تاریخ دریافت: 22 بهمن 1400،
تاریخ بازنگری: 01 فروردین 1401،
تاریخ پذیرش: 03 فروردین 1401
چکیده
تفسیر اجتماعی از گرایش‌های نوپدید تفسیری است که مهم‌ترین هدف و کارکرد آن را حل معضلات جوامع مسلمان در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دانسته‌اند. ازجمله چالش‌های جوامع مسلمان در دوران اخیر، خلأ نظریات حکومتی و در مقابل، تلاش برای استخراج دیدگاه دین، به‌ویژه از مصدر قرآن، در پاسخ به این نیاز بوده است. تفسیر المنیر نوشته وهبه زحیلی، ازجمله تفاسیر معاصر است که گرایش اجتماعی در ابعاد گوناگون آن نمودی برجسته دارد. پژوهش حاضر با مطالعه تفسیر یادشده و نیز برخی دیگر از آثار مرتبط مفسر، می‌کوشد تلاش زحیلی را در جهت تبیین نظریه حکومتی اسلام نشان دهد. ارکان سه‌گانه نظریه حکومتی او نیز به ترتیب اولویت عبارت است از: شورا، حاکم و امت؛ که از میان این سه، زحیلی «شورا» را رکن اساسی می‌شمارد و دیگر ارکان را با توجه به آن توضیح می‌دهد.
The State Theory of Islam in Al-Munīr’s Social Interpretation
نویسندگان [English]
Ruhollah Nazemi
Assistant Professor, University of Sciences and Knowledge of the Holy Qur’an
چکیده [English]
Social interpretation is one of the newly emerging trends, whose most important purpose and function is known to solve the problems of Muslim societies in different social, political and cultural dimensions. Among the challenges of Muslim societies in recent times, the void of governmental ideas and on the other hand, the effort to extract the view of religion, especially as originated from the Qur’an, has been a response to this need. Tafsīr Al-Munīr written by Wahbah al-Zuḥaylī is one of the contemporary interpretations that has a prominent representation in its different aspects of social orientation. By studying the above-mentioned interpretation and some other related works of the interpreter, the present study tries to show al-Zuḥaylī’s effort to explain the Islamic state theory. The three pillars of his state theory, in order of priority, are: council, ruler, and ummah; from among which, al-Zuḥaylī considers “council” as the fundamental pillar and explains the other pillars according to it.
کلیدواژه‌ها [English]
social interpretation, Tafsīr al-Munīr, state theory, al-Zuḥaylī, council
مراجع
قرآن کریم.
آرمین، محسن (1388)، جریان‌های تفسیری معاصر و مسأله آزادی، تهران: نشر نی.
ابن فارس، احمد (بی‌تا)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق و تصحیح عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم (بی‌تا)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
اسعدی، محمد و دیگران (1389)، آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ایازی، سید محمدعلی (1373)، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
زحیلی، وهبة‌بن مصطفی (1428ق)، قضایا الفقه والفکر المعاصر، دمشق: دار الفکر.
شاذلی، سیدبن قطب (1412ق)، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
شریف، محمد ابراهیم (2008)، اتجاهات التجدید فی تفسیر القرآن الکریم، قاهره: دار السلام للطباعة والنشر والتوزیع والترجمة.
صالح، عبدالقادر محمد (1424ق)، التفسیر والمفسرون فی العصر الحدیث، بیروت: دار المعرفة.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه.
العانی، حسان محمد شفیق (1986)، الأنظمة السیاسیة والدستورة المقارنة، بغداد: مطبعة جامعة بغداد.
عبدالرازق، علی (2000)، الإسلام وأصول الحکم، بیروت: الموسسة العربیة للدراسات والنشر.
عنایت، حمید (1352)، شش گفتار درباره دین و جامعه، تهران: کتاب موج.
عنایت، حمید (1391)، سیری در اندیشه سیاسی عرب (از حمله ناپلئون به مصر تا جنگ جهانی دو)، تهران: انتشارات امیرکبیر.
فاضلی‌پرور، مریم (1397)، ترجمه کتاب «القرآن الکریم بنیته التشریعیة وخصائصه الحضاریة» به همراه مقدمه تحلیلی بر آن، پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته مترجمی زبان عربی، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی.
فضل الله، سید محمدحسین (1419ق)، تفسیر من وحی القرآن، بیروت: دار الملاک.
فیرحی، داود (1393)، نظام سیاسی و دولت در اسلام، تهران: انتشارات سمت با همکاری دانشگاه باقر العلوم7.
گروه فقه و حقوق، «زحیلی، وهبه»، پایگاه دانشنامه جهان اسلام، /14524 https: //rch.ac.ir/article/Details،
مجلس ملی ترکیه (1995)، الخلافة وسلطة الأمة، ترجمه به عربی: عبدالغنی سنی‌بک، قاهره: دار الهلال.
المجمع الملکی لبحوث الحضارة الإسلامیة (1989)، الشوری فی الإسلام، عمان: مؤسسة آل البیت.
ناظمی، روح الله (بی‌تا)، بررسی و تحلیل روش تفسیر اجتماعی، پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
نفیسی، شادی (1379)، عقلگرایی در تفاسیر قرن چهاردهم، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
