آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,387 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,993,181 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,705,397 |
قاعده «الاذن الشرعی لا ینافی الضمان» | ||
| فقه | ||
| مقاله 2، دوره 29، شماره 110، تیر 1401، صفحه 40-71 اصل مقاله (704.16 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2022.61187.2314 | ||
| نویسنده | ||
| علیرضا فرحناک* | ||
| استادیار و عضو هیئت علمی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 25 خرداد 1400، تاریخ بازنگری: 11 بهمن 1400، تاریخ پذیرش: 26 اسفند 1400 | ||
| چکیده | ||
| یکی از قواعد فقهی که کمتر از آن سخن گفته شده، قاعده «الاذن الشرعی لا ینافی الضمان» است که در ابواب مختلف فقهی کاربرد دارد و از قواعد اصطیادی به شمار می‌آید. بر اساس این قاعده، اذن شرعی فی‌‌نفسه نه‌تنها عدم‌ضمان را ثابت نمی‌کند، بلکه با اصل ثبوت ضمان نیز منافاتی ندارد و زمینه‌ساز ورود ادله اثبات‌کننده ضمان و پشتیبان آن در اثبات این حکم وضعی باشد. این نوشته درصدد اثبات این قاعده است؛ بر خلاف کسانی که عملاً یا رسماً قاعده مخالف آن را که اذن منافی با ضمان است پذیرفته‌اند. دلایل لفظی اعم از قرآنی و روایی، و لبّی اعم از عقلی و سیره‌ای (عقلایی و متشرعی) قاعده را اثبات می‌کنند. در کنار آن، ضوابطی فقهی برشمرده شده که بر اساس آن می‌توان اذنهای منافی ضمان را از اذنهای موافق ضمان در اموال، انفس و اعمال تشخیص داد. در تعیین اصل در شک در ضمان مأذون اختلاف است. این قاعده برای حل برخی مسائل مستحدثه به کار می‌آید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اذن شرعی؛ اذن مالکانه؛ ضمان؛ امانت؛ قواعد فقهی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Rule of Al-Idn Al- Shar'ei La Yunafi Al-Diman | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Alireza Farahnak | ||
| Assistant professor and Faculty member of Research Center for Jurisprudence and Law, Islamic Science and Culture Academy. | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the jurisprudential rules that has less been dealt with is the rule of "Al-Idn al- Shar'ei La Yunafi Al-Diman" which is effective in different chapters of Islamic jurisprudence and is considered as one of the Istiadi rules (rules that have been derived from religious rulings and principles). According to this rule, religious permission by itself not only does not prove the lack of guarantee, but also does not agree with the principle of proof of guarantee. However, it can provide the context for the introduction of arguments proving the guarantee and supporting it in proving this status ruling. This paper seeks to prove this rule; unlike those who practically or officially accepted the opposite rule, which is that the permission against guarantee. Verbal arguments, both Qur'anic and narrative, and non-verbal arguments, both rational and lifestyle, prove the rule. In addition to that, jurisprudential criteria have been enumerated according to which it is possible to distinguish the permissions against the guarantee from the permissions in favor of the guarantee in property, life, and actions. In carrying out the rule, there is a difference in the doubt of permitted guarantee. This rule is used to solve some novel problems. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Religious permission, ownership permission, guarantee, trust, jurisprudential rules | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم 1. ابن‌ادریس حلی، محمد بن منصور. (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى (ج3، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 2. ابن‌فارس، احمد بن فارس. (۱۴۰۴ق). معجم مقائیس اللغة (ج1، چاپ اول). قم: مکتب الاعلام الاسلامی. 3. ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (۱۴۱۴ق). لسان العرب (ج13، چاپ سوم). بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع - دار صادر. 4. اردبیلى، احمد بن محمد. (۱۴۰۳ق). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان (ج10 و 11، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 5. اصفهانى، محمدحسین کمپانى. (۱۴۰۹ق). الإجارة (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 6. بجنوردى، سید حسن. (۱۴۱۹ق). القواعد الفقهیة (ج2، چاپ اول). قم: نشر الهادی. 7. بحرالعلوم، محمد بن محمدتقى. (1403ق). بلغة الفقیه (ج3، چاپ چهارم). تهران: منشورات مکتبة الصادق. 8. بحرانى، یوسف بن احمد. (۱۴۰۵ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (ج3، 19، 21 و 23، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 9. بهبهانى، محمد‌باقر. (۱۴۱۷ق). حاشیة مجمع الفائدة و البرهان (چاپ اول). قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی. 10. جمعی از پژوهش‌گران. (۱۴۲۳ق). موسوعة الفقه الإسلامی طبقاً لمذهب أهل‌البیت^ (ناظر: سید محمود هاشمی شاهرودى، ج3 و 8، چاپ اول). قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‌بیت(علیهم السلام). 