مهدی نژاد, سید رضا. (1401). رویکردی نظری به مسئله رابطۀ دین و تمدن. اسلام و مطالعات اجتماعی, 10(شماره2(پیاپی38)), 62-89. doi: 10.22081/jiss.2022.63276.1901
سید رضا مهدی نژاد. "رویکردی نظری به مسئله رابطۀ دین و تمدن". اسلام و مطالعات اجتماعی, 10, شماره2(پیاپی38), 1401, 62-89. doi: 10.22081/jiss.2022.63276.1901
مهدی نژاد, سید رضا. (1401). 'رویکردی نظری به مسئله رابطۀ دین و تمدن', اسلام و مطالعات اجتماعی, 10(شماره2(پیاپی38)), pp. 62-89. doi: 10.22081/jiss.2022.63276.1901
مهدی نژاد, سید رضا. رویکردی نظری به مسئله رابطۀ دین و تمدن. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1401; 10(شماره2(پیاپی38)): 62-89. doi: 10.22081/jiss.2022.63276.1901
استادیار گروه تاریخ تمدن اسلامی جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.
تاریخ دریافت: 19 بهمن 1400،
تاریخ بازنگری: 09 شهریور 1401،
تاریخ پذیرش: 09 مهر 1401
چکیده
مسئله رابطۀ دین و تمدن از جمله موضوعات بنیادینی است که به‌رغم اهمیت بسیارآن، چندان که باید با رویکردی نظری بررسی نشده است. نوشتار حاضر درصدد است از منظری تئوریک به این موضوع بپردازد و با روش توصیفی - تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که نوع نگرش به رابطۀ دین و تمدن وگسترۀ آن تابع کدام متغیرهای کلیدی است. بنابر یافته‌های این تحقیق، دو متغیر اساسی در این جهت دخیل‌اند: نخست نوع نگرش به دین و قلمرو آن، و دوم نوع تعریف از تمدن و ابعاد آن. از یکسو، نوع رویکرد حداکثری یا حداقلی در تعیین قلمرو دین، به‌صورت مستقیم در تعیین نسبت آن با تمدن اثرگذار است. از سوی دیگر تعریف تک‌بعدی یا دوبعدی در تعریف تمدن در تعیین نوع و میزان رابطۀ آن با دین نقش دارد. از تضارب این نگرش‌ها با یکدیگر، سه دیدگاه حداکثری، حداقلی و منفی درباره رابطۀ دین و تمدن به دست می‌آید که هر کدام از منظری متفاوت این رابطه را تحلیل می‌کنند.
A Theoretical Approach to the Relationship between Religion and Civilization
نویسندگان [English]
seyyed reza mahdinejad
Assistant Professor, Department of History of Islamic Civilization, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]
The relationship between religion and civilization is one of the fundamental issues that, despite its great importance, has not been examined through a theoretical approach. The present paper seeks to deal with this issue from a theoretical point of view and to answer the question via a descriptive-analytical method that the type of attitude towards the relationship between religion and civilization and its extent is subject to which key variables. According to the findings of this study, two basic variables are involved in this direction. First, the type of attitude towards religion and its domain, and second, the type of definition of civilization and its aspects. On the one hand, the type of maximal or minimal approach in determining the domain of religion is directly effective in determining its relationship with civilization. On the other hand, the one-dimensional or two-dimensional definition in defining civilization plays a role in determining the type and extent of its relationship with religion. From the conflict of these attitudes with each other, three maximum, minimum and negative views about the relationship between religion and civilization are obtained, each of which analyzes this relationship from a different perspective.
جعفری، محمدتقی. (1378). فلسفۀ دین. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
خامنهای، سیدعلی. (1/1/1373). بیانات در دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنهای https://b2n.ir/y93411.
خامنهای، سیدعلی. (26/6/1390). بیانات در اجلاس بین‌المللی بیداری اسلامی. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنهای https://b2n.ir/a92358
خامنهای، سیدعلی. (۴/۱۲/1398). بیانات در ابتدای جلسه درس خارج فقه و تشکر از حضور ملت ایران در انتخابات. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنهای https://b2n.ir/m22055
خامنهای، سیدعلی. (27/6/۱۳۹۸). بیانات در دیدار جمعی از موکب‌داران عراقی. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنهای https://b2n.ir/r72400
خمینی، روح‌الله (امام). (1368). صحیفهنور (ج1، 5 و 8). تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
دهقانی، سید امیرحسن؛ حضرتی، حسن. (1392). درک متاخر مسلمانان از تمدن. پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، 46(2)، صص ۱۷۳-۱۹۳.
سروش، عبدالکریم. (1388). فربه‌تر از ایدئولوژی. تهران: صراط.
سعیدی، سیدغلامرضا. (1324). مقام دین در عالم تمدن. نشریه جلوه، ش 6، صص 292-298.
سیدان، سیدجعفر؛ نوروزی، محمدرضا. (1392). تبیین و دفاع امام رضا(ع) از معارف الهی در تقابل با نهضت ترجمه و آراء متکلمان. مطالعات قرآن و حدیث، 11(41)، صص12-24.
