آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,496 |
| تعداد مقالات | 35,540 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,557,084 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,547,167 |
چالشهای فقهی مالکیت شهری، مبتنی بر ماده 38 قانون مدنی ایران | ||
| جستارهای فقهی و اصولی | ||
| مقاله 1، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 26، فروردین 1401، صفحه 7-35 اصل مقاله (706.19 K) | ||
| نوع مقاله: مقالات فراخوان فقه شهر | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jrj.2022.62561.2378 | ||
| نویسندگان | ||
| زینب سنچولی1؛ محمدرضا کیخا* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی و عضو هیأت علمی گروه الهیات دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان ـ ایران | ||
| 2دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان؛ زاهدان ـ ایران (نویسندۀ مسئول) رایانامه: kaykha@hamoon.usb.ac.ir | ||
| تاریخ دریافت: 10 آذر 1400، تاریخ بازنگری: 01 اسفند 1400، تاریخ پذیرش: 05 اسفند 1400 | ||
| چکیده | ||
| طبق مادۀ 38 قانون مدنی که براساسِ قاعدۀ «الناسُ مسلطونَ علی اموالِهم» و قاعدۀ «مَن ملک ارضاً ملک الهواء إلی عنان السماء و القرار إلی تخوم الارض» تدوین یافته‌است، مالکْ حق هرگونه تصرفی را در ملک خود دارد و تسلط بر اعماق زمین و فضا نیز به تبعیت تسلط بر ملک برای او حاصل می‌شود. اما امروزه در گذر زمان و در سایۀ پیشرفت‌های علمی و مقتضیات شهرنشینی، سخن گفتن از اطلاق حق مالکیت، در عمل با چالش‌هایی مواجه است. این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته‌است، الزامات و چالشهای وارد بر مالکیت شهری را بررسی می‌کند و این نتیجه حاصل می‌شود که تحت تأثیر مقتضیات زمان و مکان و لزوم پاسخگویی به نیازهای روزافزون جامعه به‌نظر می‌رسد اطلاق مادۀ «38» قانون مدنی با توجه به حرمت اضرار به دیگران و رعایت مصلحت عمومی، باید محدود شود. بنابراین یک شهروند بدون کسب مجوزهای لازم از سازمان‌های مرتبط، حق برخی تصرفات را در ملک خود نخواهد داشت. علاوه بر این، بخش پایانی این ماده نیز با توجه به قوانین متعددِ محدودکننده در اختیارات مالک، اقتضای استثنای اکثر را دارد که ازنظرِ قواعد علم اصولْ قبیح است. بنابراین این ماده نیازمند بازنگری و تحول خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مادۀ 38 قانون مدنی؛ اختیارات مالک؛ مقتضیات شهرنشینی؛ اعماق زمین؛ فضا و مالکیت شهری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Jurisprudential Challenges of Urban Ownership, Based on Article 38 of the Iranian Civil Code | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Zeinab Sanchooli1؛ Mohammadreza Kaykha2 | ||
| 1Faculty member of theology department, Zahedan branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran. | ||
| 2Associate Professor and Faculty Member, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Sistan and Baluchestan University | ||
| چکیده [English] | ||
| According to Article 38 of the Iranian Civil Code, which is based on the maxim of “People have domination over their properties” and the maxim of “Whoever owns a land, owns it to the heights of the sky, and the depths of the earth,” the owner has the right to any occupancy of his/her property. Following domination over the property, dominating the depths of the earth and sky is also achieved for the person. However, today, practically, the absoluteness of property rights faces challenges in the light of scientific advances over the course of time and the requirements of urbanization. By examining the requirements and challenges of urban ownership, this study, which has used the descriptive-analytical method, concluded that under the influence of the demands of time and place and the need to meet the growing needs of society, the absoluteness of Article 38 of the Iranian Civil Code must be limited due to the maxim of ‘LāḌarar’ and observance of the public interest. Therefore, a citizen will not have the right to occupancy without obtaining the necessary permits from relevant organizations. Moreover, the final part of this article, due to the different laws restricting the owner’s authority, requires the exception of the majority, which is disapproved by the rules of the science of Uṣūl. Therefore, this article needs to be reviewed and changed. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Article 38 of the Iranian Civil Code, Owner’s Authority, Requirements of Urbanization, Depth of the Earth, Sky, Urban Ownership | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌ابی جمهور، محمد‌بن علی. (1403ق). عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه. قم: سیدالشهداء.
اردبیلی، یوسف‌بن ابراهیم. (1427ق). الانوار لاعمال الابرار. کویت: دار‌الضیاء.
اصفهانی، محمدحسین. (1405ق). کشف اللثام. قم: انتشارات کتابخانۀ آیة الله مرعشى نجفى (;).
اصفهانی، محمدحسین. (1418ق). حاشیه المکاسب. قم: دارالمصطفی6 لإحیاء التراث.
امامی خوانساری، محمد. (1427ق). الحاشیة الثانیة علی المکاسب. قم: مؤسسة آل البیتb لإحیاء التراث.
امامی، سید حسن. (1368). حقوق مدنی. تهران: چاپ اسلامیه.
انصاری، مرتضی. (1416ق). فرائد الاصول. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
انصاری، مسعود؛ طاهری، محمدعلی. (1388). دانشنامۀ حقوق خصوصی. تهران: جنگل.
