آمار

تعداد نشریات54
تعداد شماره‌ها2,564
تعداد مقالات36,364
تعداد مشاهده مقاله16,524,052
تعداد دریافت فایل اصل مقاله7,512,251
اخوان طبسی, محمد حسین, شجاعی, حسین. (1401). روش پی‌جویی اصطلاحات تخصصی علوم انسانی در قرآن کریم (رویکردی معناشناختی). اسلام و مطالعات اجتماعی, 27(104), 69-92. doi: 10.22081/jqr.2023.63907.3531
محمد حسین اخوان طبسی; حسین شجاعی. "روش پی‌جویی اصطلاحات تخصصی علوم انسانی در قرآن کریم (رویکردی معناشناختی)". اسلام و مطالعات اجتماعی, 27, 104, 1401, 69-92. doi: 10.22081/jqr.2023.63907.3531
اخوان طبسی, محمد حسین, شجاعی, حسین. (1401). 'روش پی‌جویی اصطلاحات تخصصی علوم انسانی در قرآن کریم (رویکردی معناشناختی)', اسلام و مطالعات اجتماعی, 27(104), pp. 69-92. doi: 10.22081/jqr.2023.63907.3531
اخوان طبسی, محمد حسین, شجاعی, حسین. روش پی‌جویی اصطلاحات تخصصی علوم انسانی در قرآن کریم (رویکردی معناشناختی). اسلام و مطالعات اجتماعی, 1401; 27(104): 69-92. doi: 10.22081/jqr.2023.63907.3531

روش پی‌جویی اصطلاحات تخصصی علوم انسانی در قرآن کریم (رویکردی معناشناختی)

پژوهش های قرآنی
دوره 27، شماره 104، آذر 1401، صفحه 69-92    اصل مقاله (1.18 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqr.2023.63907.3531
نویسندگان
محمد حسین اخوان طبسی1؛ حسین شجاعی* 2
1پژوهشگر مرکز مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم جهاد دانشگاهی، دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس
2پژوهشگر مرکز مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم جهاد دانشگاهی، دانشجوی دکتری دانشگاه تهران
تاریخ دریافت: 18 اردیبهشت 1401،  تاریخ بازنگری: 21 شهریور 1401،  تاریخ پذیرش: 15 دی 1401 
چکیده
قرآن و علوم انسانی عرصه‌هایی متفاوت از هم هستند. همین تفاوت‌ها نیز باعث شده تا باوجود تمایل جامعه برای تولید علوم انسانی قرآن‌بنیان، تولیدات شاخصی در این زمینه عرضه نشود. اصلی‌ترین چالشی که در این حوزه پیش روی محققان قرار دارد، چگونگی برقراری ارتباط و مفاهمه میان این دو عرصه است. پژوهش پیش‌رو با معرفی اصطلاح به‌مثابه نقطه آغازین پژوهش میان‌رشته‌ای قرآن و علوم انسانی، زبان را به‌عنوان بستر تعامل این دو معرفی نموده است و برای برقراری تعامل در این سطح، مبتنی بر رویکرد معناشناسی، روشی را پیشنهاد داده که می‌بایست سه مرحله در آن طی شود. مرحله نخست، واسازی اصطلاح تخصصی است. در این مرحله، مؤلفه‌های معنایی اصطلاح از منابع به‌دست آمده و پس از دسته‌بندی مؤلفه‌ها، مؤلفه‌های اصلی، جانبی و ویژه آن تعیین می‌گردد. در مرحله دوم بایستی معادل‌یابی و تحلیل مفهوم قرآنی انجام شود. در این مرحله با انتخاب معادل قرآنی، دست به تحلیل معناشناختی آن در پیکره و بافت قرآن می‌زنیم. مرحله سوم، به هم‌سنجی مؤلفه‌های اصطلاح با مؤلفه‌های مفهوم قرآنی پرداخته و با تعیین مؤلفه‌های همسو، ناهمسو و ویژه هر یک، امکان تطبیق مفاهیم در دو سویه قرآن و علوم انسانی را فراهم می‌آورد.
 
