حسینی, راضیه, تجری, علی اصغر, عابدیان, سیدحسن. (1401). نگرشی بر کارکرد دین در آداب اجتماعی آپارتمان‌نشینی از منظر قرآن و روایات. اسلام و مطالعات اجتماعی, 10(شماره2(پیاپی38)), 193-224. doi: 10.22081/jiss.2022.63086.1894
راضیه حسینی; علی اصغر تجری; سیدحسن عابدیان. "نگرشی بر کارکرد دین در آداب اجتماعی آپارتمان‌نشینی از منظر قرآن و روایات". اسلام و مطالعات اجتماعی, 10, شماره2(پیاپی38), 1401, 193-224. doi: 10.22081/jiss.2022.63086.1894
حسینی, راضیه, تجری, علی اصغر, عابدیان, سیدحسن. (1401). 'نگرشی بر کارکرد دین در آداب اجتماعی آپارتمان‌نشینی از منظر قرآن و روایات', اسلام و مطالعات اجتماعی, 10(شماره2(پیاپی38)), pp. 193-224. doi: 10.22081/jiss.2022.63086.1894
حسینی, راضیه, تجری, علی اصغر, عابدیان, سیدحسن. نگرشی بر کارکرد دین در آداب اجتماعی آپارتمان‌نشینی از منظر قرآن و روایات. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1401; 10(شماره2(پیاپی38)): 193-224. doi: 10.22081/jiss.2022.63086.1894
1دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران.
2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران
3استادیار گروه فقه و مبانی حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران
تاریخ دریافت: 12 بهمن 1400،
تاریخ بازنگری: 19 شهریور 1401،
تاریخ پذیرش: 09 مهر 1401
چکیده
روابط اجتماعی میان همسایگان موجب ایجاد آرامش روحی و حمایت افراد از هم و ارتقای جامعه می‌شود. امروزه به جهت رشد جمعیت و کمبود فضای مسکونی و بروز ساختمان‌های آپارتمانی و فاصله‌گرفتن از محله‌های سنتی، فرهنگ همسایه‌داری تغییر کرده است. رواج تفکر خودمحوری و فاصله‌گرفتن از فرهنگ همسایه‌داری دینی در آپارتمان‌نشینی، ممکن است سبب کم‌شدن حمایت‌های اجتماعی و بروز نابسامانی‌هایی شود. پژوهش حاضر سعی دارد در پاسخ به این سؤال که «آموزه‌های دینی چگونه می‌تواند در سامان‌بخشیدن به روابط و آداب همسایگی آپارتمانی مؤثر باشد»، مفهوم همسایه را از منظر قرآن و روایات بررسی کند و کارکردهای دین را در روابط با همسایگان آپارتمان‌نشین واکاود. آنچه از این پژوهش به دست آمده این است که دین با نگاه همه‌جانبه، به روابط همسایگان توجه نشان داده و برای انسجام اجتماع و آرامش روحی افراد و حمایت‌های لازم و گسترش فضایل اخلاقی و رفتارهای هنجار اجتماعی، وظایفی را برای ارتباط با همسایگان برشمرده است. توجه و اجرای دستورهای دین در ارتباط با همسایگان در آپارتمان می‌تواند در سامان‌بخشیدن به این روابط و سلامت فردی و ارتقای جامعه اسلامی مؤثر باشد.
An Attitude on the Function of Religion in the Social Customs of Apartment Living from the Perspective
of the Qur'an and Narratives
نویسندگان [English]
razeyh hoseini1؛ Ali Asghar Tajri2؛ seyed hasan abedeyan3
1PhD student, Department of Quranic and Hadith Sciences, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
2. Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran (corresponding author)
3. Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Principles of Law, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
چکیده [English]
Social relations among neighbors create peace of mind and support people to each other and improve the society. Today, due to population growth and lack of residential space, the emergence of apartment buildings and being away from traditional neighborhoods, the culture of neighborliness has changed. The prevalence of self-centered thinking and distancing from the culture of religious neighborliness in apartment living may cause social support to decrease and disturbances to occur. The current study tries to answer the question that "how can religious teachings be effective in organizing the relations and customs of apartment neighbors", to examine the concept of neighbor from the perspective of Quran and traditions and to analyze the roles of religion in relations with apartment neighbors. The findings of the study suggest that religion, with a comprehensive view, has shown attention to the relations of neighbors and has enumerated duties for communication with neighbors for the cohesion of the community and the peace of mind of individuals and the necessary support and the expansion of moral virtues and social norms. Paying attention to and implementing the orders of religion in relation to the neighbors in the apartment can be effective in organizing these relationships and personal health as well as promoting the Islamic society
کلیدواژه‌ها [English]
Function, religion, social customs, apartment living
مراجع
* قرآن کریم
ابن‌بابویه، محمد بن على. (1413ق). من لا یحضره الفقیه (ج2، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی. (1404ق). تحف العقول (محقق و مصحح: علی‌اکبر غفاری، چاپ دوم). قم: جامعه مدرسین.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج4 و 13، چاپ سوم). بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع، دار صادر.
استونز، راب. (1393). متفکران بزرگ جامعه‌شناسی (مترجم: مهرداد میردامادی، چاپ نهم). تهران: نشر مرکز.
