آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,388 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,995,661 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,706,926 |
بررسی و نقد اعتبار قاعده‌ی لطف | ||
| نقد و نظر | ||
| دوره 27، شماره 105، فروردین 1401، صفحه 137-159 اصل مقاله (598.02 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2021.62033.1873 | ||
| نویسنده | ||
| سید جابر موسوی راد* | ||
| استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 11 مهر 1400، تاریخ بازنگری: 12 آبان 1400، تاریخ پذیرش: 08 آذر 1400 | ||
| چکیده | ||
| بیشتر متکلمین شیعه و معتزله اعتبار قاعدۀ لطف را پذیرفته‌‌اند. در این مقاله، ابتدا مفهوم قاعدۀ لطف تبیین می‌گردد. با توضیحات این مقاله روشن می‌شود اموری که امکان اطاعت خداوند را فراهم می‌کنند با اصل «تمکین» اثبات می‌شوند و بعد از وجود این امور، قاعدۀ لطف به‌عنوان اصلی زائد بر اصل تمکین مطرح می‌شود. در مرحلۀ بعد، اعتبار قاعدۀ لطف مورد بررسی قرار می‌گیرد. به نظر می‌رسد این نظریه با چالش‌های جدّی مواجه باشد. اولین نقدی که می‌توان بر این نظریه مطرح کرد این است که عقل انسان ضروری می‌داند که خداوند اموری را که بدون آن‌ها اطاعت ممکن نیست، ایجاد کند؛ اما عقل هرگز حکم نمی‌کند که خداوند باید هر چیزی را که موجب نزدیک‌شدن به اطاعت می‌شود، به وجود آورد؛ بلکه گاهی حکمت خداوند اقتضا می‌کند تا به‌جهت آزمایش بندگان، مصادیق لطف را ایجاد نکند. دومین انتقادی که نسبت به این قاعده می‌توان مطرح کرد این است که مواردی را می‌توان یافت که طبق قاعدۀ لطف باید در جهان تحقّق می‌یافت، ولی هرگز وجود نیافته است. برای حل مشکل دوم ممکن است کسی مدّعی شود که قاعدۀ لطف شامل الطاف شخصی نمی‌شود، ولی این راه‌حل هم با مشکلات خاصّ خود مواجه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قاعدۀ لطف؛ اصل تمکین؛ لطف محصّل؛ لطف مقرّب؛ ضرورت بعثت؛ ضرورت وعد و وعید | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Consideration and Critique of the Validity of the Principle of Grace | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Seyyed Jaaber Mousavirad | ||
| Assistant professor, Department of Islamic Philosophy and Kalam, Allameh Tabatabaʿi University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The majority of Shiite and Muʿtazilite theologians have endorsed the validity of the principle of grace (qāʿidat al-luṭf). In this paper, I begin with an account of the principle of grace. It turns out that things by which compliance with God is enabled can be proved by the principle of “enablement” (tamkīn), and once these come to exist, the principle of grace arises as additional to the principle of enablement. Next, I consider the validity of the principle of grace. The theory seems to face serious challenges. First, it is necessary by light of human reason that God should create things without which obedience of God is not possible, but human reason never rules that God should create what makes one closer to obedience. Instead, sometimes God’s wisdom requires that He does not exhibit grace as a test for His servants. Second, there are things which, by the principle of grace, should have come into existence, but they have never existed. To solve the second problem, one might claim that the principle of grace does not encompass personal instances of grace, but the proposed solution faces its own sorts of problems. