رضائی, مرتضی. (1401). تحولات سده اخیر حوزه علمیه قم در باب فلسفه اولی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 27(106), 104-138. doi: 10.22081/jpt.2022.62804.1911
مرتضی رضائی. "تحولات سده اخیر حوزه علمیه قم در باب فلسفه اولی". اسلام و مطالعات اجتماعی, 27, 106, 1401, 104-138. doi: 10.22081/jpt.2022.62804.1911
رضائی, مرتضی. (1401). 'تحولات سده اخیر حوزه علمیه قم در باب فلسفه اولی', اسلام و مطالعات اجتماعی, 27(106), pp. 104-138. doi: 10.22081/jpt.2022.62804.1911
رضائی, مرتضی. تحولات سده اخیر حوزه علمیه قم در باب فلسفه اولی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1401; 27(106): 104-138. doi: 10.22081/jpt.2022.62804.1911
استادیار گروه فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم.
تاریخ دریافت: 09 دی 1400،
تاریخ بازنگری: 21 اسفند 1400،
تاریخ پذیرش: 21 اسفند 1400
چکیده
فلسفه اولی (هستی شناسی) مهم ترین شاخه فلسفه، و برترین علوم است، و دانش های دیگر- حتی شاخه های دیگر فلسفه- به آن وابسته اند. هستی شناسی اسلامی، با وجود پاره ای اقتباس ها، دانشی اصیل و دارای هویتی مستقل است که حاصل خردورزی و نوآوری بیش از هزار ساله فیلسوفان مسلمان است. این دانش کُهن، در تاریخ طولانیِ خود، دوره ها و تحولات گوناگونی را پشت سر گذاشته است. هدف این پژوهش- که به روش توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده- شناسایی وضعیت این دانش در سده اخیر حوزه علمیه قم است. به همین رو، مسأله اصلی آن، بررسی تحولاتی است که فلسفه اولی در یکصد سال اخیر به خود دیده است. دستاوردهای این پژوهش ذیل عناوین: اهمیت و ضرورت فلسفه اولی، تحولات و پیشرفت های فلسفه اولی (در یک قرن گذشته)، کاستی های فلسفه اولی (در سده اخیر) و چشم انداز آینده فلسفه اولی شرح و بسط یافته است.
Developments of the First Philosophy in the Seminary of Qom in the Last Century
نویسندگان [English]
Morteza Rezaei
Assistant professor, Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom, Iran
چکیده [English]
The first or primary philosophy (al-falsafat al-ūlā) or ontology is the main branch of Islamic philosophy and the highest field of study, since other fields of study—even other branches of philosophy—depend on this field. Aside from some of its adaptations from Greek philosophy, Islamic ontology is a genuine independent field of study, resulting from a millennium of work by Muslim philosophers. In its long history, it went through various developments and periods. In this article, which adopts the descriptive-analytic method, I aim to identify the status of this field in the Islamic Seminary in the last one hundred years. The article’s contributions include the significance and necessity of the first philosophy, developments and advances of the first philosophy (in the last century), deficiencies of the first philosophy (in the last century), and the prospect of the first philosophy.
کلیدواژه‌ها [English]
The first philosophy, Islamic Seminary of Qom, developments of philosophy, deficiencies of philosophy, prospect of philosophy
مراجع
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1383). عقلانیت و معنویت. تهران: مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
ابن سینا، حسین بن عبد الله. (1383). الاهیات دانشنامۀ علایی (با مقدمه و تصحیح: محمد معین، چاپ دوم). همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
ابن سینا، حسین بن عبد الله. (1400ق). رسائل ابن سینا. قم: بیدار.
ابن سینا، حسین بن عبد الله. (1404ق). الشفاء (الالهیات) (به تصحیح: سعید زائد). قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی&.
ارسطو. (1385). ما بعد الطبیعه (مترجم: محمدحسن لطفی، چاپ دوم). تهران: طرح نو.
استیس، والتر ترنس. (1385). تاریخ انتقادی فلسفۀ یونان (مترجم: یوسف شاقول، چاپ اول). قم: دانشگاه مفید.
ایزدپور، محمدرضا؛ منفرد، مهدی و عظیمی، حوریه (1383). چشم‌اندازی به مکتب فلسفی قم (چاپ اول). قم: زائر.
آرمسترانگ، دیوید. (1392). چیستی قانون طبیعت (مترجم: امیر دیوانی، چاپ اول). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بهمنیار بن المرزبان. (1375). التحصیل (مصحح: مرتضی مطهری، چاپ دوم). تهران: دانشگاه تهران.
