آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,388 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,995,616 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,706,904 |
نقدی بر سازوکار واقع‌گرایی متافیزیکی در اصول فقه امامی | ||
| نقد و نظر | ||
| دوره 27، شماره 105، فروردین 1401، صفحه 31-60 اصل مقاله (694.9 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2021.62006.1872 | ||
| نویسنده | ||
| محمد حسین صفایی* | ||
| دانش‌آموختۀ مقطع دکتری فلسفه دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 07 مهر 1400، تاریخ بازنگری: 12 اسفند 1400، تاریخ پذیرش: 15 آذر 1400 | ||
| چکیده | ||
| از نظر برخی اندیشمندان مسلمان، شیوۀ زیستن منحصر در زندگی مدرن (بدون نظر به سنت‌های پیشین) نیست؛ همچنان می‌توان به سراغ فقه رفت، سخن پیامبر(صلّی الله) را یافت و بر اساس آن زندگی کرد. حقیقت فقه و آنچه به‌مثابۀ روح آن محسوب می‌شود، کشف آموزه‌های عملیِ دین اسلام (احکام) است. در این مسیر، فقیه قانون‌گذار نبوده، بلکه کاشف است. عملیات اجتهادِ فقیه با استنباط از طریق یک گزاره که حاکی از حکم است پایان می‌یابد. از میان نحله‌های شاخص فکری شیعه، هر دو گروه اخباری و اصولی در مبنا قائل به واقع‌گرایی متافیزیکی در حوزۀ احکام الهی هستند. مسئلۀ اصلی که این تحقیق به آن پرداخته، ارزیابی و نقد سازوکار واقع‌نمایی استنباط‌های فقهی در اصول فقه امامی است. طبق یافته‌های این پژوهش، از طریق توصیف و تحلیل محتوا، اگرچه واقع‌گرایی جزو مسلم مبانی اصولی‌های امامی است، اما راهکارهای مطرح‌شده برای نیل به این هدف به دلیل خلط بین آثار تکوینی و شرعی قطع، وافی به مقصود نبوده و تأمین‌کنندۀ دغدغۀ اخباری‌ها در رسیدن به واقع نیست. از همین روی، تبیین سازوکاری کارآمدتر در خصوص چگونگی واقع‌گرایی از طریق بازنگری در عناصر مشترک استدلال‌های اصولی و نحوۀ رسیدن به حجت، ضروری است. به نظر می رسد با انتقال موطن منجزیت و معذریت از ذات قطع به اسباب حصول قطع و کاهش تأثیر حالت های روانی در استنباط، زمینه برای واقع‌گرایی و توجیه هرچه بیشتر گزاره‌های اصولی فراهم شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واقع‌گرایی؛ ذهن‌گرایی؛ صدق؛ اخباری؛ اصولی و حجّت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critique of the Mechanism of Metaphysical Realism in Shiite Prin-ciples of Jurisprudence | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad hosein Safaee | ||
| PhD of philosophy, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| According to some Muslim scholars, manners of living are not exhausted by modern style of living (regardless of prior traditions)—we might still turn to Islamic jurisprudence (fiqh), find the Prophet’s words, and live accordingly. The nature or spirit of Islamic jurisprudence is the discovery of the practical doctrines, or rulings, of Islam. A jurist is not therefore a lawmaker, but a discoverer of laws. A jurist’s process of ijtihad (or inference of rulings) ends with an inferences of a proposition that suggests a jurisprudential ruling. Of the prominent Shiite intellectual trends, both Akhbāris and Uṣūlis endorse metaphysical realism about divine rulings. The main problem with which this article is concerned is an assessment and critique of the mechanism of realism in jurisprudential inferences in Shiite principles of jurisprudence. Based on the results of this research, which are obtained through description and analysis of content, although realism is part and parcel of the principles held by Imami Shiite Uṣūlis, the solutions proposed to achieve the goal are inadequate because of their confusion of existential and legislative effects of certainty, and thus, they cannot do justice to the concerns of Akhbāris in reaching the reality. For this reason, it is necessary to account for a more efficient mechanism of realism through a revision of the common elements of Uṣūli arguments and how they arrive at an authoritative reason or proof. It seems that by transferring the locus of inculpatoriness (munajjiziyya) and exculpatoriness (muʿadhdhiriyya) from the essence of certainty (qaṭʿ) to its causes, and the minimization of the impact of psychological states on inferences, the ground can be prepared for realism and further justification of the propositions in the principles of jurisprudence. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Realism, mentalism, truth, Akhbāri, Uṣūlī, probativity (ḥujjiyya) | ||
