آمار
| تعداد نشریات | 48 |
| تعداد شماره‌ها | 2,293 |
| تعداد مقالات | 33,216 |
| تعداد مشاهده مقاله | 11,835,168 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,019,444 |
نقش سؤال راوی در استخراج ارتکازات، سیره‌ها و تأثیر آن در فقه | ||
| فقه | ||
| دوره 29، شماره 111، مهر 1401، صفحه 184-217 اصل مقاله (700.67 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2022.63551.2477 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد زنده دل* 1؛ سیدعلی دلبری2 | ||
| 1استاد سطح عالی حوزۀ علمیۀ خراسان، مشهد. | ||
| 2دانشیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 15 اسفند 1400، تاریخ بازنگری: 08 شهریور 1401، تاریخ پذیرش: 26 مهر 1401 | ||
| چکیده | ||
| از عناصر تأثیرگذار در استنباطات فقهی، ارتکازات است که کاربرد زیادی در موضوع‌شناسی، حکم‌شناسی، موضوع‌سازی، استخراج سیره‌های متشرّعه و تقویت دلالت حدیث دارد. فقیهان و به‌خصوص متأخران، متوجّه این واقعیّت بوده و در مواردی استنباطات خودشان را به ارتکازات مستند کرده‌اند. اصولیان نیز در برخی موارد به حقیقت ارتکازات و تأثیر آن اشاره کرده‌اند. با این وجود، تاکنون بحثی درباره منابع استخراج ارتکازات صورت نگرفته است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی کوشیده است تا با بررسی و ریشه‌یابی ارتکازات مورداستناد در فقه، به نقش سؤال راوی در استخراج ارتکازات و تأثیر این ارتکازات در استنباطات فقهی بپردازد. یافته‌های تحقیق نشان داد که ارتکازات، همان باورهای مغفول است که اگر شخص ملتفت آن شود و آن را بیابد، به مرحلۀ وجدان می‌رسد. تقریر معصوم برای اعتبار ارتکاز سائل کفایت می‌کند. سؤال راوی مهم‌ترین منبع استخراج ارتکازات است. ظهور احادیث شرعی تحت‌تأثیر ارتکازات است. ارتکازی‌بودن مدلول حدیث می‌تواند مؤثر در دلالت‌شناسی آن باشد. گاهی ارتکاز موضوع‌ساز است. ارتکازات صلاحیّت دارند بیان‌گر رفتار جامعه در عصر معصومان و سیره‌های متشرّعان باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سؤال راوی؛ ارتکاز؛ سیره؛ استنباط؛ فقه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Role of the Narrator's Question in Extracting Irtikazat, Sirehs and Its Effect in Islamic Jurisprudence | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Zendeh Del1؛ Seyyed Ali Delbari2 | ||
| 1Professor at Khorasan Islamic Seminary, Mashhad, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the influential elements in jurisprudential inferences is Irtikazat (the points which can be focused on by the jurists, Usul scholars or narrators), which is widely used in subject studies, ruling studies, subject creation, extracting legal sirehs (lifestyles), and strengthening the implications of hadith. The jurists, especially the later ones, have been aware of this fact and have documented their inferences to the irtikazat in some cases. Usul scholars have also pointed out the truth of irtikazat and its effects in some cases. However, so far there has been no study on the sources of extracting irtikazat. This paper, via using a descriptive-analytical method, has tried to examine and find the origins of the documented irtikazat in Islamic jurisprudence, to deal with the role of the narrator's question in extracting irtikazat and the effect of these irtikazat in jurisprudential inferences. The findings of the study suggested that irtikazat are the neglected beliefs that if a person realizes and finds it, it reaches the stage of conscience. The Infallibles' handwriting (documents written by the Fourteen Infallibles) is sufficient for the validity of the questioner's irtikaz. The narrator's question is the most important source of extracting irtikazat. The emergence of Sharia hadiths is under the influence of irtikazat. The causes of the hadith as an irtikaz can be effective in identifying its argument. Sometimes, irtikaz can create subjects. irtikazat have the ability to express the behavior of the society in the age of the Infallibles and the sirehs of the legislators. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Narrator's question, irtikaz, sireh, inference, Islamic jurisprudence | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم 1. آخوند خراسانى، محمدکاظم. (1428ق). کفایة الأصول (ج1، چاپ دوم). قم: مؤسسۀ نشر اسلامی. 2. آل‌شیخ‌راضى، محمدطاهر. (1426ق). بدایة الوصول فی شرح کفایة الأصول (ج1، چاپ دوم). قم: دار الهدی. 3. آملى، محمدتقى. (1380ق). مصباح الهدى فی شرح العروة الوثقى (ج6، چاپ اول). تهران: مؤلف. 4. ابن‌اثیر، مبارک. (بی‌تا). النهایة فی غریب الحدیث والأثر (ج2، چاپ اول). قم: مؤسسۀ اسماعیلیان. 5. ابن‌فارس، احمد. (1404ق). معجم مقائیس اللغة (ج2، چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات. 6. ابن‌منظور، ابوالفضل. (1414ق). لسان العرب (ج5، چاپ سوم). بیروت: دار الفکر. 7. اسفندیاری، رضا. (1400). قرینۀ ارتکاز و کارایی آن در حلّ مسائل جدید فقهی. فصلنامۀ جستارهای فقهی و اصولی، 7(25)، صص 7-34. 8. انصاری، مرتضی. (1415ق الف). کتاب الصلاة (ج1، چاپ اول). قم: کنگره. 9. انصاری، مرتضی. (1415ق ب). کتاب الطهارة (ج4، چاپ اول). قم: کنگره. 10. انصاری، مرتضی. (1415ق ج). کتاب النکاح (چاپ اول). قم: کنگره. 11. بجنوردى، حسن. (1419ق). القواعد الفقهیة (ج4، چاپ اول). قم: نشر الهادی. 12. برزگر، مهدی. (1393). نقش ارتکازات در فقه الحدیث و استنباط فقهی. مجله فقه اهل‌بیت، (79)، صص 181-213. 13. بنی‌فضل، مرتضی. (بی‌تا). مدارک تحریر الوسیلة (الصلاة) (ج1). بی‌جا: بی‌نا. 14. تبریزى، راضى بن محمد. (1413ق). تحلیل الکلام فی فقه الإسلام (چاپ اول). تهران: امیر قلم. 15. حر عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل‌الشیعه (ج2، 3، 6، 8، 9، 12، 13 و 21، چاپ اول). قم: مؤسسۀ آل‌البیت(علیهم السلام). 16. حر عاملی، محمد بن حسن. (1412ق). هدایة الامة (ج3 و 5، چاپ اول). مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة. 17. حکیم، محسن. (1416ق). مستمسک العروة الوثقی (ج1، چاپ اول). قم: دار التفسیر. 18. حکیم، محمد سعید. (1425ق). مصباح المنهاج: کتاب الصوم (چاپ اول). قم: دار الهلال. 19. حکیم، محمدسعید. (1431ق). التنقیح (ج6، چاپ اول). بیروت: الحکمة الثقافة الاسلامیة. 20. حکیم، محمدسعید. (بی‌تا). مصباح المنهاج: کتاب الطهارة (ج1، چاپ اول). قم: مؤسسۀ المنار. 21. خویی، ابوالقاسم. (1418ق الف). التنقیح: کتاب الطهارة (ج1، چاپ اول). قم: تحت اشراف آقای لطفی. 22. رفاعی، عبدالجبار. (1421ق). محاضرات فی اصول الفقه (ج1، چاپ اول). قم: دار الکتاب. 23. زنجانی، موسی. (1419ق). کتاب النکاح (ج13، چاپ اول). قم: مؤسسۀ پژوهشی رأی‌پرداز. 24. سبزواری، عبدالاعلی. (1414ق). مهذب الاحکام (ج1 و 17، چاپ چهارم). قم: مؤسسۀ المنار. 25. سند، محمد. (1415ق). سند العروة الوثقی: کتاب الطهارة (ج5، چاپ اول). قم: انتشارات صحفی. 26. سیستانی، علی. (1396ش). اختلاف الحدیث. بی‌جا: بی‌نا. 27. شریف الرضی، محمد بن حسین. (1384). نهج البلاغة (چاپ اول). قم: انتشارات امامت. 28. شیرازى، قدرت‌الله. (1429ق). موسوعة أحکام الأطفال (ج1، چاپ اول). قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار(علیهم السلام). 