آمار

تعداد نشریات48
تعداد شماره‌ها2,293
تعداد مقالات33,216
تعداد مشاهده مقاله11,842,506
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,025,090
میرآفتاب, سیدعلی, حسینی زاده, عبدالرسول, جلالوند, بهزاد. (1402). بررسی تطبیقی رویکرد عقلی در تفاسیر المنار و المیزان. اسلام و مطالعات اجتماعی, 28(107), -. doi: 10.22081/jqr.2023.65635.3661
سیدعلی میرآفتاب; عبدالرسول حسینی زاده; بهزاد جلالوند. "بررسی تطبیقی رویکرد عقلی در تفاسیر المنار و المیزان". اسلام و مطالعات اجتماعی, 28, 107, 1402, -. doi: 10.22081/jqr.2023.65635.3661
میرآفتاب, سیدعلی, حسینی زاده, عبدالرسول, جلالوند, بهزاد. (1402). 'بررسی تطبیقی رویکرد عقلی در تفاسیر المنار و المیزان', اسلام و مطالعات اجتماعی, 28(107), pp. -. doi: 10.22081/jqr.2023.65635.3661
میرآفتاب, سیدعلی, حسینی زاده, عبدالرسول, جلالوند, بهزاد. بررسی تطبیقی رویکرد عقلی در تفاسیر المنار و المیزان. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1402; 28(107): -. doi: 10.22081/jqr.2023.65635.3661