باندز، مایکل. (1394). نظریه اجتماعی شهری (شهر، خود و جامعه) (مترجم: سروستانی، چاپ اول). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بیرو، آلن. (1366). فرهنگ علوم اجتماعی (مترجم: باقر ساروخانی). تهران: کیهان.
جوکار، علی‌قلی؛ کاشانی، مجید و فکرآزاد، حسین. (1397). مطالعه جامعه‌شناختی پیامد‌های فرهنگی زندگی آپارتمان‌نشینی در ایران (مورد مطالعه: کلان شهر تهران. مطالعات علوم اجتماعی ایران، ش 59، صص 132-154.
حاج‌حسینی، حسن. (1388). جایگاه عدالت در کارویژه‌های دولت دینی. نشریه معرفت، ش145، صص 75-96.
حسین‌آبادی، زهرا. (1393). رفق و مدارا در تربیت دینی. چهارمین همایش ملی اخلاق با موضوع اخلاق و آداب زندگی، دانشگاه زنجان.
حویزی، عبد علی بن جمعه. (1415ق). تفسیر نور الثقلین (ج1، چاپ چهارم). قم: اسماعیلیان.
دهخدا، علی‌اکبر. (1373). دایرة المعارف (ج1 و 7، چاپ اول). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دیلمى، حسن بن محمد. (1412ق). إرشاد القلوب إلى الصواب (ج1، چاپ اول). قم: الشریف الرضی.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن (چاپ اول). بیروت: دارالقلم -الدار الشامیه.
ربانی، رسول؛ کجباف، محمدباقر. (1390). روان‌شناسی اجتماعی (دیدگاه‌ها و نظریه‌ها) (چاپ دوم). اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
ساروخانی، باقر. (1380). درآمدی بر دایره المعارف علوم اجتماعی (ج2). تهران: انتشارات کیهان.
شایان‌مهر، علیرضا. (1377). دایرة‌‌المعارف تطبیقی علوم اجتماعی. تهران: کیهان.
شریف الرضی، محمد بن حسین. (1414ق). نهج البلاغة (چاپ اول). قم: للصبحی صالح.
صدیق اورعی، غلامرضا. (1382). بررسی ساختار نظام اجتماعی اسلام. تهران: اداره کل پژوهش‌های سیما.
طباطبایى، سیدمحمدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج4 و 6، چاپ دوم). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طریحی، فخر الدین بن محمد. (1375). مجمع البحرین (ج3 و 6، چاپ سوم). تهران: مرتضوی.
عمادی، عبدالله. (1393). معیارها و شاخص‌های رفتاری رفق در روابط همسران از منظر قرآن و حدیث و طراحی آن با مقیاس. پایان‌نامه چاپ‌نشده کارشناسی ارشد (استاد راهنما: عباس پسندیده، استاد مشاور: محمدرضا فلسفی‌نژاد). قم: دانشگاه قرآن و حدیث.
فراهیدى، خلیل بن احمد. (1409ق). کتاب العین (ج8، چاپ دوم). قم: نشر هجرت.
قائمی، علی. (1364). اخلاق و معاشرت در اسلام. تهران: امیری.
قرضاوی، یوسف. (1378). سیمای صابران در قرآن. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
کلینى، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (ج2، چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
گولد، جولیوس. (1376). فرهنگ علوم اجتماعی (مترجم: گروهی از مترجمان). تهران: انتشارات مازیار.
مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى. (1403ق). بحار الأنوار (ج71، چاپ دوم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محسنی تبریزی، علیرضا. (1375). بیگانگی مانعی برای مشارکت و توسعه ملی، بررسی رابطه میان بیگانگی و مشارکت اجتماعی و سیاسی، نامه پژوهش فصلنامه تحقیقات فرهنگی، ش 1، صص 89- 110.
محسنی تبریزی، علیرضا، باهک، سجاد؛ قهرمانی، سهراب و باصری، علی. (1390). مطالعه مشکلات آپارتمان‌نشینی و عوامل تأثیرگزار بر آن در کرج. مجله تحلیل اجتماعی، ش 4، صص 181-210.
محسنی تبریزی، علیرضا؛ یاهک، سجاد؛ قهرمانی، سهراب و باصری، علی. (1390). مطالعه میزان مشکلات آپارتمان‌نشینی و عوامل تأثیرگذار بر آن در کرج. نشریه تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، ش 60، صص 181ـ209.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1387). آموزش عقاید (چاپ سی و ششم). تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
معین، محمد. (1376). فرهنگ فارسی معین (ج4). تهران: انتشارات امیرکبیر.
مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه (ج3، چاپ دهم). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مکلوتی‌نیا، علی؛ سبحانی‌نیا، محمدتقی. (1396). بررسی مشکلات همسایگی در آپارتمان‌نشینی و راهکارهای مقابله آن با رویکرد اخلاقی. اخلاق وحیانی، ش 13، صص ۱۰۸ـ183.
ممتاز، فریده. (1381). جامعه‌شناسی شهر. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ناصری، علی محمد؛ تقوی، احسان. (1396). آپارتمان‌نشینی در شهر‌های ایرانی- اسلامی و مشکلات اجتماعی و فرهنگی ناشی از آن (نمونه مورد مطالعه مسکن مهر بروجرد). معماری سبز، ش 6، صص 9-18.
نورى، حسین بن محمدتقى. (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل (ج8، چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).