بحرانی، یوسف‌بن احمد. (1405ق). حدائق الناظرة. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
بهرامی احمدی، حمید. (1391). ضمان قهری. تهران: دانشگاه امام صادقA.
بیات، فرهاد و شیرین بیات. (1394). شرح جامع قانون مدنی. تهران: ارشد.
حائری شاه‌باغ، سید علی. (1382). شرح قانون مدنی. تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
حسینی مقدم، سید عسکری. (1390). نسیم فقه. بهشهر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی بهشهر.
حلی، محمد‌بن حسن‌بن یوسف. (بی‌تا). تذکرة الفقهاء. قم: مکتبة المرتضویة.
خردمندی، سعید. (1386). تحدید مالکیت. کرمانشاه: طاق بستان.
خوئی، سید ابوالقاسم. (1412ق). مصباح الفقاهه. قم: دارالفکر.
خوئی، سید ابوالقاسم. (1418ق). التنقیح فی شرح العروة الوثقی. قم: توحید للنشر.
خوئی، سید ابوالقاسم. (بی‌تا). المستند العروة الوثقی. قم: موسسة احیاء آثار الامام الخوئی.
سلطانیان، صحبت‌الله. (1389). حقوق مدنی (اموال و مالکیت). تهران: جاودانه.
شیرازی، ابی‌اسحاق ابراهیم.( ق)1417. المهذب فی الامام الشافعی. بیروت: دارالکتب العلمیة.
صدر، محمدباقر. (1382). اقتصادنا. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
صفایی، حسین. (1389). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی. تهران: میزان.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1341). بحثی دربارۀ مرجعیت و روحانیت «مقالۀ ولایت و زعامت». تهران: شرکت سهامی انتشار.
طوسی، محمد‌بن حسن. (1387). المبسوط فی فقه الامامیه.تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
طوسی، محمد‌بن حسن. (1407ق). الخلاف. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
عاملی، زین الدین . (1413ق). مسالک الأفهام. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
عاملی، محمد‌بن مکی. (1410ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عاملی، محمدجواد. بی‌تا. مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة. قم: مؤسسة آل البیتbb لإحیاء التراث.
علامه حلی، حسن‌بن یوسف. (1388). تذکرة الفقهاء. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
فاضل موحدی لنکرانی، محمد. (1381). تفصیل الشریعة ـ الخمس و الانفال. قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهارb.
کاتوزیان، ناصر. (1374). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی، اموال و مالکیت. بی جا: نشر یلدا.
کلانتری، علی‌اکبر. (1378). حکم ثانوی در تشریع اسلامی. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
کلینی، محمد‌بن یعقوب. (1388ق). اصول کافی. تهران: دارالکتب اسلامیة.
کنعانی، محمدطاهر. (1387). تملک اموال عمومی و مباحات. تهران: انتشارات میزان.
مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحارالانوار. بیروت: مؤسسة الوفاء.
محقق داماد، سید مصطفی. (1386). قواعد فقه. بخش مدنی (مالکیت و مسئولیت). قم: مرکز نشر اسلامی.
مصطفوی، محمدکاظم. (1417ق). القواعد: مِأئة قاعدة فقهیة معنی و مدرکاً و مورداً. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
مصطفی، ابراهیم؛ الزّیات، احمد حسن؛ عبدالقادر، حامد؛ النجار، محمدعلی. (1989م). المعجم الوسیط. استانبول: دار الدعوة.
مظفری، ابوالقاسم و دیگران. (1393). بررسی تحلیلی و تطبیقی ملاحظات برنامه‌ریزی حقوقی و مالکیتی در فرایند احداث فضاهای زیرزمینی شهری. دو فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی مهندسی تونل و فضاهای زیرزمینی، 3 (2)، 119-131.
مقدس اردبیلی، محمد‌بن احمد. (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
مکارم شیرازی. ناصر. (1396). آرشیو دروس خارج فقه آیت الله مکارم شیرازی. اصفهان: تحقیقات رایانه‌ای.
مکارم شیرازی، ناصر. (1411ق). القواعد الفقهیة. قم: انتشارات مدرسة الإمام علی‌بن أبی‌طالبA.
موسوی بجنوردی، میرزا حسن. (1377). القواعد الفقهیه. قم: الهادی.
موسوی خمینی، سید روح الله. (1367). کتاب البیع. قم: مطبعة مهر.
موسوی خمینی، سید روح الله. (1387). صحیفة امام. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى (1).
موسوی خمینی، سید روح الله. (1390). تحریرالوسیله. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
میرزایی، جمشید؛ شجاعی، عبدالسعید. (1396). قلمرو مالکیت فضا و قرار در حقوق اسلام و غرب: با تأکید بر نظرات فقهی حضرت امام خمینی (1). فصلنامۀ پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 4 (3)، 183-208.
نجفی، محمدحسن. (1374). جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
هاشمی، سید احمدعلی؛ تقی زاده، ابراهیم. (1393). حقوق اموال و مالکیت. تهران: مجد.
ITA, (1991), Legal and administratire issues in undery round space, university of Minnesota, vol. 6.
Thomas, W.A. (1979), ownership of substerranean space, underground space, vol 155. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,055 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 428 |
||