پژوهشگر مرکز مطالعات فقهی پزشکی قانونی و استاد حوزه علمیه قم، قم، ایران.
تاریخ دریافت: 01 اسفند 1400،
تاریخ بازنگری: 08 اردیبهشت 1401،
تاریخ پذیرش: 15 تیر 1401
چکیده
مسئله «اعتبارسنجی خوف حرج به‌مثابه طریق شرعی‌بودن برای حرج» از مسائلی است که آثار فقهی مهمی بر آن مترتب است. با این حال در منابع فقهی بحث مفصلی درباره آن صورت نگرفته است. از مواردی که امروزه به‌صورت اساسی این پرسش درباره آن مطرح است، جواز سقط در فرض خوف حرج است؛ اینکه خوف حرج، رافع تکلیف بوده، و در نتیجه سقط جایز است یا جریان قاعده لزوماً نیازمند تحقق فعلی حرج بوده و سقط فاقد مجوز است، پرسشی است که این نوشتار درصدد پاسخ به آن است. شیوه تحقیق، تحلیلی-انتقادی و از منابع کتابخانهای است. مطالعه موجود نشان میدهد دو دیدگاه در مسئله وجود دارد که طرفداران هر یک دلایل گوناگون قابل‌اتکایی برای اثبات دیدگاه خود دارند، اما پس از جرح و تعدیل، برایند دلایل این است که در فرض خوف حرج، با وجود دلایل روایی و مؤیدات گوناگون بر اعتبار قاعده حرج در فرض خوف، نوبت به دلایل عدم‌اعتبار نمیرسد، اما به‌دلیل وجود اصل احتیاط در دماء پس از ولوج روح، امکان سقط در فرض خوف از حرج ناشی از ناهنجاری جنین وجود ندارد و باید احتیاط کرد، ولی قبل از ولوج روح، با وجود خوف از تحقق حرج، قاعده حرج جاری و سقط درمانی جایز است.
The Validation of the Fear of Difficulty in the Permission of Abortion Therapy
نویسندگان [English]
Reza Poorsedghi
Researcher of Forensic Jurisprudence Studies Center and professor at Islamic Seminary of Qom, Qom, Iran.
چکیده [English]
The issue of "validation of the fear of difficulty as a way of difficulty as being Shar'ei (religiously legal)" is one of the issues that have resulted in important jurisprudential works. However, there is no detailed discussion about it in jurisprudential sources. One of the cases where this question is fundamentally raised today is the permissibility of abortion under the premise of fear of difficulty. The question that this paper tries to answer is whether the fear of difficulty is the fulfillment of the duty, and therefore abortion is permissible, or the flow of the rule necessarily requires the actual realization of difficulty and abortion is not permissible. The research method is analytical-critical and from library sources. The existing study shows that there are two views on the issue, and the supporters of each have various reliable reasons to prove their point of view. However, after examining and adjusting, for them, the reasons are that in the assumption of fear of difficulty, despite narrative and confirmative arguments for validity of the rule of difficulty in the assumption of fear, there are no reasons for its invalidity. Due to the existence of the principle of caution in the blood after the birth of the soul, there is no possibility of abortion in the assumption of fear of difficulty caused by the abnormality of the fetus, and caution should be taken but before the soul is released, despite the fear of the realization of difficulty, the rule of current difficulty and medical abortion is permissible.
کلیدواژه‌ها [English]
Hardship and Difficulty, fear and hardship, abortion, therapy, permission of abortion
مراجع
آشتیانى، میرزا محمد حسن بن جعفر. (1426ق). کتاب الزکاة (ج2). قم: انتشارات زهیر - کنگره.
آملى، میرزا محمدتقى. (1380ق). مصباح الهدى فی شرح العروة الوثقى (ج7، چاپ اول). تهران: مؤلف.
اصفهانى، سید ابوالحسن. (1422ق). وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی، چاپ اول). قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
اصفهانى، محمدتقى. (1427ق). تبصرة الفقهاء (ج2، چاپ اول). قم: مجمع الذخائر الإسلامیّة.
