هیولایی به نام کالاف

سرمقاله

هیولایی به نام «کالاف»

رامین جهان‌پور

«دخترم از صبح تا شب سرش توی موبایلشه از غذا خوردن افتاده...»، «پسرم مدت‌هاست از اتاقش بیرون نمی‌یاد. هر وقت صداش می‌کنیم در حال بازی با موبایلشه...، خدا لعنت کنه سازنده‌ی بازی کالاف را که بچه‌های ما رو بیچاره کرده...» دیالوگ‌هایی را که خواندید این روزها از زبان بسیاری از پدر و مادرهایی که بچه‌های محصل دارند، می‌شنویم. متأسفانه دانش‌آموزهای ما بازی «کالاف دیوتی» را نه تنها به درس خواندن و مطالعه‌های آزاد ترجیح می‌دهند، بلکه حاضرند به خاطر این سرگرمی رایانه‌ای، دست از بازی‌های فیزیکی مثل دوچرخه‌سواری، فوتبال، ورزش‌های رزمی و دیگر بازی‌های دورهمی مناسب سن و سال‌شان که قبلاً انجام می‌دادند، بردارند.

اولین بار بازی «کالاف دیوتی وارزون» در سال ۲۰۰۳ میلادی از سوی یک کمپانی نه چندان معروف آمریکایی برای استفاده رایانه‌های شخصی ساخته شد و توانست توجه بسیاری از مخاطبان کودک، نوجوان و بزرگ‌سال را به خود جلب کند و علاوه بر این‌که سود سرشاری نصیب سازندگانش کرد لقب بهترین بازی کامپیوتری سال را هم به خود اختصاص داد.

بعد از کالاف، بازی‌های یارانه‌ای دیگری هم وارد رایانه‌ها و فضاهای مجازی شدند؛ اما این بازی در یکی- دوسال اخیر با ورژن‌های بالاتر و با کیفیت‌تری با نام تجاری «کالاف دیوتی موبایل» به‌روزرسانی و در بسیاری از کشورها به خصوص کشور خودمان تبدیل به یکی از پر طرفدارترین بازی‌های سرگرم‌کننده‌ی بچه‌ها شد و حتی گفته می‌شود پای «استیون اسپیلبرگ» فیلم‌ساز معروف آمریکایی هم در ساخت این بازی به اصطلاح جنگی در میان‌ است و از او به عنوان یکی از طراحان این بازی اعتیادآور نام می‌برند که با الهام از فیلم معروف «نجات سرباز رایان»، محصول ۱۹۹۸ که موفقیت‌های زیادی را در سطح بین‌المللی برایش کسب کرد، به وقایع جنگ جهانی دوم پرداخته است. عده‌ای از روان‌شناسان خطر اعتیادآور این بازی را با هروئین یکی دانسته و اعلام کرده‌اند که قدرت اعتیادآوری‌اش آن‌قدرست که هر کودک و نوجوانی تنها با یک بار بازی کالاف دیوتی موبایل، جذب و وابسته‌ی این بازی می‌شود و دیگر نخواهد توانست از آن دل بکند. نکته‌ی جالب توجه این‌که بیماری کرونا هم در این زمینه مزید بر علت شده و کارشناسان مسائل اجتماعی و روان‌شناسی کودکان و نوجوانان اعلام کرده‌اند که تا قبل از ظهور کرونا، به خاطر محدودیت‌های سنی و قوانین آموزشی و مخالفت والدین، عده‌ی کم‌تری از دانش‌آموزها در سراسر جهان آلوده‌ی بازی‌های یارانه‌ای بوده‌اند و هنوز عده‌ی زیادی از دانش‌آموزها دنبال درس و سرگرمی‌های بی ضرر دیگری بودند؛ اما متأسفانه همه‌گیر شدن بیماری کرونا باعث شد تا به اجبار همه‌ی کودکان و نوجوانان دنیا به خاطر درس خواندن‌های آنلاین هر کدام به طور مجزا یک گوشی در دست داشته باشند و متأسفانه این اتفاق بد باعث شد تا بچه‌ها خود را مالک شخصی گوشی‌هایی ببینند که زودتر از سن و سال‌شان به دست‌شان رسیده است و در نتیجه پول و سود بیش‌تری نصیب طراحان این بازی‌های اعتیادآور شود. طبق آمار منتشر شده، ایران هم جزء کشورهایی است که استفاده‌ی کودک و نوجوان از این بازی بسیار بالاست و بیش‌ترین ضرر بازی‌هایی هم‌چون کالاف، سوق دادن بچه‌ها به تنهایی و گرایش دادن آن‌ها به انزوا و خشونت‌های فردی و دوری از اجتماع است؛ عادت‌هایی که باعث می‌شود در آینده این قشر با مشکلات جدیِ روحی و جسمی در زندگی مواجه شوند؛ البته راهکارهایی هم برای نجات دانش‌آموزان از این بازی‌ها وجود دارد. قبل از هر چیز خانواده‌ها باید دست به کار شوند و فرزندشان را از خطرات این بازی‌ها آگاه سازند. نوجوان امروزی باید بداند که با تمام جذابیت‌هایی که در این سرگرمی‌های نوظهور هست؛ سرگرمی‌های بی‌خطر و شیرین زیادی هم هست که می‌توان به راحتی از آن‌ها استفاده کرد. انجام بازی‌های گروهی و خصوصاً ورزشی می‌تواند جایگزین خوبی برای این بازی‌ها شود. هم‌چنین ثبت‌نام در کلاس‌های هنری مثل آموزش نقاشی، عکاسی، تئاتر و کلاس‌های ورزشی و تشویق کردن بچه‌ها به مطالعه هم می‌تواند با یک برنامه‌ریزی صحیح از طرف والدین یا مربیان آموزشی به کمک آن‌ها بیاید. دور کردن بچه‌ها از زندگی آپارتمانی و نزدیک کردن آن‌ها به طبیعت هم در این زمینه بسیار مؤثر است. سرگرمی‌هایی که می‌تواند آن‌ها را وارد دنیای سالم و شیرینی کند که نتوانند از آن دل بکنند. آخرین مرحله از دور ساختن بچه‌ها از اعتیاد رایانه‌ای بردن آن‌ها نزدیک مشاور یا روان‌شناس است که این روزها به راحتی دردسترس‌اند و همه‌ی این‌ها بستگی به یک برنامه‌ریزی مناسب از طرف خود فرد معلمین یا والدین آن‌ها دارد که به دور از هر بی‌تفاوتی می‌توانند نقش مؤثر و سازنده‌ای را در زندگی و آینده‌ی تحصیلی و اجتماعی نوجوانان داشته باشند.