آمار

تعداد نشریات54
تعداد شماره‌ها2,387
تعداد مقالات34,316
تعداد مشاهده مقاله12,990,962
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,704,152
شاهیاری حیدرلو, زهرا, چراغی کوتیانی, اسماعیل. (1401). بررسی و نقد حرمت خواستگاری مخطوبه در فقه امامیه. اسلام و مطالعات اجتماعی, 29(110), 7-39. doi: 10.22081/jf.2022.62875.2436
زهرا شاهیاری حیدرلو; اسماعیل چراغی کوتیانی. "بررسی و نقد حرمت خواستگاری مخطوبه در فقه امامیه". اسلام و مطالعات اجتماعی, 29, 110, 1401, 7-39. doi: 10.22081/jf.2022.62875.2436
شاهیاری حیدرلو, زهرا, چراغی کوتیانی, اسماعیل. (1401). 'بررسی و نقد حرمت خواستگاری مخطوبه در فقه امامیه', اسلام و مطالعات اجتماعی, 29(110), pp. 7-39. doi: 10.22081/jf.2022.62875.2436
شاهیاری حیدرلو, زهرا, چراغی کوتیانی, اسماعیل. بررسی و نقد حرمت خواستگاری مخطوبه در فقه امامیه. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1401; 29(110): 7-39. doi: 10.22081/jf.2022.62875.2436

بررسی و نقد حرمت خواستگاری مخطوبه در فقه امامیه

فقه
مقاله 1، دوره 29، شماره 110، تیر 1401، صفحه 7-39    اصل مقاله (754.4 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2022.62875.2436
نویسندگان
زهرا شاهیاری حیدرلو* 1؛ اسماعیل چراغی کوتیانی2
1طلبه سطح چهار فقه خانواده، جامعةالزهرا، قم، ایران.
2استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران.
تاریخ دریافت: 22 دی 1400،  تاریخ بازنگری: 26 خرداد 1401،  تاریخ پذیرش: 15 تیر 1401 
چکیده
خواستگاری از رسوم دیرینه عقد نکاح است که در اسلام احکام فقهی متعددی برای آن وضع شده است. یکی از مواردی که فقها درباره آن بحث کرده‌اند، خواستگاری از زنی است که قبلاً مورد خواستگاری دیگری قرار گرفته و خواستگار اول هنوز بر خواستگاری خود باقی است. در پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌ای و تحلیل ادلۀ فقهی، حکم خواستگاری مخطوبه از منظر فقه امامیه تبیین شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد از دلایل اصلی این بحث، روایت نبوی نقل‌شده از طریق اهل‌سنت است که خواستگاری از مخطوبۀ برادر مؤمن را نهی کرده است. این روایت، خواستگاری از مخطوبه را به‌طور مطلق مورد نهی قرار داده، اما همه فقها خواستگاری از مخطوبه‌ای که به خواستگار قبلی خود جواب نداده و رضایت خود را با کنایه هم ابراز نکرده، جایز می‌دانند. تنها درباره خواستگاری از مخطوبه‌ای که به خواستگار قبلی جواب مثبت داده اختلاف‌نظر است و گروهی از فقها قائل به حرمت شده و علاوه بر روایت نبوی، به ادلۀ دیگری همچون قاعده حرمت ایذاء مؤمن نیز تمسک کرده‌اند که قائلان به جواز، با رد سند یا دلالت این روایت و نیز خدشه در گسترۀ حرمت در ایذاء مؤمن و نیز تمسک به اصالةالحل، خواستگاری از مخطوبه را بدون اشکال می‌دانند.
کلیدواژه‌ها
خواستگاری؛ نامزدی؛ مخطوبه؛ ایذاء المؤمن
عنوان مقاله [English]
An Examination and Critique of Makhtouba Proposal as Being Haram in Imamiyah Jurisprudence
نویسندگان [English]
Zahra Sahyari Heydarloo1؛ Esmaeel Cheragi Kootyani2
1Level 4 Islamic Seminary student, family jurisprudence, Al-Zahra University, Qom, Iran.