11. حر عاملی، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ق). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة (ج19و25، چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). 12. حکیم، سید محسن طباطبایى. (بی‌تا). نهج الفقاهه (چاپ اول). قم: انتشارات ۲۲ بهمن. 13. خوانسارى، سید احمد. (۱۴۰۵ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع (محقق و مصحح: على‌اکبر غفارى، ج6، چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان. 14. خویی، سید ابوالقاسم موسوى. (بی‌تا). مصباح الفقاهة (ج2، مقرر: محمد‌على توحیدى). بی‌جا: بی‌نا. 15. رشتی، میرزا حبیب‌الله. (۱۳۱۱ق). کتاب الإجارة (چاپ اول). بى‌نا: بی‌جا. 16. حسینى زبیدی، سید محمدمرتضى. (۱۴۱۴ق). تاج العروس من جواهر القاموس (ج18، چاپ اول). بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع. 17. سبحانی، جعفر. (۱۳۹۲). درس خارج فقه: قواعد فقهیه. ۶ بهمن. 18. سبزواری، سید عبدالاعلی. (۱۴۱۳ق). مهذّب الأحکام فی بیان الحلال والحرام (ج18و28، چاپ چهارم). قم: مؤسسه المنار- دفتر حضرت آیة الله. 19. سبزوارى، سید عبدالاعلى. (بی‌تا). جامع الأحکام الشرعیه (چاپ نهم). قم: مؤسسه المنار. 20. شهید ثانى، زین‌الدین عاملی. (۱۴۱۳ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام (ج3و12، چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. 21. صیمری، مفلح بن حسن. (۱۴۲۰ق). غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام (ج4، چاپ اول). بیروت: دار الهادی. 22. طباطبایى، محمدحسین. (۱۳۹۰ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج19، چاپ دوم). لبنان: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. 23. طریحى، فخر‌الدین بن محمد. (۱۳۷۵). مجمع البحرین (چاپ سوم). تهران: مرتضوی. 24. طوسى، محمد بن حسن. (۱۴۰۰ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى (چاپ دوم). بیروت: دار الکتاب العربی. 25. علامه حلى، حسن بن یوسف. (۱۴۱۳ق الف). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام (ج2و9، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 26. علامه حلى، حسن بن یوسف. (۱۴۱۳ق ب). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة (ج9، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 27. عمید زنجانی، عباسعلی. (۱۳۸۶). قواعد فقه (ج1، چاپ اول). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتاب‌های علوم انسانی دانشگاه‌ها - مؤسسه مطالعات و تحقیقات علوم اسلامی. 28. قرشى، سید على‌اکبر. (۱۴۱۲ق). قاموس قرآن (چاپ ششم). تهران: دارالکتب الإسلامیة. 29. کاشف الغطاء، محمدحسین. (۱۳۵۹ق). تحریر المجلة (ج2، چاپ اول). نجف اشرف: المکتبة المرتضویة. 30. کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۲۹ق). الکافی (ج5 و10، چاپ اول). قم: دار‌الحدیث للطباعة والنشر. 31. لنکرانی، محمد فاضل موحدی. (۱۴۱۶ق). القواعد الفقهیه (چاپ اول). قم: چاپخانه مهر. 32. لنکرانی، محمد فاضل موحدى. (۱۴۱۸ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الدیات (چاپ اول). قم: مرکز فقهى ائمه اطهار(علیهم السلام). 33. مامقانى، ملا‌عبدالله بن محمدحسن. (۱۳۵۰ق). حاشیة على رسالة لا ضرر (چاپ اول). قم: مجمع الذخائر الإسلامیة. 34. محقق حلی، جعفر بن حسن. (۱۴۰۸ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام (ج4، چاپ اول). قم: مؤسسه اسماعیلیان. 35. مدنی تبریزی، سید یوسف. (۱۳۸۵). المسائل المستحدثه: مسائل جدید مطابق با فتوای حضرت آیة‌الله‌العظمی آقای سید یوسف المدنی التبریزی (ج2، چاپ دهم). قم: دفتر معظم‌له. 36. مدنی تبریزی، سید یوسف. (۱۴۱۶ق). المسائل المستحدثه: مطابق با فتوای حضرت آیة‌الله‌العظمی آقای سید یوسف المدنی التبریزی (ج4، چاپ چهارم). قم: دهاقانی. 37. مراغى، سید میر عبدالفتاح. (۱۴۱۷ق). العناوین الفقهیة (ج1 و 2، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 38. مفید، محمد بن محمد. (۱۴۱۳ق). المقنعه (چاپ اول). قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید. 39. میرزای قمى، ابوالقاسم بن محمدحسن. (۱۴۱۳ق). جامع الشتات فی أجوبة السؤالات (ج3، چاپ اول). تهران: مؤسسه کیهان. 40. نائینى، میرزا محمدحسین غروى. (۱۳۷۳ق). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب (مقرر: موسی بن محمد نجفی خوانسارى، ج1، چاپ اول). تهران: المکتبة المحمدیه. 41. نجفى، محمدحسن. (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (ج15، 22، 23، 25، 26، 27، 37، 41، و 43، چاپ هفتم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 42. نوری، شیخ فضل‌الله. (۱۴۱۴ق). رسالة فی قاعدة «ضمان الید» (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 43. یزدی، سید محمدکاظم طباطبایى. (۱۴۲۱ق). حاشیة المکاسب (ج1، چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 388 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 411 |
||