Murtaḍā’s theology as a whole, in addition to stylistic and bibliographical questions that make a good case against the work’s authenticity. This wrong ascription, however, has not been noted despite the repeated editions of the text in the Islamic world. As such, it misrepresented many of Murtaḍā’s views, sometimes undermining the main pillars of his theological system. The author of the treatise establishes his ethical concepts on the basis of scriptural dictates before proceeding to rational arguments, relies on non-multi-attested reports, defers to the authority of the Prophet’s companions and culls God’s names and attributes from the word of revelation. While going against Murtaḍā’s positions, these views – put together – are considerably closer to non-Imāmī doctrines, and could have easily been the work of a Muʿtazilī author. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| : Sharīf Murtaḍ, Inqādh al-Bashar min al-Jabr wa-l-Qadar, Determinism and Free Will, Qāḍā wal-Qadar, Kalām Imamiyya, Mu'tazilites | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 150 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 190 |
||