2Assistant professor, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran.
چکیده [English]
Proposal is one of the oldest customs of marriage, for which numerous jurisprudence rulings have been established in Islam. One of the cases discussed by the jurists is proposing to a woman who has already been proposed to by another and the first suitor still maintains his proposal. In the current study, through the library method and the analysis of jurisprudential arguments, the ruling of the Makhtoubah proposal has been explained from the perspective of Imamiyah jurisprudence. The findings suggest that one of the main reasons for this debate is the prophetic narration narrated by the Sunnis, which forbids the proposing to a woman who has been proposed by another Muslim man (Makhtoubah proposal). This narration has made proposal of Makhtouba absolutely prohibited, but all jurists consider it permissible to propose to Makhtouba who did not respond to his previous suitor and did not express his satisfaction with sarcasm. There is a difference of opinion only about proposing to a Makhtouba who has given a positive answer to the previous suitor, and a group of jurists have considered it haram. In addition to the Holy Prophet's narration, they have also insisted on other arguments such as the rule of harming a believer as haram, who say that by rejecting the argument or evidence of this narration, the violation of the scope of harming a believer as haram, as well as insisting on the principle of Isalat al-Hal, there is no problem in proposing a Makhtouba.
کلیدواژه‌ها [English]
Proposal, engagement, Makhtoubah, Iza' al-Mu'min
مراجع
  1. ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن علی بن ابراهیم الاحسائی. (۱۴۰۳ق). عوالی اللئالی (ج2، چاپ اول). قم: سیدالشهدا.
  2. ابن‌بابویه، محمد بن علی. (۱۳۶۲). الخصال (ج2، چاپ اول). قم: جامعه مدرسین.
  3. ابن‌ادریس،(1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوا،(ج2، چاپ دوم). قم، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
  4. ابن‌سعد، ابوعبدالله محمد. (بی‌تا). طبقات الکبری (ج5، چاپ اول). بیروت: دار صادر.
  5. ابن‌عساکر، علی بن حسن. (بی‌تا). تاریخ مدینه دمشق (ج8، چاپ اول). قم: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
  6. ابن‌فارس، احمد بن فارس. (۱۴۰۴ق). معجم مقاییس اللغه (ج2و 3، چاپ اول). قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  7. ابن‌نجیم مصری. (بی‌تا). البحر الرائق شرح کنز الدقائق (ج4). بیروت: دار المعرفه.
  8. اشتهاردی، علی‌پناه. (۱۴۱۷ق). مدارک العروه (ج15، چاپ اول). تهران: دار الاسوة للطباعه والنشر.
  9. امامی، سید حسن. (۱۳۹۰). حقوق مدنی. تهران: اسلامیه.
  10. بحرانی، شیخ یوسف. (بی‌تا). الحدائق الناظرة فی احکام العترة الطاهره (ج23). قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجماعة المدرسین.
  11. بزار، ابوبکر. (۲۰۰۹م). البحر الزخار (ج10، 12، 16 و 17، چاپ اول). المدینة المنوره: مکتبة العلوم والحکم.
  12. بهبهانی، وحید. (بی‌تا). تعلیقات منهج المقال. بی‌جا: انتشارات مکتبة اهل بیت.
  13. تبریزی، جواد. (۱۴۲۶ق). منهاج الصالحین (ج2 و 5، چاپ اول). قم: مجمع الامام المهدی(عج).
  14. حائرى، سید على بن محمد طباطبایى. (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل (ج2 و 11، چاپ اول). قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام).
  15. حکیم، سید محسن طباطبایی. (۱۴۱۶ق). مستمسک العروة الوثقی (ج10، چاپ اول). قم: مؤسسه دارالتفسیر.
  16. حلی، محمد بن شجاع قطان. (۱۴۲۴ق). معالم الدین فی فقه آل یاسین (ج2، چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
  17. خویی، سید ابوالقاسم. (۱۳۷۷). مصباح الفقاهه (ج1، چاپ اول). قم: مکتبه داوری.
