آمار

تعداد نشریات48
تعداد شماره‌ها2,293
تعداد مقالات33,216
تعداد مشاهده مقاله11,824,961
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,005,665
رحمتی, سید مهدی, حاجی اکبری, فاطمه. (1400). انگاره ضرورت واکاوی علوم قرآنی در منابع غیرمستقل (مطالعه‌‌ موردی: تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان). اسلام و مطالعات اجتماعی, 3(4), 7-38. doi: 10.22081/jqss.2022.63303.1170
سید مهدی رحمتی; فاطمه حاجی اکبری. "انگاره ضرورت واکاوی علوم قرآنی در منابع غیرمستقل (مطالعه‌‌ موردی: تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان)". اسلام و مطالعات اجتماعی, 3, 4, 1400, 7-38. doi: 10.22081/jqss.2022.63303.1170
رحمتی, سید مهدی, حاجی اکبری, فاطمه. (1400). 'انگاره ضرورت واکاوی علوم قرآنی در منابع غیرمستقل (مطالعه‌‌ موردی: تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان)', اسلام و مطالعات اجتماعی, 3(4), pp. 7-38. doi: 10.22081/jqss.2022.63303.1170
رحمتی, سید مهدی, حاجی اکبری, فاطمه. انگاره ضرورت واکاوی علوم قرآنی در منابع غیرمستقل (مطالعه‌‌ موردی: تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان). اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 3(4): 7-38. doi: 10.22081/jqss.2022.63303.1170

انگاره ضرورت واکاوی علوم قرآنی در منابع غیرمستقل (مطالعه‌‌ موردی: تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان)

مطالعات علوم قرآن
دوره 3، شماره 4 - شماره پیاپی 10، دی 1400، صفحه 7-38    اصل مقاله (2.11 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqss.2022.63303.1170
نویسندگان
سید مهدی رحمتی* 1؛ فاطمه حاجی اکبری2
1استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه گنبد کاووس. ایران
2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کوثر بجنورد، ایران.
تاریخ دریافت: 21 بهمن 1400،  تاریخ بازنگری: 22 اسفند 1400،  تاریخ پذیرش: 22 اسفند 1400 
چکیده
واکاوی اعجاز سخن‌‌گونه‌‌ قرآن کریم با هدف دستیابی به مقاصد الهی، زمینه‌‌‌‌ساز پیدایش دانش‌‌های ادبی، علوم قرآنی و اصول و قواعد فهم متن و نکته‌‌سنجی‌‌های نو درباره معجزه‌ خاتم شده است. پژوهش کتابخانه‌‌ای حاضر با تمرکز بر علوم قرآنی ‌به‌عنوان یکی از شاخه‌‌های منشعب‌شده از کلام وحی، به شیوه‌‌ توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته است. بررسی انگاره‌‌ ضرورت واکاوی علوم قرآنی در منابع غیرمستقل این دانش در راستای دستیابی به برداشت‌‌هایی متفاوت و نو، مسئله‌‌ اصلی تحقیق پیش‌ رو است. یافته‌‌های تحقیق درباره‌‌ دیدگاه‌‌های نظام نیشابوری درباره علوم قرآنی در تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، حاکی از آن است که محقق نیشابوری در عناوین «محکم و متشابه، جمع‌‌آوری قرآن، رسم‌الخط مصحف، متشابه لفظی، مفهوم‌‌شناخت تفسیر و تأویل» راه مشهور دانشیان علوم قرآنی را پیموده است؛ اما دیدگاه‌‌های اجتهادی و گاه متفاوت وی در زمینه‌ «قرائت»، «وقف و ابتدا با تمرکز بر مفهوم نبر و تنغیم» و «تحلیل محتوا و نقد برخی روایات سبب نزولِ مقبول در میراث روایی اهل سنّت» نشان از رویکرد نو و توانمندی مفسر در این حوزه داشته و ضرورت پژوهش و دستیابی دیدگاه‌‌های دیگر مفسران درباره‌‌ علوم قرآنی را به اثبات می‌‌رساند.
کلیدواژه‌ها
علوم قرآنی؛ تفسیر؛ ارزیابی؛ نیشابوری؛ غیرمستقل
عنوان مقاله [English]
The Hypothesis of the Necessity of Analysis of Qur'anic Sciences in Non-Independent Sources (Case study: Tafsir Ghara'ib Al-Qur'an va Ragha'ib Al-Furqan)
نویسندگان [English]
Sayed mahdi Rahmati1؛ Fatemeh Hajiakbari,2
1Assistant Professor of Qur'anic and Hadith Sciences, Gonbad Kavous State University (Corresponding author). Iran.
2Assistant Professor, Department of Qur'anic and Hadith Sciences, Kowsar University, Bojnourd, Iran.
