آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,387 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,992,369 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,705,023 |
علل درونی گسترش اندیشه تکفیر در جهان اسلام معاصر | ||
| اسلام و مطالعات اجتماعی | ||
| مقاله 4، دوره 10، شماره4 (پیاپی40)، فروردین 1402، صفحه 101-132 اصل مقاله (485.39 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jiss.2023.62750.1912 | ||
| نویسندگان | ||
| امین کوشکی* 1؛ ابوذر عمرانی2 | ||
| 1استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران (نویسنده مسئول). | ||
| 2دانش‌آموخته دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 19 فروردین 1401، تاریخ بازنگری: 28 دی 1401، تاریخ پذیرش: 14 فروردین 1402 | ||
| چکیده | ||
| اندیشه تکفیر به مسئله سلفی‌گری و بازگشت به اندیشه و رویه سلف ارجاع داده می‌‌شود که از صدر اسلام تاکنون اشخاصی مانند احمد بن حنبل، ابن‌تیمیه و ابن عبدالوهاب تبلیغ کرده‌اند و در دوره معاصر گسترش یافته است. هدف این پژوهش بررسی عوامل درونی جهان اسلام در گسترش اندیشه تکفیر است. عوامل درونی، آن دسته از شرایط داخلی جوامع اسلامی هستند که زمینه را برای شکلگیری و گسترش این مفهوم آماده کرده‌اند؛ بدین‌ترتیب این پرسش مطرح می‌‌شود که چه عواملی در درون جهان اسلام موجب ترویج و گسترش اندیشه تکفیر در دوره معاصر شده است؟ به نظر می‌‌رسد اندیشه تکفیر با ایده‌سازی و جذب مخاطبان به وسیله سازوکار‌های ارجاع به صحابه اولیه صدر اسلام و با سوء استفاده از برخی ارزش‌های اسلامی توانستند آنان را از دایره مفاهیم مقدس اسلامی دور ساخته و در ذهن حامیان خود حالتی مشروع و ایدئولوژیک بدهند؛ همچنین تجربه گروه‌های تکفیری مانند داعش نشان می‌‌دهد که اندیشه تکفیر برای مخاطبان مناطقی که با فقر، جهل، ناآگاهی و تفرقه و بی‌ثباتی مواجه‌اند جذابیت بیشتری دارد. پژوهش حاضر از روش توصیفی- تحلیلی و نظریه سازه‌انگاری برای تحلیل مجموعه عوامل درونی دخیل در گسترش اندیشه تکفیر بهره برده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جهان اسلام؛ تکفیر؛ سلفی‌گری؛ خلافت؛ جهاد؛ هجرت | ||
| موضوعات | ||
| سیاست‌پژوهی ناظر به مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعه؛ | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Internal Causes of the Spread of the Thought of Takfir in the Contemporary Islamic World | ||
| نویسندگان [English] | ||
| amin ;,kooshki1؛ Aboozar Omrani2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Political Sciences, Faculty of Literature and Humanities, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran (corresponding author). | ||
| 2PhD student in International Relations, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The thought of takfir is referred to the issue of Salafism and returning to the thought and practice of the Salaf, which has been propagated by people such as Ahmad Ibn Hanbal, Ibn Taymiyyah and Ibn Abd al-Wahhab since the beginning of Islam, and has spread in the contemporary era. This study aims to examine the internal factors of the Islamic world in the expansion of the thought of takfir. Internal factors are those internal conditions of Islamic societies that have prepared the ground for the formation and expansion of this concept. Thus, the question arises as to what factors within the Islamic