29. صدر، محمدباقر. (1408ق الف). بحوث فی شرح عروة الوثقی (ج1، چاپ دوم). قم: مجمع الشهید الصدر. 30. صدر، محمدباقر. (1417ق). بحوث فی علم الاصول (ج4، 7، 9 و 10، چاپ سوم). قم: مؤسسۀ دائرة المعارف فقه اسلامی. 31. صدوق، محمد. (1413ق). من لا یحضره الفقیه (ج1 و 2، چاپ دوم). قم: جامعۀ مدرسین. 32. طباطبایی قمّى، تقى. (1426ق). مبانی منهاج الصالحین (ج7، چاپ اول). قم: منشورات قلم الشرق. 33. طوسی، محمد. (1390ق). الاستبصار (ج1، چاپ اول). تهران: دار الکتب‌الاسلامیه. 34. طوسی، محمد. (1407ق الف). الخلاف (ج1، چاپ اول). قم: جامعۀ مدرسین. 35. طوسی، محمد. (1407ق ب). تهذیب الاحکام (ج2، 5 و 7، چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الاسلامیه. 36. عراقى، ضیا‌ءالدین. (1414ق). شرح تبصرة المتعلمین (ج1، چاپ اول). قم: جامعۀ مدرسین. 37. علامه حلّی، حسن. (1412ق). منتهی المطلب (ج5، چاپ اول). مشهد: مجمع البحوث الاسلامیّة. 38. علامه حلی، حسن. (1413ق). مختلف الشیعة (ج3، چاپ دوم). قم: جامعۀ مدرسین. 39. علامه حلّی، حسن. (1419ق). نهایة الإحکام فی معرفة الاحکام (ج1، چاپ اول). قم: مؤسسۀ آل‌البیت(علیهم السلام). 40. عندلیب، حسین؛ حیدری، محمدعلی و توکلی، احمد. (1397). جایگاه ارتکاز در تفسیر متون دینی، حقوق معاملات و مسائل اصولی. فصلنامۀ پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 15(54)، صص 109-128. 41. فیاض، محمداسحاق. (بی‌تا الف). تعالیق مبسوطة علی مناسک الحج (چاپ اول). قم: انتشارات محلاتى. 42. فیّاض، محمداسحاق. (بی‌تا ب). تعالیق مبسوطه علی العروة الوثقی (ج6، چاپ اول). قم: انتشارات محلاتی. 43. فیض کاشانی، محمدمحسن. (1406ق). الوافی (ج23، چاپ اول). اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی(علیه السلام). 44. کاشف‌الغطاء، حسن. (1422ق). انوار الفقاهة (چاپ اول). نجف: مؤسسۀ کاشف‌الغطاء. 45. کاشف‌الغطاء، على. (1381ق). النور الساطع فی الفقه النافع (ج2، چاپ اول). نجف: مطبعة الآداب. 46. کاشف‌الغطاء، محمدحسین. (1426ق). الفردوس الأعلى (چاپ اول). قم: دار أنوار الهدى. 47. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (ج3، 4، 5 و 6، چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الاسلامیه. 48. لنگرودی، محمدحسن. (1418ق). لب اللباب فی طهارة اهل الکتاب (چاپ اول). قم: مؤسسۀ انصاریان. 49. مازندرانى، محمدصالح. (1328ق). شرح الکافی (ج9، چاپ اول). تهران: المکتبة الإسلامیة. 50. محقق داماد، محمد. (1401ق). کتاب الحج (ج2، چاپ اول). قم: چاپخانه مهر. 51. محقق داماد، محمد. (1416ق). کتاب الصلاة (ج16، چاپ دوم). قم: جامعۀ مدرسین. 52. مظفر، محمدرضا. (1381ش). اصول الفقه (ج1، 2، چاپ پنجم). قم: دار التفسیر. 53. مکارم شیرازی، ناصر. (1411ق). القواعد الفقهیة (ج2، چاپ سوم). قم: مدرسه امام علی(علیه السلام). 54. میلانى، على. (1428ق). تحقیق الأصول (ج1، چاپ دوم). قم: الحقائق. 55. نائینى، محمدحسین. (1373ق). منیة الطالب (ج1، چاپ اول). تهران: المکتبة المحمدیة. 56. نائینى، محمدحسین. (1411ق). کتاب الصلاة (ج1، چاپ اول). قم: جامعۀ مدرسین. 57. نجف‌آبادى، حسین‌على. (1409ق). دراسات فی ولایة الفقیه (ج2، چاپ دوم). قم: نشر تفکر. 58. نجفى، محمدحسن. (1404ق). جواهر الکلام (ج9 و 13، چاپ هفتم). بیروت: دار احیاء التراث العربی. 59. نظری، علی‌محمد. (1396ش). مبانی زوج‌درمانی (چاپ سی‌وچهارم). تهران: بی‌نا. 60. وحید بهبهانی، محمدباقر. (1424ق). مصابیح الظلام (ج7). قم: مؤسسۀ علامه وحید بهبهانی. 61. همدانى، رضا. (1416ق). مصباح الفقیه (ج12، چاپ اول). قم: مؤسسة الجعفریة. 62. همدانى، رضا. (1420ق). حاشیة کتاب المکاسب (ج1، چاپ اول). قم: مؤلف. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 135 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 308 |
||