چکیده [English]
Qur'anic Sciences is a term for issues related to the knowledge of the Qur'an and its various aspects. The present library study has been organized in a descriptive-analytical method with a focus on Qur'anic sciences as one of the branches of the word of God (The holy Qur'an). Examining the hypothesis of the necessity of analysis of Quranic sciences in non-independent sources in order to achieve different and new interpretations is the main issue of the current study. The findings of research on the views of Qomi Neyshabouri system about the Qur'anic sciences in the interpretation of Tafsir Ghara'ib Al-Qur'an va Ragha'ib Al-Furqan, indicate that he has followed the path of Qur'anic Sciences scholars in the titles of "Mukham and Mutashabih, compilation of the Qur'an, calligraphy of the Qur'an, verbal Mutashabih, and conceptual understanding of the science of interpretation". However, his ijtihadi and sometimes different views in the field of "recitation", "waqf and first focusing on the concept of nabr and tanghim, content analysis, and critique of some narrations causing an acceptable decline in the Sunni narrative heritage" show the new approach and ability of the commentator in this area and proves the need for research and having access to the views of other commentators on the Qur'anic sciences.
کلیدواژه‌ها [English]
Qur'anic sciences, interpretation, evaluation, Neyshabouri, non-independent
مراجع
  1. آقا بزرگ طهرانی، محمدمحسن. (1403ق). الذریعة‌‌ إلی تصانیف الشیعة. بیروت: دارالأضواء.
  2. ابن حزم، علی بن احمد. (1347ق). المحلی. بیروت: دارالآفاق الجدیدة.
  3. ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمّد. (1362). تاریخ ابن خلدون. تهران: مرکز انتشارات علمی فرهنگی.
  4. ابن خلکان، ابوالعباس شمس‌الدین احمد بن شهاب‌الدین محمد. (بی‌تا). وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان. بیروت: دارالثقافة.
  5. ابن کثیر، اسماعیل بن ‌کثیر. (1373ق). تفسیر القرآن العظیم. دمشق: دارابن کثیر.
  6. احمد بن ‌یحیی‌ بن‌ المرتضی. (1339ق). طبقات المعتزلة. بیروت: دارمکتبه الحیاة.
  7. الأشمونی، احمد بن محمد. (1353ق). منار الهدی فی بیان الوقف و الابتداء. مصر: مصطفی البابی الحلبی.
  8. الانباری، محمّد بن قاسم. (1391ق). ایضاح الوقف و الابتداء. دمشق: دارالکتب العلمیة.
  9. الصغیر، محمد حسین علی. (1420ق). تاریخ القرآن. بیروت: دارالمؤرخ العربی.
  10. العطار، داود. (1403ق). موجز علوم القرآن. تهران: مؤسسة قرآن الکریم.
  11. النحاس، ابوجعفر. (1978م). القطع و الائتناف. بغداد: مطبعة العانی.
  12. الواحدی، ابوالحسن. (1400ق). اسباب النزول. بیروت: دارالکتب العلمیّة.
  13. امین، محسن. (1983م). أعیان الشیعة. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  14. انصارى، زکریا بن محمد. (1418ق). الدقائق المحکمة فى شرح المقدمة الجزریه. دمشق: دارالمکتبی.
  15. بابایی، علی‌اکبر و دیگران. (1392). روش‌‌شناسی تفسیر قرآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  16. باقلانی، ابوبکر. (1971م). الانتصار لنقل القرآن. الاسکندریة: منشاة المعارف.
  17. بروکلمان، کارل. (1977م). فقه اللغات السامیة (مترجم: رمضان عبد التواب). ریاض: جامعة عین شمس.
  18. جزری، ابوالخیر محمد. (1421ق). النشر فی القراءات العشر. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  19. حاجی‌زاده، مهین. (1388). دستورنویسی و زبان‌‌شناسی عربی. تهران: جهاد دانشگاهی.
  20. حبلص، محمد یوسف (1993م). اثر الوقف علی الدلالة الترکیبیة. قاهرة: دارالثقافة العربیة.
  21. حسان، تمام. (1990م). مناهج البحث فی اللغة. قاهرة: مکتبة الأنجلو المصریة.
  22. حسینی میرصفی، فاطمه (1385). تفسیر فی ظلال القرآن و مباحث علوم قرآن. نشریه بینات، (51). صص 92ـ122.
  23. حقی بروسوی، اسماعیل بن مصطفی. (1405ق). روح‌البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالفکر.
  24. خرمشاهی، بهاءالدین. (1379). قرآن شناخت. تهران: طرح نو.
  25. خوانساری، محمدباقر. (1390ق). روضات الجنات. قم: اسماعیلیان.
  26. دانی، ابو عمرو. (1407ق). المکتفی فی الوقف و الابتداء. بیروت: مؤسسه الرسالة.
  27. ذهبی، محمدحسین. (1396ق). التفسیر و المفسرون. بیروت: دارالمعرفة.
  28. رحمتی، سیدمهدی (1399). بررسی قرائات در تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. دوفصلنامه علمی مطالعات قرائت قرآن، 8(15). صص 31ـ56.
  29. رومی، فهد. (1413ق). دراسات فی علوم القرآن الکریم. ریاض: مکتبة التوبة.
