آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,387 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,992,378 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,705,039 |
حقوق مالی قابل‌ارث در فقه امامیه و حقوق ایران | ||
| فقه | ||
| دوره 29، شماره 109، فروردین 1401، صفحه 169-198 اصل مقاله (462.26 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2022.61304.2320 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد سلطانیه* 1؛ عزیزاله فهیمی2 | ||
| 1استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد. | ||
| 2دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه قم، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 12 تیر 1400، تاریخ بازنگری: 21 مرداد 1400، تاریخ پذیرش: 26 اسفند 1400 | ||
| چکیده | ||
| اموال اشخاص بعد از وفات، به ورثه وی می‌رسد، اما حقوق مالی متوفی نیز به ارث می‌رسد یا خیر. برای پاسخ، باید منشأ حقوق مالی مشخص شود که یا قرارداد بین طرفین است، مثل حق شفعه، یا ایقاع است، مثل حق تحجیر، و یا قانون است، مثل حق تألیف. ضابطه تشخیص حقوق مالی از حقوق غیرمالی، قابل دادوستدبودن این حقوق و قابلیت تقویم (تبدیل به پول‌شدن) است. برخی از حقوق مثل حق شفعه، خیار و تألیف به اتفاق نظر، مثل اموال متوفی به ورثه منتقل می‌شود، اما درباره حقوقی مثل انتفاع و ارتفاق، بین فقها و حقوق‌دانان اختلاف است که به‌عنوان ماترک متوفی به ورثه می‌رسد یا خیر. مهم‌ترین دلیلِ به‌ارث‌رسیدن این حقوق بنای عقلا است. این پژوهش که با هدف فهم دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران درباره حقوق مالی قابل‌ارث تدوین شده، به‌صورت توصیفی-تحلیلی انجام شده و جمع‌آوری اطلاعات با روش فیش‌برداری کتابخانه‌ای است. مسئله دیگر آن است که در صورت پذیرش انتقال برخی از حقوق مالی به ورثه، آیا اعمال این حق باید توسط تمام وراث یک‌جا شکل گیرد یا برخی از آنان می‌توانند این حق را اعمال کنند. با توجه به تعدد اقوال، ظاهراً حق مالی حق واحد است و چنان‌چه تمام وراث اعمالش را بطلبند، قابل‌اعمال خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حق مالی؛ ارث؛ اجتماع یا انفراد ورثه؛ منشأ حقوق مالی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Inheritable Financial Rights in Imamiyah Jurisprudence and Iranian Law | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Soltanieh1؛ Azizollah Fahimi2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Social Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad. | ||
| 2Associate Professor, Department of Private Law, Faculty of Law, Qom University, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The property of the person goes to his heir after his death, but the financial rights of the deceased will also be inherited or not? To answer, the source of the financial rights must be determined, whether it is a contract between the parties, such as a right of pre-emption, or an Iqa' (Unilateral act), such as a right of Tahjir (Revival of property), or a law, such as a right of copyright. The criteria for distinguishing financial rights from non-financial rights are the tradability of these rights and the ability of converting them to money. Some rights, including pre-emption rights, options and copyright, are transferred to the heir unanimously, such as the deceased's property. However, for rights such as benefit and tolerance, there is disagreement between jurists and legal experts that whether they can be passed to the heir or not. The most important reason for inheriting these rights is the reason. This present study, which has been compiled with the aim of understanding the view of Imamiyah jurisprudence and Iranian law on inheritable financial rights, has been done in a descriptive-analytical method and data has been collected through a library filing method. Another issue is whether the transfer of some financial rights to the heirs is accepted, should all the heirs together exercise this right or can some of them exercise this right? Given the multiplicity of viewpoints, the financial right is apparently a single right and will be enforceable if all the heirs request it. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Financial rights, inheritance, association or individual heirs, source of financial rights | ||
| مراجع | ||
|
1. ابن‌ادریس حلی، محمد بن منصور بن احمد. (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 2. ابن‌حمزه، ابوجعفر محمد بن علی. (۱۴۰۸ق). الوسیلة الی نیل الفضیله. قم: منشورات کتابخانه مرعشی نجفی(ره). 3. ابن‌حنبل، احمد بن محمد. (۱۴۱۶ق). مسند الامام احمد بن حنبل. بیروت: مؤسسة الرساله. 4. ابن‌منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم. (۱۴۱۴ق). لسان العرب (چاپ سوم). بیروت: دار الفکر. 5. اراکی، محمدعلی. (۱۴۱۴ق). الخیارات (چاپ اول). قم: مؤسسه در راه حق. 6. اصفهانی، محمدحسین. (۱۴۱۸ق). رسالة فی تحقیق الحق والحکم (چاپ اول). قم: أنوار الهدی. 7. امامی خوانساری، محمد. (بی‌تا). الحاشیة الأولی علی المکاسب. قم: بی‌نا. 8. امامی، سیدحسن. (۱۳۹۰). حقوق مدنی (چاپ سی‌ودوم). تهران: انتشارات اسلامیه. 9. انصاری دزفولی، مرتضی بن محمدامین. (۱۴۱۱ق). المکاسب المحرمة والبیع والخیارات (اول). قم: منشورات دار الذخائر. 10. جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی. (۱۴۱۰ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه (چاپ اول). قم: کتابفروشی داوری. 11. جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی. (۱۴۱۳ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام (چاپ اول). قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه. 12. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۷۷). ترمینولوژی حقوق (چاپ نهم). تهران: گنج دانش. 13. جوهری، ابونصر اسماعیل بن حماد الجوهری الفارابی. (۱۴۰۷ق). الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه (چاپ چهارم). بیروت: بی‌نا. 14. حر عاملی، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعه (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 15. حسینی عاملی، سیدجواد بن محمد. (بی‌تا). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه (چاپ اول). بیروت: دارإحیاء التراث العربی. 16. حکیم، سیدمحمدتقی. (۱۳۹۴). اصول العامة للفقه المقارن. تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی. 17. حکیم طباطبایی، سیدمحسن. (بی‌تا). نهج الفقاهه. قم: انتشارات ۲۲ بهمن. 18. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (۱۳۸۸). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 19. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (۱۴۱۳ق). مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمه قم. 20. خوانساری، سیداحمد بن یوسف. (۱۴۰۵ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع (چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان. 21. خویی، سیدابوالقاسم. (۱۳۷۷). مصباح الفقاهه (چاپ اول). قم: انتشارات داوری. 22. دهخدا، علی‌اکبر. (۱۳۷۷). لغت‌نامه (چاپ دوم). تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. 23. سبزواری، سیدعبدالاعلی. (۱۴۱۳ق). مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام (چاپ چهارم). قم: مؤسسة المنار. 24. شریف مرتضی، علی بن حسین موسوی. (۱۴۱۵ق). الانتصار فی انفرادات الإمامیه (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 25. شهیدی، مهدی. (۱۳۸۶). تشکیل قراردادها و تعهدات (چاپ ششم). تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد. 26. صفایی، سیدحسین. (۱۳۸۳). مسائل حقوقی حمایت از مالکیت ادبی و هنری در ایران: مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات همایش ملی بررسی حقوق مالکیت ادبی و هنری. تهران: خانه کتاب ایران. 27. صفایی، سیدحسین. (۱۳۹۸). دوره مقدماتی حقوق مدنی (ج۱). تهران: نشر میزان. 28. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم. (۱۴۲۱ق). حاشیة المکاسب (چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان. 29. طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق الف). الخلاف (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 30. طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق ب). تهذیب الأحکام (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیه. 31. عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی. (۱۴۱۷ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیه (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 32. عاملی کرکی، علی بن حسین. (۱۴۱۴ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (چاپ دوم). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 33. عمید، حسن. (۱۳۶۳). فرهنگ عمید (چاپ اول). تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر. 34. کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۹). مقدمه علم حقوق (چاپ هفتادوپنجم). تهران: شرکت سهامی گنج انتشار. 35. کشاورز، بهمن. (۱۳۸۷). سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت در حقوق ایران و فقه اسلام. تهران: کشاورز. 36. کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی (چاپ هشتم). تهران: دارالکتب الاسلامیه. 37. گرجی، ابوالقاسم. (1387). مفاهیم بنیادین حقوق مدنی و جزایی. تهران: انتشارات طاعتی. 38. معین، محمد. (۱۳۶۳). فرهنگ فارسی (چاپ ششم). تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر. 39. موسوی بجنوردی، میرزا حسن. (۱۴۱۹ق). القواعد الفقهیة (چاپ اول). قم: الهادی. 40. موسوی خمینی، سیدروح‌الله. (۱۴۲۱ق). کتاب البیع (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). 41. موسوی خمینی، سیدروح‌الله. (بی‌تا). تحریر الوسیله (چاپ اول). قم: مؤسسه مطبوعاتی دارالعلم. 42. موسوی خمینی، سیدمصطفی. (۱۳۷۹). کتاب البیع (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). 43. موسوی خمینی، سیدمصطفی. (۱۴۱۸ق). الخیارات (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). 44. نائینی، میرزا محمدحسین غروی. (۱۳۷۳). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب (چاپ اول). تهران: المکتبة المحمّدیه. 45. نجفی کاشف الغطاء، حسن بن جعفر بن خضر. (۱۴۲۲ق). أنوار الفقاهه. نجف: مؤسسه کاشف الغطاء. 46. نجفی، محمدحسن. (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (چاپ هفتم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 47. نراقی، احمد بن محمدمهدی. (۱۴۱۵ق). مستند الشیعة فی احکام الشریعه. قم: آل‌البیت(علیهم السلام). 48. نعمت‌اللهی، اسماعیل. (۱۳۸۹). تحلیل فقهی حق عینی و حق دینی و مفاهیم مرتبط. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، ۲(۳)، صص 109-132. 49. نوبخت، یوسف. (۱۳۶۶). مجموعه نظرات قضات دادگاه‌های حقوقی تهران. تهران: دادگستری جمهوری اسلامی. 50. همدانی، آقا رضا بن محمدهادی. (۱۴۱۶ق). مصباح الفقیه (چاپ اول). قم: مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث-مؤسسة النشر الإسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 542 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 406 |
||