کلیدواژه‌ها
روش‌شناسی؛ اصطلاحات علوم انسانی؛ قرآن؛ معناشناسی؛ مؤلفه‌های معنایی
عنوان مقاله [English]
The Method of Searching for the Specialized Terms of Humanities in the Holy Qur’an (A Semantic Approach)
نویسندگان [English]
Muhammad Husayn Akhavan Tabasi1؛ Husayn Shoja’i2
1Researcher, the Holy Qur’an Interdisciplinary Studies Center, Jihad-e Daneshgahi, Ph.D. Student, Tarbiyat Modarress University
2Researcher, the Holy Qur’an Interdisciplinary Studies Center, Jihad-e Daneshgahi, Ph.D. Student, Tehran University
چکیده [English]
Qur’an and humanities are fields different from one another. These very differences have also caused that, despite the society’s desire to produce Qur’an-based humanities, no significant productions in this field to be provided. The main challenge facing researchers in this field is how to establish relation and rapport between these two fields. By introducing the term as the starting point of the interdisciplinary research of the Qur’an and humanities, the research has introduced the language as a platform for interaction between the two; and in order to establish interaction at this level, based on the semantics approach, it has proposed a method that should be followed in three stages. The first step is to deconstruct the specialized term. At this stage, the semantic components of the term are obtained from the sources and after categorizing the components, its main, secondary and special components are determined. In the second stage, finding equivalence and analysis of the Qur’anic concept should be carried out. At this stage, by choosing a Qur’anic equivalent, we will analyze its semantics in the body and context of the Qur’an. The third stage compares the components of the term with the components of the Qur’anic concept, and by determining the congruent, non-congruent and special components of each one of them, it provides the possibility of matching the concepts in both aspects of the Qur’an and humanities.
کلیدواژه‌ها [English]
Methodology, humanities terminology, the Qur’an, semantics, semantic components
مراجع
  1. قرآن کریم.
  2. امیدوار، علیرضا (1387)، «ترویج مسؤولیت اجتماعی شرکت‌ها، تکمیل‌کننده و جایگزین سیاست‌ها و وظایف دولت»، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، پژوهش‌نامه شماره 21، صص9-88.
  3. انوری، حسن (1382)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: نشر سخن.
  4. ایزوتسو، توشیهیکو (1378)، مفاهیم اخلاقی-دینی در قرآن مجید، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: نشر فرزان.
  5. بهمنی، سعید (1397)، نظریه‌پردازی قرآن بنیان: رهیافت‌های توسعه روش نظریه‌پردازی قرآن‌بنیان سید محمدباقر صدر، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  6. پاکتچی، احمد (1387)، «الزامات زبان شناختی مطالعات میان‌رشته‌ای»، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، شماره 1، ص 111-135.
  7. پاکتچی، احمد (1388)، «پیجویی مؤلفه‌های عدالت سیاسی در نصوص اسلامی»، درآمدی بر نظریه سیاسی عدالت در اسلام، تهران: دانشگاه امام صادق7.
  8. پاکتچی، احمد.1387)، «آشنایی با مکاتب معناشناسی معاصر»، نامه پژوهش فرهنگی، شماره 3، ص 89-119.
  9. پاکتچی، احمد، افراشی، آزیتا (1399)، رویکردهای معناشناختی در مطالعات قرآنی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  10. دهخدا، علی‌اکبر (1372)، لغت‌نامه دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  11. دهقان، علی (1397)، «بررسی تحلیلی حوزه معنایی دانایی در قرآن کریم با سه رویکرد مطالعه ساختاری، ریشه‌شناسی و مطالعه سیاقی»، رساله دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس.
  12. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
  13. راموز، ادریس، قانع، احمدعلی (1396)، «روش پیجویی مفاهیم مدرن در متون دینی (رابطه مفهوم امت در قرآن کریم و مفهوم فرهنگ)»، دوفصلنامه علمی-پژوهشی دین و ارتباطات، شماره 1، ص 5-34.
  14. سلمان‌نژاد، مرتضی (1391)، «معناشناسی تدبر در قرآن با سه رویکرد ساختاری، ریشه‌شناسی و تاریخ انگاره»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن، دانشگاه امام صادق7.
  15. سیاح، احمد (1378)، فرهنگ بزرگ جامع نوین عربی به فارسی (ترجمه المنجد)، قم: مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان، نسخه الکترونیکی به آدرس:
https: //library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/69692/1