  30. زرقانی، محمدعبدالعظیم. (1372ق). مناهل العرفان فی علوم القرآن. قاهره: داراحیاءالکتب العربیة.
  31. زرکشی، محمد بن عبدالله. (1410ق). البرهان فی علوم القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
  32. زرکلی، خیرالدین. (1984م). الأعلام. بیروت: دارالعلم للملایین.
  33. زمخشری، محمود بن عمر. (1986م). الکشّاف. بیروت: دارالمعرفة.
  34. سخاوی، علی بن محمّد. (1413ق). جمال القراء و کمال الاقراء. بیروت: دارالبلاغة.
  35. سزگین، فؤاد. (1412ق). تاریخ التراث العربی. قم: کتابخانه‌‌ آیت الله مرعشفی نجفی(ره).
  36. سعیدی روشن، محمّدباقر. (1398). علوم قرآنی قم: سبحان.
  37. سیاوشی، کرم. (1390). تحلیل انتقادی مباحث علوم قرآنی در من وحی القرآن. نشریه مشکوة، (110). صص90ـ109.
  38. سیبویه، عمرو بن عثمان. (1988م). الکتاب. قاهرة: الخانجی.
  39. سیوطی، جلال الدین. (1398ق). الإتقان فی علوم القرآن. مصر: مطبعة مصطفی البابی الحلبی.
  40. شلبی، عبدالفتاح. (1380ق). رسم المصحف و الاحتجاج به فی القرائات. مصر: مکتبة النهضة.
  41. صابونی، محمدعلی. (1405ق). التبیان فی علوم القرآن. بیروت: عالم الکتب.
  42. صبحی صالح. (1968م). مباحث فی علوم القرآن. بیروت: دارالعلم للملایین.
  43. صدر، سیّدمحمّدباقر. (1395). المدرسة القرآنیة (مترجم: سیّدجلال میرآقایی). قم: شریعت.
  44. طاهرخانی، جواد. (1383). بلاغت و فواصل قرآن. تهران: جهاد دانشگاهی.
  45. طباطبائی، سیّدمحمدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
  46. طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
  47. طریحی، فخرالدین. (1375). مجمع البحرین و مطلع النیرین. تهران: مرتضوی.
  48. عتر، نورالدین. (1407ق). محاضرات فی علوم القرآن. دمشق: مطبعة الداودی.
  49. عسقلانی، احمد بن حجر. (1986م). الکافی الشاف. بیروت: دارالمعرفة.
  50. عمر، احمد مختار. (1997م). دراسة الصوت اللغوی. قاهرة: عالم الکتب.
  51. غیبی، عبدالاحد؛ پرشور، سولماز. (1397). واکاوی ایقاع نبر و تنغیم در جزء 30 قرآن کریم. دوفصلنامه مطالعات سبک‌‌شناختی قرآن کریم، 1(2). صص 49ـ64.
  52. فخرالدینرازی، ابوعبدالله محمد بن عمر. (1401ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دارالفکر.
  53. قاسم‌پور، محسن (1384). مباحث علوم قرآن در تفسیر ابوالفتوح. نشریه بینات، (47). صص60ـ77.
  54. قمی نیشابوری، نظام‌الدین الحسن بن محمد بن الحسین. (1381ق). غرائب القرآن و رغائب الفرقان (محقق: إبراهیم عطوة عوض). مصر: البابی الحلبی.
  55. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  56. محمّدی مجد، احمد. (1395). تبارشناسی فکری ـ مذهبی نظّام نیشابوری. نشریه قرآن‌‌شناخت، 9(17). صص 115ـ134.
  57. محیسن، محمد سالم. (1412ق). الکشف عن احکام الوقف و الوصل فى العربیه. بیروت: دارالجیل.
  58. معرفت، محمّد هادی. (1415ق). التمهید فی علوم القرآن. قم: مژسسة النشر الاسلامی.
  59. مطهری، مرتضی. (1375). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
  60. معلوف، لویس. (1390). المنجد (مترجم: محمّد بندر ریگی). تهران: انتشارات ایران.
  61. مغنیة، محمدجواد. (1970م). التفسیر الکاشف. بیروت: دارالعلم للملایین.
  62. مهدوی‌راد، محمّدعلی. (1384). سیر نگارش‌‌های علوم قرآنی. تهران: هستی نما.
  63. مؤدب، سیدرضا؛ اویسی، کامران. (1393). بررسی تطبیقی روش و دیدگاه‌های علوم قرآنی مرحوم مغنیه و وهبه زحیلی در بحث مفاهیم اصول فقه. نشریه مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث، 93(3). صص 5ـ44.
  64. نصر، محمد مکى. (1349ق). نهایة القول المفید فى علم التجوید. مصر: مطبعة مصطفى البابى الحلبى و اولاده.
  65. نقی‌‌پورفر، ولی الله. (1381). پژوهشى پیرامون تدبر در قرآن. تهران: اسوه.
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 3,076
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 150