پترسون، مایکل؛ هاسفر، ویلیام؛ رایشنباخ،بروس و بازینجر، دیوید. (1376). عقل و اعتقاد دینی (مترجمان: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، چاپ اول). تهران: طرح نو.
تریگ، راجر. (1384). فهم علم اجتماعی (مترجم: شهناز مسمی‌پرست، چاپ اول). تهران: نی.
جمعی از نویسندگان. (1397). مبانی علوم انسانی اسلامی از دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی (چاپ اول). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.
جوادی آملی، عبدالله. (1375). رحیق مختوم (شرح جلد اول اسفار)(ج1، چاپ اول). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1378). تبیین براهین اثبات خدا (چاپ سوم). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1379). معرفت‌شناسی در قرآن (چاپ دوم). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1383). توحید در قرآن (چاپ اول). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1385). علی بن موسی الرضا× و الفلسفة الالهیة (چاپ سوم). قم: دار الاسراء للنشر.
جوادی آملی، عبدالله. (1386). شمس الوحی تبریزی (تنظیم و محقق: علیرضا روغنی موفق، چاپ اول). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1389). حکمت نظری و عملی در نهج البلاغه (چاپ هفتم). قم: مرکز نشر اسراء.
چالمرز، آلن فرانسیس. (1379). چیستی علم (مترجم: سعید زیباکلام، چاپ دوم). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
دیلتای، ویلهلم. (1388). مقدمه بر علوم انسانی (مترجم: منوچهر صانعی دره بیدی، چاپ اول). تهران: ققنوس.
رازی، فخرالدین. (1407ق). المطالب العالیة (محقق: دکتر حجازی سقا، ج1، چاپ اول). بیروت: دار الکتاب العربی.
رضایی، مرتضی؛ سلیمانی امیری، عسکری؛ عباس‌زاده، مهدی و محمدی، عبدالله. (1400). نقش شیعه در گسترش منطق و فلسفه (به کوشش: دکتر محمدتقی سبحانی و محمدعلی رضایی اصفهانی، چاپ اول). قم: امام علی بن ابی طالب×.
روسو، پی یر. (1344). تاریخ علوم (مترجم: حسن صفاری). تهران: امیرکبیر.
سارتون، جورج. (1346). تاریخ علم (علم قدیم تا پایان دورۀ طلایی یونان) (مترجم: احمد آرام، چاپ دوم). تهران: امیرکبیر.
سبزواری، ملا هادی. (1369 -1379). شرح المنظومة (مصحح و تعلیق: حسن حسن‌زاده آملی، ج4، چاپ اول). تهران: نشر ناب.
سروش، عبدالکریم. (1368). علم چیست؟ فلسفه چیست؟ (چاپ دهم). تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
سهروردی، شهاب‌الدین. (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق (مصحح و مقدمه: هانری کربن، ج1، چاپ دوم). تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1411ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج15، چاپ اول). بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1416ق). نهایة الحکمة (چاپ سیزدهم). قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین. (بی‌تا). علی× و الفلسفة الالهیة. بیروت: الدار الاسلامیة.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1378). نهایة الحکمة (مصحح و تعلیقات: غلامرضا فیاضی، ج1، چاپ اول). قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم (ج5، چاپ دوم). تهران: صدرا.
عبودیت، عبدالرسول. (1380). درآمدی بر فلسفۀ اسلامی (چاپ اول). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.
فروند، ژولین. (1372). نظریه‌های مربوط به علوم انسانی (مترجم: علی‌محمد کاردان، چاپ دوم). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
فنایی اشکوری، محمد. (1389). مقدمه‌ای بر فلسفۀ اسلامی معاصر (چاپ اول). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.
کاپالدی، نیکلاس. (1377). فلسفۀ علم (مترجم: علی حقی، چاپ اول). تهران: سروش.
کارناپ، رودلف. (1378). مقدمه‌ای بر فلسفۀ علم (مترجم: یوسف عفیفی، چاپ سوم). تهران: نیلوفر.
کندی، ابواسحاق. (1369ق). رسائل الکندی الفلسفیة (مقدمۀ مبسوط: محمد عبدالهادی ابو رَیده). مصر: دار الفکر العربی.
گریلینگ، ای. سی؛ تالیافرو، چارلز؛ اسکروپسکی، جان؛ و سرل، جان آر. (1380). نگرش‌های نوین در فلسفه (مترجمان: یوسف دانشور و خلیل قنبری و محسن جوادی ومحمد سعیدی‌مهر، ج2، چاپ اول). قم: طه.