بجنوردى، سید حسن. (1419ق). القواعد الفقهیّة (ج1، چاپ اول). قم: نشر الهادی.
بحرانى آل‌‌عصفور، یوسف بن احمد. (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (ج4، 16، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
بهبهانى، محمدباقر بن محمداکمل. (۱۴۱۹ق). الحاشیة على مدارک الأحکام (ج2، چاپ اول). قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
جوهرى، اسماعیل بن حماد. (1410ق). الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة (ج1، چاپ اول). بیروت: دار العلم للملایین.
حر عاملى، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعة (30 جلد، ج1، چاپ اول). قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
حسینی شیرازى، سید محمد. (1413ق). القواعد الفقهیّة (چاپ اول). بیروت: مؤسسه امام رضا(علیه السلام).
حکیم، سید محسن طباطبایی. (1410ق). منهاج الصالحین (ج1، چاپ اول). بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
حکیم، سید محسن طباطبایى. (۱۴۱۶ق). مستمسک العروة الوثقى (14 جلد، ج2و4، چاپ اول). قم: مؤسسة دار التفسیر.
حکیم، سید محمدسعید. (1415ق). منهاج الصالحین (ج1، چاپ اول). بیروت: دار الصفوة.
حمیری، عبدالله بن جعفر. (1413ق). قرب الإسناد (چاپ اول). قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
خمینی، سید روح‌‌اللّه موسوی. (1421ق). کتاب الطهارة (ج2، چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
خمینی، سید مصطفى موسوى. (1418ق). الخلل فی الصلاة. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
خوانسارى، آقا جمال‌‌الدین. (بی‌تا). التعلیقات على الروضة البهیّة (چاپ اول). قم: منشورات المدرسة الرضویّة.
خویی، سید ابوالقاسم. (1418ق). موسوعة الإمام الخوئیّ (ج1، 10، 11 و 23، چاپ اول). قم: مؤسّسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره).
روحانی، سید محمد. (1419ق). المرتقى إلى الفقه الأرقى (ج1 و 4، چاپ اول). تهران: دارالجلیّ.
سبزوارى، سید عبدالأعلى. (1413ق). مهذّب الأحکام (ج1، چاپ چهارم). قم: مؤسسه المنار.
سیستانی، سید على حسینى. (1414ق). قاعدة لا ضرر ولا ضرار (چاپ اول). قم: دفتر آیةالله سیستانی.
شاهرودى، سید محمود بن على حسینى. (1402ق). کتاب الحج (ج1، چاپ اول). قم: مؤسسه انصاریان.
شبیری زنجانى، سید موسى. (1419ق). کتاب نکاح (ج7، چاپ اول). قم: مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز.
شهید ثانی، زین‌‌الدین بن على. (1402ق). روض‌‌الجنان فی شرح إرشاد الأذهان (ج1، چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد. (1414ق). المحیط فی اللغة (ج2، چاپ اول). بیروت: عالم الکتاب.
طباطبایی، سید على بن محمد. (1418ق). ریاض المسائل (ج2 و 7، چاپ اول). قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
طوسی، محمد بن حسن. (1407ق الف). الخلاف (ج1، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
طوسی، محمد بن حسن. (1407ق ب). تهذیب الأحکام (ج1، چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیّة.
عاملى، محمد بن على موسوی. (1411ق). مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام (ج8، چاپ اول). بیروت: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
عریضی، على بن جعفر. (1409ق). مسائل علیّ بن جعفر ومستدرکاتها (چاپ اول). قم: مؤسسه آلالبیت.
فائزی، محمد؛ نهاوندی، علی. (1399). استفاده عموم و اطلاق از ترک استفصال و ترک استیضاح. مجله پژوهش‌‌‌های اصولی، ۷(۲۴)، صص ۹-۳۲.