  18. خویی، سید ابوالقاسم. (۱۴۱۰ق). منهاج الصالحین (ج2، چاپ بیست‌وهشتم). قم: نشر مدینة العلم.
  19. خویی، سید ابوالقاسم. (بی‌تا). معجم رجال الحدیث (ج12). بی‌جا: مؤسسة الخوئی الإسلامیة.
  20. ذهبی، شمس‌الدین. (۱۴۲۷ق). سیر اعلام النبلاء (ج2). قاهره: دار الحدیث.
  21. رازی، ابن‌ابی‌حاتم. (۱۲۷۱ق). الجرح والتعدیل (ج5، 8 و 9، چاپ اول). حیدرآباد دکن - بیروت: مجلس دائرة المعارف العثمانیة - دار إحیاء التراث العربی.
  22. ربیعی، علی‌اکبر. (۱۳۹۷). بررسی تطبیقی خواستگاری در فقه مذاهب خمسه اسلامی. مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، ۱۳(۴۹)، بهار و تابستان 1397، صص 46-57.
  23. زحیلی، وهبه. (۱۴۱۸ق). الفقه الاسلامی وأدلته (ج9). دمشق: دار الفکر.
  24. زرکلی، خیرالدین. (۱۹۸۰م). الاعلام للزرکلی (ج5، چاپ پنجم). بیروت: دار العلم للملایین.
  25. سبکی، تاج‌الدین. (۱۴۱۳ق). طبقات الشافعیة الکبرى (ج2، چاپ دوم). بی‌جا: هجر للطباعة والنشر والتوزیع.
  26. سیدی بنایی، سید باقر؛ درویشی علی‌آباد، غلامرضا. (۱۳۹۱). بررسی فقهی و حقوقی نامزدی از دیدگاه مذاهب خمسه و حقوق مدنی. نشریه فقه و مبانی حقوق اسلامی، ۱، بهار 1391، صص 6-37.
  27. سیستانی، سید علی. (۱۴۲۲ق). المسائل المنتخبه (ج1، چاپ نهم). قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی.
  28. شبیری زنجانی، سید موسی. (۱۴۱۹ق). کتاب نکاح (ج18، چاپ اول). قم: مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز.
  29. شهید اول، محمد بن مکی. (بی‌تا). اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیه (ج1). بی‌جا: دار التراث الاسلامیه.
  30. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (۱۴۱۰ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه (ج5، چاپ اول). قم: کتابفروشی داوری.
  31. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (۱۴۱۳ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام (ج7). قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه.
  32. شیخ انصاری، مرتضی. (۱۴۱۴ق). رسائل فقهیه (چاپ اول). قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
  33. شیخ انصاری، مرتضی. (۱۴۱۵ق). کتاب المکاسب المحرمة والبیع والخیارات (ج2، چاپ اول). قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
  34. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۲). اختیار معرفة الرجال (ج2). قم: ‌انتشارات موسسه آل‌البیت لاحیاء التراث.
  35. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الامامیه (ج4، چاپ سوم). تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه.
  36. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۰ق). النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی (چاپ دوم). بیروت: دار الکتب العربی.
  37. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق). الخلاف (ج4، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  38. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۱۴ق). الامالی (چاپ اول). قم: دار الثقافة.
  39. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۱۷ق). العدة فی اصول الفقه (ج1، چاپ اول). قم: تیزهوش.
  40. طباطبایی، سید علی. (۱۴۱۸ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل (ج11، چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث.
  41. عاملی موسوی، محمد بن علی. (۱۴۱۱ق). نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام (ج1، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  42. عسقلانی، ابن‌حجر. (۱۴۰۶ق). تقریب التهذیب (ج1، چاپ اول). سوریه: دار الرشید.
  43. عسقلانی، ابن‌حجر. (۱۴۱۵ق). الاصابة فی تمییز الصحابه (ج4، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیه.