world have caused the promotion and expansion of the idea of takfir in the contemporary era? It seems that the idea of takfir by creating ideas and attracting audiences through the mechanisms of referring to the early Companions of the early days of Islam and by abusing some Islamic values, were able to distance them from the circle of Islamic sacred concepts and give them a legitimate and ideological status in the minds of their supporters. Also, the experience of takfiri groups like ISIS shows that the idea of takfir is more attractive to the audience of regions that are facing poverty, ignorance, unawareness, division and instability. The current study has taken advantage of the descriptive-analytical method and constructivist theory to analyze the set of internal factors involved in the expansion of the thought of takfir. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic World, Takfir, Salafism, Caliphate, Jihad, Hijrat | ||
| مراجع | ||
|
1. آدمی، علی؛ مرادی، عبدالله. (1396). ساختار نظام بین‌الملل و هویت‌یابی اسلام تکفیری. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 6(23)، صص 230-258. 2. آگشته، محمدرضا. (1396). تبیین و شناخت مبنای تفکر تکفیر در عقاید گروه‌های تکفیری. علوم و فنون نظامی، 13(41)، صص 159-181. 3. برچیل، اسکات؛ لینکلیتر، اندرو؛ پترسن، ماتیو و دانلی، جک. (1392). نظریه‌های روابط بین‌الملل (مترجم: سجاد حیدری‌فرد). تهران: جهاد دانشگاهی. 4. جهانگیری، سعید؛ گروسی، ناصر؛ بیات، اسماعیل و سعیدی، فرید. (1399). بررسی عوامل مؤثر بر شکلگیری گروه‌های تکفیری در غرب آسیا (ابعاد و رویکردها). مطالعات منافع ملی، 6(21)، صص 43-57. 5. دانش‌آرا، سجاد؛ کاظمی، سیدسجاد. (1398). تکفیر؛ از پیشگیری رشدمدار تا توجیه فلسفی جرم‌انگاری. مطالعات حقوقی معاصر، 10(19)، صص 295-316. 6. دکموجیان، هرایر. (1377). اسلام در انقلاب: جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب (بررسی پدیده بنیادگرایی اسلامی) (مترجم: حمید احمدی) تهران: کیهان. 7. رجائی، یدالله؛ جلیلی، محمود. (1389). مقدمه‌ای به مطالعات کمی در مدیریت. مطالعات کمی در مدیریت، 1(1)، صص 1-10. 8. رفیع، حسین. (1394). تأثیر نفوذ وهابیت در پاکستان بر روابط این کشور با جمهوری اسلامی ایران. مطالعات روابط بین‌الملل، 8(32)، صص 177-211. 9. زنگنه، پیمان؛ حمیدی، سمیه. (1395). بازکاوری روان‌شناختی کنش گروه‌های سلفی-تکفیری: مطالعه موردی داعش. پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، 6(3)، صص 121-144. 10. سوری، حسن. (1397). مبانی گسست در الگوی سنتی جنبش‌های سلفی در خاورمیانه. پژوهشنامه اندیشه معاصر، 1(1)، صص 24-54. 11. شهابی، روح‌الله؛ حسین‌زاده، علی. (1394). چیستی و چگونگی شکلگیری جریان‌های جهادی-تکفیری. پژوهش‌های سیاسی، 5(12)، صص 26-51. 12. طارمی، کامران. (1394). تحلیلی بر عوامل پیدایش و رشد سریع دولت اسلامی در سوریه و عراق. پژوهشنامه روابط بین‌الملل، 8(30)، صص 172-214. 13. علویان، مرتضی؛ گرشاسبی، رضا. (1395). تحلیل گفتمانی نقش دستگاه استنباطی گروه‌های تکفیری بر عملکرد آنها. مجله پژوهش‌های سیاست اسلامی، 4(9)، صص 115 – 134. 14. علی‌پور، جواد؛ قیطاسی، سجاد و دارابی، مهدی. (1396). تأثیر اندیشه‌های ابن‌تیمیه بر خطوط فکری و خط‌مشی گروه‌های سلفی-تکفیری. اندیشه سیاسی در اسلام، 4(12)، صص 35-62. 15. علی‌پور، عباس؛ حیدری، جهانگیر و فعلی، امین. (1393). عوامل درونی و بیرونی مؤثر بر گسترش جریان‌های تکفیری در جنوب غرب آسیا. آفاق امنیت، 7(23)، صص 197-227. 