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The principle of grace (luṭf), principle of enablement (tamkīn), accom-plishing grace (al-luṭf al-muḥaṣṣil), grace that brings nearer (al-luṭf al-muqarrib), necessity of sending prophets, necessity of divine rewards and threats | ||
| مراجع | ||
|
1. ابن منظور، محمد بن مکرم. (۱۴۱۴ق). لسان العرب (ج9). بیروت: دار الفکر. 2. تفتازانی، سعدالدین. (۱۴۰۹ق). شرح المقاصد (ج4). قم: شریف رضی. 3. جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۸۹). ولایت فقیه. قم: مؤسسۀ اسراء. 4. حلبی، ابوالصلاح. (۱۴۰۴ق). تقریب المعارف. قم: الهادی. 5. حلّی، حسن بن یوسف بن مطهّر. (۱۳۸۲). کشف المراد (تعلیقات جعفرسبحانی). قم: مؤسسۀ امام صادق(علیه السّلام). 6. حمصی رازی، سدیدالدین. (۱۴۱۲ق). المنقذ من التقلید (ج1). قم: مؤسسة النشر الاسلامی. 7. خرازی، سیدمحسن. (۱۳۸۳). قاعدۀ لطف. فصلنامه انتظار، (۸-۹)، صص ۶۳-۸۴. 8. رازی، فخرالدین. (۱۴۱۱ق). المحصل. عمان: دار الرازی. 9. ربانی گلپایگانی، علی. (۱۳۸۲). قاعدۀ لطف و وجوب امامت. فصلنامه انتظار، (۵)، صص ۱۱۱-۱۳۲. 10. ربانی گلپایگانی، علی. (۱۳۹۶). عقاید استدلالی (ج1). قم: نشر هاجر. 11. ربانی گلپایگانی، علی. (۱۴۱۸ق). القواعد الکلامیة. قم: مؤسسۀ امام صادق(علیه السّلام). 12. سبحانی، جعفر. (۱۳۸۸). الالهیات (ج3). قم: مؤسسۀ امام صادق(علیه السّلام). 13. سبحانی، جعفر. (۱۴۲۰ق). رسالة فی التحسین و التقبیح العقلیین. قم: موسسه امام صادق(علیه السّلام). 14. سید مرتضی. (۱۴۱۱ق). الذخیرة. قم: مؤسسة النشر الاسلامی. 15. شیخ مفید. ( ۱۴۱۳ الف). اوائل المقالات. قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید. 16. شیخ مفید. (۱۴۱۳ ب). النکت الاعتقادیة. قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید. 17. طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۶ق). الاقتصاد. بیروت: دار الاضواء. 18. طوسی، نصیرالدین. (۱۴۰۵ق). تلخیص المحصّل. بیروت: دار الاضواء. 19. طوسی، نصیرالدین. (۱۴۰۷ق). تجرید الاعتقاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی. 20. غنوی، امیر؛ زارعی بلشتی، محمود. (۱۳۹۲). نقد برهان لطف و کاربرد آن در اثبات ضرورت امامت. فصلنامۀ مشرق موعود، 7(25)، صص ۵۱-۷۹. 21. فاضل مقداد. (۱۴۰۵ق). ارشاد الطالبین. قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی. 22. فراهیدی، خلیل بن احمد. (۱۴۱۰ق). العین (ج7). قم: هجرت. 23. کاظمی، اسدالله بن اسماعیل. (بی‌تا). کشف القناع. تهران: نشر شیرازی. 24. کریمی، حمید. (۱۳۹۴). بازخوانی انتقادی ادلۀ موافقان و مخالفان قاعدۀ لطف در مباحث کلامی. اندیشۀ نوین دینی، ۱۱(۴۲)، صص ۶۷-۸۰. 25. مکارم شیرازی، ناصر. (۱۳۸۲). انوار الاصول (تهیه و تنظیم: احمد قدسی). قم: مدرسۀ امام علی بن ابی‌طالب(علیه السّلام). 26. میرزای قمی، ابوالقاسم. (۱۴۳۰ق). القوانین المحکمة (ج3). بی‌جا، دار احیاء الکتب الاسلامیة. 27. نراقی، احمد بن محمد‌مهدی. (۱۴۱۷ق). عوائد الایام. تهران: انتشارات دفتر تبلیغات. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,276 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 512 |
||