| مراجع | ||
|
1. ابن بابویه (صدوق)، محمد بن علی. (1413ق). من لایحضره الفقیه (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین. 2. الأسترآبادی، محمّدامین. (1426ق). الفوائد المدنیّة (المحقق: الشیخ رحمةالله رحمتی الأراکی، ج1، چاپ دوم). قم: مؤسسة النشر الإسلامی. 3. اصـفهانی غروی، محمدحسین. (1414ق). نهایة الدرایة فی شرح الکفایة (چاپ اول). قم: مؤسسة آل‌البیت(علیهم السّلام) لاحیاء التراث. 4. انصاری، مرتضی. (1419ق). فرائد الاصول (ج1، الطبعة الاولی). قم: مجمع الفکر اسلامی. 5. آملی لاریجانی، صادق. (1393). شناخت علم اصول و فلسفۀ آن (چاپ اول). قم: انتشارات مدرسۀ علمیه ولی عصر(عج) . 6. تقوی اشتهاردی، حسین. (1376). تنقیح الاصول (چاپ اول). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(رحمة الله). 7. تهرانی، هادی بن محمدامین. (بی‌تا). محجة العلماء (ج1). بی‌جا. 8. جَصّاص، احمد بن علی. (1414ق). الفصول فی الاصول (چاپ دوم). کویت: وزارة الاوقاف. 9. حائری، عبدالکریم. (1418ق). درر الفرائد (چاپ پنجم). قم: مؤسسة نشر الاسلامی. 10. حسین‌زاده، محمد. (1398). عقل و روش عقلی (چاپ اول). قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمة الله). 11. الحیدری، السید علی‌نقی. (1412ق). اصول الاستنباط (ج1، چاپ اول). قم: لجنة ادارة الحوزة العلمیة بقم المقدسة. 12. خراسانی، محمد کاظم بن حسین. (1409ق). کفایة الاصول، (چاپ اول). قم: مؤسسة آل‌البیت(علیهم السّلام) لاحیاء التراث. 13. خراسانی، محمد کاظم بن حسین. (1410ق). درر الفوائد فی الحاشیة علی الفرائد، الحاشیة الجدیدة، (چاپ اول)، تهران: مؤسسة الطبع و النشر لوزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی. 14. خویی، السید ابوالقاسم. (1368). اجود التقریرات (تقریرات درس میرزای نائینی) (ج1، چاپ دوم). قم: کتاب‌فروشی مصطفوی. 15. خویی، السید ابوالقاسم. (1412ق). مصباح الاصول (ج1، چاپ اول). قم: مکتبة الداوری. 16. روحانی، سیدمحمد. (1413ق). منتقی الاصول (ج4، چاپ اول). قم: مطبعة الامیر نسخة غیر مصححه. 17. سبحانی، جعفر. (1381). تهذیب الاصول (ج2، چاپ اول). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(رحمة الله). 18. سبحانی، جعفر. (1420ق). رسالة فی التحسین و التقبیح العقلیین. قم: مؤسسة امام صادق(علیه السّلام). 19. سیستانی، سیدعلی. (1414ق). الرافد فی علم الاصول (چاپ اول). قم: مکتبة آیت‌الله السید علی سیستانی. 20. الصدر، السید محمدباقر. (1986م). دروس فی علم الأصول الحلقة الاولی (ج2، الطبعة الثانیة). بیروت: دار الکتب اللبنانی. 21. طوسی، محمد بن حسن. (1376). العدة فی اصول الفقه (به کوشش: محمدرضا انصاری، ج2). قم: مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت(علیهم السّلام) . 22. عاملی، زین‌الدین بن علی (الشهید الثانی). (1416ق). تمهید القواعد. مشهد: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم: شعبه خراسان رضوی. 23. علم‌الهدی، علی بن الحسین. (1376). الذریعة الی اصول الشریعة (به کوشش: ابوالقاسم گرجی، ج1 و 2، چاپ اول). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 24. علی‌پور، مهدی. (1382). درآمدی به تاریخ علم اصول (چاپ اول). قم: مرکز جهانی علوم اسلامی. 25. غزالی، محمد بن محمد. (1413ق). المستصفی (محقق: محمد عبدالسلام عبدالشافی، چاپ اول). بیـروت: دار الکتـب العلمیـه. 26. کاشف الغطاء، شیخ جعفر بن خضر مالکی. (بی‌تا). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (ج1). قم: مکتب الاعلام الاسلامی. 27. کرباسی، محمدابراهیم. (1411ق). منهاج الأصول (ج3، چاپ اول). بیروت: دار البلاغه. 28. الکاظمى، محمدعلى. (1406ق). فوائد الاصول (نسخة غیر مصححه، ج1). قم: مؤسسة نشر الاسلامی. 29. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحار الانوار (الطبعة الثالثة). قم: دار احیاء التراث. 30. مظفر، محمدرضا. (1370). اصول فقه (ج2، چاپ چهارم). قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه. 31. الموسوی الخمینی، روح‌الله. (1420ق). معتمد الاصول (تقریرات محمد فاضل لنکرانی) (چاپ اول). تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(رحمة الله). 32. نجفی، محمد‌حسن. (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (ج12، چاپ هفتم). بیروت: دار احیاء التراث العربی. 33. نوری، حسین بن محمد‌تقی. (1415ق). خاتمه مستدرک الوسائل (ج9، چاپ دوم). قم: مؤسسة آل البیت(علیهم السّلام) لاحیاء التراث. 34. الهاشمی الشاهرودی، السید محمود (1417ق). بحوث فی علم الأصول (چاپ دوم). قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,824 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 415 |
||