16. غفاری‌هشتجین، زاهد؛ علیزاده‌سیلاب، قدسی. (1393). مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی جریان تکفیری (مطالعه موردی داعش). مطالعات سیاسی جهان اسلام، 3(11)، صص 89-112. 17. فراتی، عبدالوهاب. (1396). ایدئولوژی تکفیر؛ سرشت و راهبرد مواجهه با آن. فصلنامه علوم سیاسی، 20(77)، صص 99-127. 18. فیروزآبادی، حسن. (1393). تکفیری‌های داعش را بشناسیم. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی. 19. قاسمی، رعنا؛ واسعی، هادی و منتظری، سعیدرضا. (1397). تکفیر در اسلام و رویکرد انقلاب اسلامی به گروه‌های تروریستی معاصر. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 7(26)، صص 167-183. 20. قانعی، محمد؛ اسلامی، سعید و سلیمانی، فاطمه. (1399). مقایسه تحول نگرش به مفهوم جهاد در سلفیه و نوسلفیه و بررسی تأثیر آن بر تحولات سیاسی خاورمیانه. سیاست متعالیه، 8(28)، صص 267-289. 21. قراگوزلو، محمد. (1382). افغانستان؛ پایان همایش بنیادگرایان. اطلاعات سیاسی-اقتصادی، (173-174)، صص 24-53. 22. کوهکن، علیرضا؛ نزاکتی، فرخنده. (1393). دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی عربستان. سیاست جهانی، 3(3)، صص 205-234. 23. محمدیان، علی؛ ترابی، قاسم. (1394). بسترها و عوامل مؤثر در شکلگیری گروهک تروریستی داعش. سیاست دفاعی، 24(93)، صص 230-266. 24. مختاری، محمدحسین؛ احمدی، سهیل. (1398). تلازم تمسک به ظواهر نصوص با گسترش تکفیر در مذاهب اسلامی. فقه مقارن، 7(13)،، صص 5-26. 25. مرادزاده، ناهید؛ شاکری‌خوئی، احسان. (1395). نقش فرهنگ سیاسی بر شکلگیری و تکوین جریان‌های تکفیری و سلفی در خاورمیانه (مطالعه موردی عراق و سوریه). مطالعات جامعه‌شناختی، 8(32)، صص 107-121. 26. مرادی، عبدالله؛ کلانتری، نصرالله. (1399). مؤلفه‌های امکانی-امتناعی و کنش‌های انطباقی در روندهای آینده افراط‌گرایی سلفی در جهان اسلام. مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام، 2(2)، صص 101-130. 27. مزینانی، احمد؛ خسروپناه، عبدالحسین. (1394). پدیدارشناسی تکفیرگرایی و ارزیابی امنیتی آن. پژوهش‌های حفاظتی-امنیتی، 3(14)، صص 1-27. 28. مشیرزاده، حمیرا. (1394). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل. تهران: سمت. 29. الموتی، محسن؛ وثوقی، سعید و امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد. (1397). تجزیه و تحلیل واگرایی اعتقادی و اندیشه‌ای در جهان اسلام در پرتو نقش‌آفرینی جریان تکفیری. انسان‌پژوهی دینی، 14(39)، صص 145-166. 30. نساج، حمید؛ عبدی‌پور، نصیبه و جمشیدی‌مهر، پرویز. (1396). علل ظهور و تکوین گروه‌های تکفیری در جهان اسلام، از تقابل زندگی قبیله‌ای با مدنیت تا تقابل سنت با مدرنیته؛ مطالعه موردی: خوارج و داعش. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 6(23)، صص 186-207. 31. نصیرزاده، حسین؛ گودرزی، مهناز. (1396). سلفی‌گری در خاورمیانه هزاره سوم و جمهوری اسلامی ایران. تحقیقات سیاسی بین‌المللی، 8(30)، صص 181-208. 32. هوشنگ مهدوی، عبدالرضا. (1386). تاریخ روابط خارجی ایران: از ابتدای دوران صفویه تا پایان جنگ دوم جهانی. تهران: انتشارات امیرکبیر. 33. Cahan, Jean Axelrad. (2018). National Identity and The Limits of Constructivism in International Relations Theory: A Case Study of the Suez Canal. National and Nationalism, 25(2), pp. 478-498. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 274 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 235 |
||