بررسی تطبیقی رویکرد عقلی در تفاسیر المنار و المیزان

پژوهش های قرآنی
مقاله 5، دوره 28، شماره 107، شهریور 1402
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqr.2023.65635.3661
نویسندگان
سیدعلی میرآفتاب1؛ عبدالرسول حسینی زاده2؛ بهزاد جلالوند* 3
1اﺳﺘﺎدﯾﺎر گروه علوم قرآن و حدیث داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم و ﻣﻌﺎرف ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ
2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
3دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
تاریخ دریافت: 14 دی 1401،  تاریخ بازنگری: 07 اسفند 1401،  تاریخ پذیرش: 18 اسفند 1401 
چکیده
اعتبار عقل و اعتماد بر آن در فهم کلام و کشف مراد الهی در ادوار مختلف سکه رایج مفسران بوده است، اما در قرن چهاردهم بی‌شک بارزه تفاسیر، کاربرد عقل و تکیه بر آن است. المنار و المیزان به‌عنوان مهم‌ترین تفاسیر قرن اخیر در ضمن گرایش به مسائل اجتماع، عقل‌گرایی را در تفسیر قرآن پیگیری کرده‌اند؛ با این تفاوت که المنار عقل را به‌عنوان منبع خود در تفسیر برگزیده، اما المیزان ظواهر دینی و فهم دین را که متوقف بر ظهور لفظ هستند، مستند به حکم عقل دانسته، ولی در تفسیر، به منبعیت قرآن برای تفسیر خود قائل بوده و عقل را به‌عنوان ابزاری برای فهم قرآن می‌داند. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، با بررسی دو تفسیر المیزان و المنار، به بررسی تطبیقی عقل‌گرایی در نظر این دو مفسر تمرکز نموده و مختصات عقل را از این نظرگاه مقایسه خواهیم کرد. حاصل آنکه عقل در المنار به‌عنوان اﺑـﺰاری ﺑـﺮای هماهنگ‌کردن اﺣﻜـﺎم و ﻣﻌـﺎرف دﻳﻨﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺘﻀیات زﻣﺎن ﺑﻪ‌ﻛﺎر بسته شده و ریشه در تجربه‌گرایی دارد، درحالی‌که علامه طباطبایی با تخطئه عقل‌گرایی تجربی، حرکت عقل ابزاری در مسیر فطرت سالم را لازمه تمییز و تشخیص درست حق از باطل معرفی می‌نماید.
کلیدواژه‌ها
بررسی تطبیقی؛ تفسیر المیزان؛ تفسیر المنار؛ علامه طباطبایی؛ رشید رضا؛ عقل
عنوان مقاله [English]
A Comparative Study of the Rational Approach in the Tafsīrs of al-Manār and al-Mīzān
نویسندگان [English]
Sayyid Ali MirAftab1؛ Sayyid ‘Abdulrasoul Husaynizadeh2؛ Behzad Jalalvand3
1Assistant Professor, Department of Qur'an and Hadith Sciences, University of Sciences and Knowledge of the Holy Qur’an
2Associate Professor, Department of Qur'an and Hadith Sciences, University of Sciences and Knowledge of the Holy Qur’an
3Ph.D. Student of Comparative Interpretation, University of Sciences and Knowledge of the Holy Qur’an
چکیده [English]
The validity of intellect and trusting it in understanding the Divine Word and unveiling the Divine Intention has been common among the interpreters in different eras; however, in the 14th century, the application of reason and relying on it has been the distinguished feature of interpretations. Al-Manār and Al-Mīzān, as the most important interpretations of the last century, have pursued rationalism in the interpretation of the Qur'an, while inclining toward social issues. Nevertheless, the difference is that al-Manār has chosen intellect as its source in interpretation; whereas al-Mīzān has considered the religious exteriors and understanding of religion, based on literal manifestation, to be relied on the dictates of intellect; but in the interpretation, it believes in the Qur'an as a source for its interpretation and considers intellect as a tool for understanding the Qur'an. In this research, we will focus on the comparative study of rationalism in the opinions of these two commentators by examining the two interpretations of al-Mīzān and al-Manār, using a descriptive and analytical method, and we will compare the features of intellect from this point of view. As a result, intellect in al-Manār is used as a tool to coordinate religious rulings and knowledge with the requirements of the time and has its roots in empiricism, while Allama Tabataba'i, with the denigration of experimental rationalism, introduced the movement of instrumental intellect on the path of healthy nature as a requirement for differentiating and distinguishing right from wrong.
کلیدواژه‌ها [English]
comparative analysis, Tafsīr al-Mīzān, Tafsīr al-Manār, Allameh Tabataba'i, Rashid Reza, intellect
مراجع
  1. ابن­منظور، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
  2. ارسطو (1369)، درباره نفس، ترجمه علی­مراد داودی، تهران: حکمت، چاپ سوم.
  3. اﺳﻌﺪی، محمد (1392)، جریان تفسیر اجتماعی عقلی؛ در آسیب­شناسی جریان های تفسیری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  4. اکبریان، رضا و رادفر، نجمه سادات (1388)، معانی عقل در فلسفه فارابی، مجله شناخت، بهار و تابستان، شماره 60.
  5. آلوسی، سیدمحمود (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  6. بهارنژاد، زکریا (1390)، عقل و دین از دیدگاه فارابی، فصلنامه دانشگاه قم، سال دوازدهم، شماره 48.
  7. ﺗﺎج آﺑﺎدی، مسعود (1392)، المنار در آینه المیزان (تحلیل و بررسی نقدهای علامه طباطبایی بر تفسیر المنار)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  8. خرمشاهى، بهاءالدین (1364)، تفسیر و تفاسیر جدید، تهران: انتشارات کیهان.
  9. ذهبی، محمدحسین (بی­تا)، التفسیر و المفسرون، بیروت: داراحیاء تراث العربی.
  10. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412)، المفردات فی غریب القرآن، دارالعلم، دمشق-بیروت: الدار الشامیة.
  11. رشید رضا، سیدمحمد (1327)، مجله المنار، مصر (المنصوره): دار الوفا، ش30.
  12. رﺷـﯿﺪ رﺿـﺎ، سیدمحمد (1414ق)، التفسیر القرآن الحکیم الشهیر بالمنار، لبنان: دارالمعرفه.
  13. رشید رضا، سیدمحمد (1427ق)، تاریخ الاستاذ الامام الشیخ محمدعبده، بی­جا: دارالفضیله.
  14. روﻣـﯽ، فهد بن عبدالرحمن (1407)، منهج المدرسه العقلیه الحدیثیه فی التفسیر، بیروت: مؤسسه الرساله.
  15. شاذلی، سیدقطب بن ابراهیم (1425)، فی ظلال القرآن، بیروت: دارالشروق.
  16. صدرالدین شیرازی، محمد ابن ابراهیم (1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث، چاپ سوم.
  17. طباطبایی، سید محمدحسین (1378)، شیعه در اسلام، قم: بوستان کتاب، چاپ سیزدهم.
  18. ـــــــــــــــ (1388)، بررسى­هاى اسلامى، قم: بوستان کتاب، چاپ دوم.
  19. ـــــــــــــــ (1417)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: مکتبة النشر الاسلامی، چاپ پنجم.
  20. طریحی، فخرالدین بن محمدعلی (1375)، مجمع البحرین، تحقیق حسینی اشکوری، تهران: مکتبه المرتضویه.
  21. طوسى، محمد بن حسن (بی­تا)، التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
  22. عبده، محمد (2005)، رسالة التوحید، قاهره: مکتبة الأسرة.
  23. فارابی، ابونصر (1405)، فصول منتزعه، تحقیق فوزی نجار، تهران: المکتبة الزهرا، چاپ دوم.
  24. ــــــــــــــ (1938)، رساله عقل، تصحیح موریس بویچ، لبنان: بیروت.
  25. کرمانی، سعید (1391)، معنی شناسی عقل در قرآن کریم با تأکید بر حوزه­های معنایی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  26. کمالی زاده، طاهره (1393)، معانی و کاربردهای عقل در رساله فی العقل فارابی، قبسات، سال نوزدهم.
  27. ﮔﻠﺪزﻳﻬﺮ، ایگناس (1383)، گرایش­های تفسیری در میان مسلمانان، ترجمه سیدناصر طباطبایی، تهران: ققنوس.
  28. ﻣﺤﺘﺴـﺐ، عبدالمجید عبدالسلام (1982م)، اتجاهات التفسیر فی العصر الراهن، عمان: مکتبه الاسلامیه.
  29. معرفت،‌ محمدهادی (1376)، گفت و گو با استاد معرفت، فصلنامه پژوهش­های قرآنی:، سال سوم، شماره 11و 12: ص‌ 266-283.
  30. ﻧﻔﻴﺴـﻲ، شادی (1379) عقل گرایی در تفاسیر قرن چهاردهم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  31. واﻋﻈـﻲ، احمد (1381)، مرزبان خرد و وحی، قم: بوستان کتاب.
  32. وبر، ماکس (1384)، دین، قدرت، جامعه، ترجمه احمد تدین، تهران: هرمس.
  33. Habermas, Jurgen. (1984), the Theory of Communicative Action, Vol. 1, by: Thomas Mccarthy, Boston: Beacon Press.
  34. Plantinga, Alvin. (1993). Warrant: The Current Debate. Oxford University Press.
  35. Popper, K. R. (1972). Objective Knowledge, 2nd (edn.), Oxford: Clarendon Press.
  36. Popper, K. R. (1994). The Myth of the Framework. 1st (edn.), London: Routledge.
  37. Stenmark, Mikael. (1995). Rationality in Science, Religion and Everyday Life, University of Notre Dame Press.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 467