بزرگ‌ترین موزه‌ی قرآن جهان

بزرگ‌ترین موزه‌ی قرآن جهان

بیژن شهرامی

همه‌ی ما به خوبی می‌دانیم که قرآن و اهل‌بیت پیامبر(صلی الله علیه و آله) در کنار و در ارتباط با هم هستند؛ اما در این‌جا می‌توان آن را به گونه‌ی دیگری حس کرد. قرآن‌هایی که به خط امامان عزیزمان هستند از امام علی(علیه السلام) گرفته تا حسنین(علیهما السلام)، امام سجاد(علیه السلام)، امام جعفر صادق(علیه السلام) و حتی حضرت موسی‌بن جعفر(علیه السلام) و امام رضا(علیه السلام).

بزرگ‌ترین موزه‌ی قرآن جهان نه در شهرهای مقدس مکه و مدینه، بلکه در مشهد خودمان است. کافی است این بار که به حرم رفتی سری به صحن کوثر بزنی و مهمان ساختمان زیبایی شوی که حدود 22هزار جلد قرآن نفیس در آن نگه‌داری می‌شود.

موزه، دو طبقه دارد و در گوشه و کنار آن ویترین‌های شیشه‌ای به چشم می‌خورد که قرآن‌های داخلش تماشایی هستند.

قدیمی‌ترین قرآن جهان

یکی از با ارزش‌ترین آثاری که در موزه به چشم می‌خورد قرآنی است که روی پوست آهو نوشته شده و آن‌طور که خط‌ شناسان می‌گویند آن را امام علی(علیه السلام) نوشته است.

این قرآن نفیس که به خط کوفی است را شاه عباس صفوی حدود چهارصد سال پیش به حرم هدیه کرده و تنها چند صفحه‌ای از آن گم شده است.

قرآنی با خطی عجیب

ظهیرالدین محمد بابر که از نوادگان تیمور گورکانی بود و در کشور هند به پادشاهی رسید علاقه‌ی زیادی به قرآن داشت جوری که تصمیم گرفت آن را از ابتدا تا انتها خوشنویسی کند.

او بعد از مدتی اندیشیدن، این کار را با خطی که خودش اختراع کرده بود انجام داد که نتیجه‌اش ایجاد خط بابری و قرآنی با همین نام شد.

بعدها دانشمندان نه تنها از این خط و الفبایش رمزگشایی کرده و موفق به خواندنش شدند، بلکه زمینه را برای نوشتن قرآنی تازه با همین خط فراهم آوردند.

امروزه قرن‌ها از مرگ سلطان ظهیرالدین می‌گذرد؛ اما قرآن به یادماندنی‌اش با آن کاغذهای دست‌ساز کشمیری و آن خط‌های زرنگار در موزه‌ی قرآن حرم مطهر امام رضا(علیه السلام) نگه‌داری می‌شود.

قرآن پنج تفسیر

قرآن کریم به عنوان کتابی آسمانی و متنی مقدس و دست نخورده، آموزه‌های پیدا و پنهان فراوانی دارد که علم تفسیر به آن می‌پردازد.

مفسران واقعی کتاب خدا پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و معصومین(علیهم السلام) و دانشمندانی هستند که درس‌آموخته‌ی مکتب آنان هستند.

در طول تاریخ تفسیرهای زیادی بر قرآن نوشته شده از جمله کتاب پنج تفسیر که یادگار قرن‌های دور است و نسخه‌ی اصلی آن ضمیمه قرآنی است که امروزه در موزه‌ی حرم امام رضا(علیه السلام) در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد.

ملاحسین واعظی‌کاشانی مؤلف و دوست محمد هروی خوشنویس برجسته‌ی قرن دهم هجری کشورمان نگارش هنرمندانه‌ی این اثر متفاوت به حساب می‌آیند.

در این اثر نظرات مفسران اهل سنت هم مورد توجه بوده است.

قرآن‌هایی به خط ائمه(علیهم السلام)

در زمان‌های دور که هنوز دستگاه چاپ اختراع نشده بود کتابت و خوشنویسی قرآن تنها راه تکثیر آن بود و کسانی که از سواد و هنر خوشنویسی بهره‌ای داشتند به آن می‌پرداختند.

این تلاش باارزش به پدید آمدن آثار بسیار باارزشی منجر شده است از جمله قرآن‌هایی قدیمی که نام زیبای یکی از معصومین(علیهم السلام) در انتهای آن دیده می‌شود.

با قدری جست‌وجو در موزه‌ی قرآن کریم می‌توان از تماشای خط زیبای آن بزرگواران در نگارش آیه‌ها و سوره‌های کتاب خدا به وجد آمد و لذت برد.

کتابی با جلد چوبی

یکی دیگر از آثار باارزش موجود در موزه کتابی به اسم محمد(صلی الله علیه و آله) به قلم علی عیسی ابومنهج است که در بردارنده پاره‌ای از سخنان رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) است.

این کتاب که محتویاتش به چهار زبان عربی، فارسی، انگلیسی و فرانسه است در بیروت تولید شده و در نوع خود منحصربه‌فرد است.

قرآن بایسنقری

گوهرشاد- بانوی نیکوکاری که مسجد باعظمتی را در کنار حرم امام رضا(علیه السلام) ساخت- و همسرش شاهرخ فرزندی به نام «بایسنقر» داشتند که در هیجده‌سالگی حاکم زادگاهش «هرات» شد.

بایسنقر، خوشنویس چیره‌دست و برجسته‌ای بود و موفق به نگارش قرآن بسیار زیبا و بزرگی شد که آن را در شهر سمرقند روی مزار پدربزرگش تیمور گذاشتند.

بعدها در حمله‌ی نادرشاه افشار به ترکستان این قرآن در اختیار پادشاه ایران قرار گرفت و بعد از او عده‌ای آن را بین خود تقسیم کردند تا سهمی از آن نصیب ایل و تبارشان شود.

این‌گونه بود که بین ورق‌های قرآن بایسنقر (با ابعاد تقریباً یک متر در نیم متر) فاصله افتاد آن‌گونه که تعدادی از آن هم اکنون در موزه‌ی حرم مطهر امام رضا(علیه السلام) نگه‌داری می‌شود.

تابلوهای استاد فرشچیان

از دیگر اشیاء باارزش موزه‌ی قرآن مشهد می‌توان به سه تابلویی اشاره کرد که استاد فرشچیان به حرم مطهر امام رضا(علیه السلام)تقدیم کرده است.

این تابلوها عبارت‌اند از: «نخستین پیام»، «معراج» و «خمسه آل طیبه» که موضوع هر سه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و اهل بیت پاکش (علیهم السلام) است.