  44. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (بی‌تا). تذکرة الفقها (ج2، چاپ اول). قم: موسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
  45. عمید، حسن. (۱۳۸۹). فرهنگ فارسی عمید (چاپ اول). بی‌جا: راه رشد.
  46. فاضل مقداد، جمال‌الدین. (۱۴۰۴ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع (ج3، چاپ اول). قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی نجفی(ره).
  47. فاضل هندی، محمد بن حسن. (۱۴۱۶ق). کشف اللثام والابهام عن قواعد الاحکام (ج7، چاپ اول). قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم.
  48. فیض کاشانی، محمدحسن. (۱۴۰۱ق). مفاتیح الشرایع (ج2). قم: مجمع الذخایر الاسلامیه.
  49. قاضی نعمان مغربی، ابوحنیفه. (۱۳۸۵ق). دعائم الاسلام (ج2، چاپ دوم). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
  50. قبادی، مریم. (۱۳۸۱). جایگاه مذهب راوی در توثیقات رجال شیعه. مقالات و بررسی‌ها، ش72، صص 117-138.
  51. حسینی روحانی قمی، سید صادق. (بی‌تا). فقه الصادق(علیه السلام) (ج21). بی‌جا: بی‌نا.
  52. کرکی، علی بن حسین. (۱۴۱۴ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (ج12، چاپ دوم). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
  53. کلینی. (۱۳۶۷). الفروع من الکافی (ج5، چاپ سوم). تهران: دارالکتب الاسلامی.
  54. لطفی، اسدالله؛ قربانی، فتح‌الله. (۱۳۸۸). خواستگاری از دیدگاه مذاهب اسلامی. نشریه بانوان شیعه، ۲۰، تابستان 1388، صص 65-95.
  55. ماوردی، علی بن محمد. (۱۴۱۹ق). الحاوی الکبیر فی فقه مذهب الامام الشافعی (ج9). بیروت: دار الکتب العلمیه.
  56. محقق حلی، جعفر بن حسن. (۱۴۰۸ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام (ج2، چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  57. محقق داماد، سید مصطفی. (۱۳۷۹). بررسی فقهی حقوق خانواده (چاپ هفتم). بی‌جا: مرکز نشر علوم اسلامی.
  58. محقق سبزواری، محمدباقر. (بی‌تا). کفایة الاحکام (ج2). بی‌جا: مؤسسة النشر الاسلامی.
  59. مرتضی زبیدی، محمد بن محمد. (بی‌تا). تاج العروس (ج16، چاپ اول). بیروت: دار الفکر.
  60. مزی، جمال‌الدین. (۱۴۰۰ق). تهذیب الکمال فی اسماء الرجال (ج17، چاپ اول). بیروت: مؤسسة الرساله.
  61. مفید، محمد بن محمد. (۱۴۱۳ق). الأمالی (ج9، چاپ اول). قم: کنگره شیخ مفید.
  62. مقدادی، محمدمهدی. (۱۳۸۳). خواستگاری در فقه و حقوق. نشریه مطالعات راهبردی زنان، ۲۵، پاییز 1383، صص 20-43.
  63. مقدس اردبیلی، احمد. (بی‌تا). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح ارشاد الاذهان (ج12). بی‌جا:‌ مؤسسة النشر الاسلامی.
  64. مکارم شیرازی، ناصر. (۱۴۲۴ق). کتاب النکاح (ج6، چاپ اول). قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(علیه السلام).
  65. موسی، حسین یوسف. (بی‌تا). الافصاح (ج1، چاپ چهارم). قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  66. نجفی، محمدحسن. (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (ج30، چاپ هفتم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  67. نراقی، مولی محمدمهدی بن ابی‌ذر. (۱۴۲۵ق). انیس التجار (محشی). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
  68. نیشابوری، مسلم بن حجاج. (۱۳۰۸). صحیح مسلم (ج2). بیروت: دار التراث العربی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 702
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 397


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب