جباران, محمدرضا. (1400). بسترهای فقهی اخلاق در روابط همسرانه پس از طلاق از منظر قرآن کریم. اسلام و مطالعات اجتماعی, 3(4), 39-66. doi: 10.22081/jqss.2022.62371.1149
محمدرضا جباران. "بسترهای فقهی اخلاق در روابط همسرانه پس از طلاق از منظر قرآن کریم". اسلام و مطالعات اجتماعی, 3, 4, 1400, 39-66. doi: 10.22081/jqss.2022.62371.1149
جباران, محمدرضا. (1400). 'بسترهای فقهی اخلاق در روابط همسرانه پس از طلاق از منظر قرآن کریم', اسلام و مطالعات اجتماعی, 3(4), pp. 39-66. doi: 10.22081/jqss.2022.62371.1149
جباران, محمدرضا. بسترهای فقهی اخلاق در روابط همسرانه پس از طلاق از منظر قرآن کریم. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 3(4): 39-66. doi: 10.22081/jqss.2022.62371.1149
استادیار، گروه اخلاق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. قم. ایران.
تاریخ دریافت: 20 آبان 1400،
تاریخ بازنگری: 22 اسفند 1400،
تاریخ پذیرش: 22 اسفند 1400
چکیده
از نگاه قرآن کریم طلاق راهی برای گریز از بن‌بست‌های خانوادگی است؛ به همین دلیل نباید خودش موجب مشکلات جدیدی شود. این پیش‌فرض باعث شده است قرآن کریم برای زندگی پس از طلاق الگویی اخلاقی طراحی کند تا زن و مرد را از رفتارهای غیراخلاقی مشکل‌آفرین حفظ کند. منطبق بر این الگو رفتارهای اخلاقی در مقطع پس از طلاق در بسترها و زمینه‌هایی از باورها و رفتارهای قانونی پدید می‌آیند. اطلاع از این الگو و ابعاد مختلف آن می‌تواند نگاه کنشگران فقهی و اخلاقی را به طلاق و نوع بهره‌برداری از آن تغییر دهد. مقاله حاضر با احساس این ضرورت، درصدد برآمده با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به قرآن کریم و منابع تفسیری، بسترهای فقهی رفتار اخلاقی در زندگی پس از طلاق را تبیین کن و درنهایت تحقیق به این نتیجه دست یافته است که از نگاه قرآن کریم همه رفتارهای اخلاقی چه از جانب زن و چه از جانب مرد در دو زمینه معروف و احسان رخ می‌دهد.
Jurisprudential Contexts of Ethics in Marital Relations after Divorce from the Perspective of the Holy Qur'an
نویسندگان [English]
Mohammadreza Jabbaran
Assistant Professor, Department of Ethics, Research Institute of Islamic Culture and Thought. Qom. Iran.
چکیده [English]
According to the Holy Qur'an, divorce is a way to escape from family unresolved problems. For this reason, divorce should not cause new problems on its own. This presupposition has led the Holy Qur'an to design a moral model for life after divorce in order to protect men and women from problematic immoral behaviors. Based on this model, moral behaviors in the post-divorce period emerge in the context of legal beliefs and behaviors. Knowing this model and its various aspects can change the view of jurisprudential and moral activists on divorce and the type of exploitation of it. With the feeling of this necessity, the present paper tries to explain the jurisprudential contexts of moral behavior in life after divorce through a descriptive-analytical method and by referring to the Holy Qur'an and interpretive sources. Finally, the findings of the study suggest that from the point of view of the Holy Qur'an, all moral behaviors, both by women and men, occur in two areas of doing the righteous jobs and benevolence.
کلیدواژه‌ها [English]
Jurisprudential contexts, life after divorce, marital ethics, doing the righteous jobs, benevolence
مراجع
ابن فارس، أحمد بن فارس بن زکریا. (1404ق). معجم مقاییس اللغة (محقق: عبد السلام محمد هارون). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ابن قنبر، عمرو بن عثمان. (بی‌‌تا). کتاب سیبویه (محقق: عبد السلام محمد هارون). بیروت: دارالجیل.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (محقق: جمال الدین میر دامادى). بیروت: دارالفکر - دارصادر.
ابنعادل، عمر بن على. (1419ق). اللباب فى علوم الکتاب (محقق: عبدالموجود، عادل احمد و دیگران). بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
ابنعاشور، محمد طاهر بن محمد. (1420ق). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابنعجیبه، احمد بن محمد. (1419ق). البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید (محقق: قرشى رسلان و احمد عبدالله). قاهره: حسن عباس زکی.
ابنقتیبه، عبدالله بن مسلم. (1411ق). تفسیر غریب القرآن (محقق: ابراهیم محمد رمضان). بیروت: دار و مکتبة الهلال.
بغوى، حسین بن مسعود. (۱۴۲۰ق). معالم التنزیل (محقق: مهدى، عبد الرزاق). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بیضاوى، عبدالله بن عمر. (1418ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل (محقق: محمد عبدالرحمن مرعشلى). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
زمخشرى، محمود بن عمر. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل (مصحح: مصطفى حسین احمد، چاپ سوم). بیروت: دارالکتاب العربی.
سبزوارى، محمد. (1406ق). الجدید فى تفسیر القرآن المجید. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
سمرقندى، نصر بن محمد. (1416ق). بحرالعلوم (محقق: عُمر عَمروى، بیروت: دارالفکر.
صنعانی عبد الرزاق بن همام. (بی‌‌تا). المصنّف (محقق: حبیب الرحمن الأعظمی). بی‌‌جا: بی‌‌نا.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الاعلمی.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مصحح: فضلالله یزدى طباطبایى و هاشم رسولى، چاپ سوم). تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طبرى، محمد بن جریر. (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
طوسی، محمدبن حسن. (1409ق). التبیان فی تفسیر القرآن (محقق: احمد حبیب العاملی، تقدیم شیخ آغابزرگ طهرانی). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مدرسی، سیدمحمدتقی. (1419ق). من هدى القرآن. تهران: دار محبی الحسین.
مرتضوی هشترودی، سید محمود؛ وزینی روشن، فاطمه. (1396). اصول اخلاقی زوجین در حین طلاق و بعد از طلاق. پنجمین همایش ملی راهکارهای توسعه و ترویج علوم تربیتی، روانشناسی، مشاوره و آموزش در ایران، تهران، https://civilica.com/doc/686911
مکارم شیرازی، ناصر. (1389). اخلاق در قرآن (چاپ پنجم). قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب(علیه السلام).
نسفى، عبدالله بن احمد. (1416ق). مدارک التنزیل و حقایق التاویل. بیروت: دارالنفائس.
نیک‌بخت نصرآبادی، علیرضا؛ پاشایی ثابت، فاطمه و بستامی، علیرضا. (1395). تجربه زندگی زنان پس از طلاق: یک مطالعه کیفی. نشریه روان پرستاری، 4(9). صص 66- ۷۴.
نظری‌فر، محسن؛ سودانی، منصور و خجسته‌مهر، رضا. (1396). تبیین عوامل مؤثر در سازگاری پس از طلاق در زنان مطلقه: یک پژوهش کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علومسلامت، 6(4). صص ۴۷۷-۴۹۲.