  1. شاه‌آبادی، میرزا محمدعلی (1380)، شذرات المعارف، تهران: بنیاد علوم و معارف اسلامی دانش‌پژوهان.
  2. شیرزاد، محمد حسن (1393)، «مفهوم ربا در قرآن کریم مبتنی بر روش‌های معناشناسی ساخت‌گرا و نقش‌گرا»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق7.
  3. شیرزاد، محمدحسن؛ شیرزاد، محمدحسین؛ پاکتچی، احمد (1398)، «بازتفسیر واژگان فقر/ غنا در قرآن کریم با تکیه بر زمینه‌های انسان‌شناختی ساخت مفهوم»، مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، شماره 1، ص 25-48.
  4. صدر، سید محمدباقر (1409ق)، السنن التاریخیة فی القرآن، دمشق: دارالتعارف.
  5. صفوی، کوروش (1387)، درآمدی بر معناشناسی، تهران: سوره مهر.
  6. عمید، حسن (1363)، فرهنگ عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  7. فلبر، هلموت (1381)، مبانی اصطلاح شناسی، ترجمه محسن عزیزی، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
  8. لاوسن، آلن (1381)، مدیریت اخلاقی در خدمات دولتی، ترجمه محمدرضا ربیعی مندجین و حسن کیوریان، تهران: نشر یکان.
  9. لسانی فشارکی، محمدعلی؛ مرادی، حسین (1399)، روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم، قم: بوستان کتاب.
  10. مسعودی‌پور، سعید؛ سپهری، مهدی (1394)، «روش‌شناسی تحقیق موضوعی در قرآن کریم: طراحی الگویی کاربردی برای پژوهش‌های میان‌رشته‌ای»، فصلنامه پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآن کریم، شماره 21، ص 79-98.
  11. مشکور، محمدجواد (1357)، فرهنگ تطبیقی عربی با زبان‌های سامی و ایرانی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
  12. مطهری، مرتضی، (بی‌تا)، مسأله شناخت، تهران: صدرا.
  13. مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، دائرة‌المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسه امام علی‌بن ابی‌طالب7.
  14. Barthorpe, W. Mitchell, G.S. and Loveley, R. (2007), "Corporate Social Responsibility and Economic Behavior", Economic Research Quarterly, Vol 11 (3), p. 103-114.
  15. Beeston A. F. L. & Others (1982), Sabaic Dictionary, YAR, University of Sanna.
  16. Bhattacharya C. B., Sen, Sankar & Daniel Korschun (2003), "The role of corporate social responsibility in strengthening multiple stakeholder relationships: A field experiment", Journal of the Academy of Marketing Science, 34, p. 158–166.
  17. Black, Jeremy & others (2000), A Concise Dictionary of Akkadian, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
  18. Blaug, M. (2020), economics. Encyclopedia Britannica. https: //www.britannica.com/topic/economics
  19. Campbell, Lyle (1998), Historical Linguistics: An Introduction, USA: Edinburgh University Press.
  20. Carroll, A. (1999), "Corporate Social Responsibility: Evolution of a Definitional Construct", Academy of Management Review, Vol. 4, p. 268-296.
  21. Drower, E.S. & Macuch, R. (1963), A Mandaic Dictionary, London: Oxford University Press.
  22. Gesenius, William (1939), A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, ed. F.A. Brown, London: Oxford.
  23. Glare, P.G.W. (1968), Oxford Latin Dictionary, Oxford: Clarendon.
  24. Jastrow, Marcus (1903), A Dictionary of the Targumim (2 Volume), London/ New York.
  25. Leslau, Wolf (1987), Comparative Dictionary of Ge’ez (Class. Ethiopic), Wiesbaden: Harrassowitz.
  26. Lipinski, Edward (1997), Semitic Languages: Outline of a Comparative Grammar, Leuven: Peeters.
  27. Lyons, J (1968), Introduction to Theoretical Linguistics, Cambridge: Cambridge University Press.
  28. Lyons, J (1977), Semantics, Cambridge: Cambridge University Press.
  29. Meriam-Webster Dictionary, Online version:

https: //www.merriam-webster.com/dictionary/responsibility

and https: //www.merriam-webster.com/dictionary/Society, 2022

  1. Payne Smith, R. (1957), A Compendious Syriac Dictionary, Oxford: Clarendon Press.
  2. Salewski, M., Zülch, H. (2014), The Association between Corporate Social Responsibility (CSR) and Earnings Quality-Evidence from European Blue Chips, SSRN Electronic Journal: https: //ssrn.com/abstract=2141768
  3. Skeat, W.W (1963), An Etymological Dictionary of the English Language. Oxford: Clarendon.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 493
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 160


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب