
تعداد نشریات | 54 |
تعداد شمارهها | 2,450 |
تعداد مقالات | 34,982 |
تعداد مشاهده مقاله | 13,881,969 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,200,974 |
واکاوی استعراض در اندیشه و عمل ازارقه | ||
تاریخ اسلام | ||
دوره 25، شماره 4 - شماره پیاپی 100، دی 1403، صفحه 37-68 اصل مقاله (802.36 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/hiq.2022.63713.2255 | ||
نویسندگان | ||
فاطمه مشایخی1؛ عبدالرفیع رحیمی* 2 | ||
1کارشناس ارشد تاریخ اسلام دانشگاه بین الملل امام خمینی(ره) | ||
2دانشیار،نویسنده مسئول و عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) | ||
تاریخ دریافت: 02 اردیبهشت 1401، تاریخ بازنگری: 30 تیر 1403، تاریخ پذیرش: 25 مرداد 1403 | ||
چکیده | ||
تاریخ اسلام در همان قرن اوّل، با طرح مباحث فکری و کلامی مواجه شد. حاصل این امر، ظهور فرقههایی مانند ازارقه است. ازارقه، بهعنوان یکی از گروههای خوارج، به دلیل فراوانی پیروان، گستره فعالیتها و تفاوت اندیشهها، از اهمیت ویژهای برخوردارند. این پژوهش، درصدد است از طریق گردآوری مطالب از نوع کتابخانهای و با روش وصفی ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع دستاوّل، به این پرسش پاسخ دهد که: بنیادهای استعراض (به مفهوم کشتن افراد بدون بررسی کافی) در اندیشه ازارقه، بر چه استدلالهایی استوار بود و در عرصه عمل چگونه تجلی یافت؟ با بررسیهای صورتگرفته در این پژوهش، مشخص گردید با تدوین و تبلیغ احکام استعراض از سوی نافعبنازرق (م.65ق)، از فقیهان و بزرگان خوارج، عدهای از پیروان او با افراطی خواندن این احکام، راه خود را جدا کردند؛ ولی ازارقه بر پایه این حکم، دست به کشتارهای وسیع و غارتهای متمادی شهرهای مختلف زدند و همین امر، موجب مقابله مهلببنابیصفره، فرمانده منتخب امویان با آنها شد. | ||
کلیدواژهها | ||
خوارج؛ ازارقه؛ نافعبنازرق؛ استعراض؛ امویان | ||
عنوان مقاله [English] | ||
The Study of Este'raz in View of Azareqah | ||
نویسندگان [English] | ||
Fatima Mshaikhi1؛ abdorrafi rahimi2 | ||
1The history of Daneshkadeh, literature and human sciences, Daneshgah between boredom, Imam Khomeini Qazvin | ||
2assocaite professor of history imam khomeini international university | ||
چکیده [English] | ||
The history of Islam faced with the intellectual and theological debates in the first century and its result was the emergence of the sects such as Azareqah. Azareqah, one of the Khawarij groups, is of particular importance due to its large number of followers, the scope of their activities, and their difference of thoughts. Taking advantage of the materials collected from the library research as well as the primary sources, this research seeks to answer the question on what was the foundation of este'raz, killing people without sufficient investigation, in Azareqe’s view and how it was practically manifested. The studies revealed that when Nafe' ibn Azraq (65 A. H), one of the jurists and elders of the Khawarij, compiled and propagated the decrees of Killing people, some of his followers considered these rules to be extreme and separated their path from him. Accordingly, Khawarij carried out widespread massacres and numerous lootings in various cities, and this events led to their confrontation with Mohallab ibn Abi Safra, the elected commander of Umayyads. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Khawarij, Azareqah, Nafe' ibn Azraq, Killing people with not enough investigation, Umayyads | ||
مراجع | ||
قرآن کریم.
(ناشناس)، 1366، تاریخ سیستان، تحقیق: ملک الشعرای بهار، چاپ دوم، تهران: نشر کلاله خاور.
(ناشناس)، بیتا، مجمل التواریخ والقصص، تحقیق: ملک الشعرای بهار، تهران: نشر کلاله خاور.
ابن خلدون، عبدالرحمن، 1363، العبر، مقدمه، جلد 1و2، چاپ اول، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ابنابیالحدید، 1378، شرح نهج البلاغه، جلد 5، قاهره: چاپ محمد ابولفضل ابراهیم.
ابناثیر، عزالدین، 1371، الکامل فی التاریخ، ترجمه: ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، جلد 10، تهران: مؤسسه مطبوعات علمی.
ابناثیر، عزالدین، 1989م، اُسد الغابة فی معرفة الصحابة، جلد 5، بیروت: نشر دار الفکر.
ابناسفندیار، محمدبنحسن، 1396، تاریخ طبرستان، جلد 1، عباس اقبال آشتیانی، چاپ دوم، تهران: اساطیر.
ابناعثم کوفی، 1372، الفتوح، محمدبناحمد مستوفی هروی، جلد 1، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
ابنشهرآشوب، 1956م، مناقب آل ابیطالب، نجف: بینا.
ابنعبدربه، 1987م، العقد الفرید، جلد 2، محمد قمیحه، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابنقتیبه، دینوری، 1401ق، الإمامة والسیاسة، علی شیری، چاپ اوّل، جلد 2، بیروت: دار الأضواء.
ابنکثیر، حافظ ابوالفدا، 1988م، البدایة والنهایة، چاپ اوّل، جلد 12، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ابنمنظور انصاری، محمدبنمکرم جمالالدین، 1414ق، لسان العرب، جلد 5، چاپ دوم، بیروت: دار الصادر.
احمدبنحنبل، 1985م، الأسامی والکنی، تحقیق: عبدالله جدیع، جلد 1، چاپ اوّل، کویت: مکتبة دار الأقصی.
اشپولر، برتولد، 1369، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، جلد 1، مریم امیراحمدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
اشعری، علیبناسماعیل، 1427ق، مقالات الإسلامیین واختلاف المصلین، تحقیق: دکتر نواف جراح، چاپ اوّل، بیروت: دار صادر.
اصطخری، ابراهیمبنمحمد، 1368، مسالک الممالک، جلد 1، ایرج افشار، چاپ اوّل، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
اصفهانی، ابوالفرج، 1992م، الأغانی، جلد 13، قاهره: بینا.
اصفهانی، حسینبنمحمد راغب، 1412ق، المفردات فی غریب القرآن، جلد 1، چاپ اوّل، دمشق: دار القلم، دار دمشق.
باسورث، ادموند کیلفورد، 1388، تاریخ سیستان در سیطره تازیان تا بر آمدن دولت صفاریان، حسن انوشه، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
بجنوردی، سید محمدکاظم موسوی، 1367، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 2و16، چاپ اوّل، تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
بغدادی، ابومنصور عبدالقاهر، 1333، الفرق بین الفرق، محمدجواد مشکور، بیجا: کتابفروشی حقیقت.
بلاذری، احمدبنیحیی، 1367، فتوح البلدان، محمد توکل، چاپ اوّل، بیجا: نشر نقره.
بلاذری، احمدبنیحیی، 1397ق، أنساب الاشراف، جلد 5و7، محمدباقر محمودی، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
بلعمی، ابوعلی محمدبنمحمد، 1373، تاریخنامه طبری، جلد 3و4، محمد روشن، چاپ سوم، تهران: نشر البرز.
بهرامیان، مسعود و سپیده محمدبیگی، پاییز 1396، «زمینههای خشونتطلبی خوارج ازارقه در قرن اوّل هجری»، مجله مطالعات تاریخ و تمدن ایران و اسلام، دوره دوم، شماره سوم.
بهرامینیا، جواد، 1392، «تفکر خارجیگری در سیستان و بررسی علل ناپایداری آن»، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
پطروشفسکی، ایلیاپاولوویچ، 1363، اسلام در ایران، ترجمه: کریم کشاورز، چاپ هفتم، تهران: نشر پیام.
ترمانینی، عبدالسلام، 1389، رویدادهای تاریخ اسلام، جلد 1، چاپ سوم، بیجا: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اجتماعی.
تهامی، سید غلامرضا، 1390، فرهنگ اعلام تاریخ اسلام، جلد 2، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
جاحظ، عمروبنبحر، بیتا، البیان والتبین، جلد 2و3، چاپ اوّل، بیروت: دار المکتبة الهلال.
حاج سید جوادی، احمدصدر، 1386، دائرةالمعارف تشیع، جلد 1، بیجا: انتشارات حکمت.
حسن، ابراهیم حسن، 1360، تاریخ سیاسی اسلام، جلد 1، ابوالقاسم پاینده، چاپ چهارم، بیجا: انتشارات جاویدان.
حسین الشاربی، سید قطب ابراهیم، 1412ق، فی ظلال القرآن، جلد 2، چاپ هفدهم، بیروت: دار الشروق.
خلیفةبنخیاط، العصفری، 1415، تاریخ خلیفةبنخیاط، فواز نجیب، چاپ اوّل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
دهخدا، علیاکبر، 1377، لغتنامه، جلد 2، چاپ دوم، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
دینوری، ابوحنیفه احمدبنداوود، 1346، اخبار الطوال، ترجمه: صادق نشأت، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
رحیمی، عبدالرفیع و مریم طحان، 1397، «ازارقه و مهالبه در سواحل خلیج فارس (روابط متقابل)»، انتشار کنگره بینالمللی فرهنگ و اندیشه دینی.
سبحانی، علیرضا، 1391، فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، جلد 5، چاپ اوّل، قم: مؤسسه امام صادق7.
سعیدیان جزّی، مریم، 1382، قبیله بنوتمیم و نقش آن در تاریخ اسلام وایران، قم: بینا.
سمعانی، عبدالکریمبنمحمد تمیمی، 1962م، الأنساب، جلد 7، تحقیق: عبدالرحمنبنیحیی المعلمی، مجلس دائرةالمعارف االعثمانیة، حیدرآباد: بینا.
سیوطی، جلالالدین عبدالرحمنبنابیبکر، بیتا، دُرّ المنثور فی تفسیر بالمأثور، بیروت: دار الفکر.
شهرستانی، محمدبنعبدالکریم، 1361، ملل و نحل، جلد 1، مصطفی خالقداد هاشمی، چاپ سوم، بیجا: نشر اقبال.
الصحاری، سلمةبنمسلم عوتبی، 1994م، الأنساب، جلد 1، چاپ چهارم، بیجا: بینا.
طباطبایی، سید محمدحسین، 1378، تفسیر المیزان، جلد 2و4، محمدباقر موسوی، چاپ یازدهم، قم: جامعه مدرسین قم دفتر نشر اسلامی.
طبری، محمدبنجریر، 1375، تاریخ الرسل والأمم والملوک، جلد 7و8، ابوالقاسم پاینده، چاپ پنجم، تهران: اساطیر.
عودی، ستار و دیگران، 1391، خوارج، چاپ اوّل، تهران: نشر کتاب مرجع.
قزاز، علی وداد، 1972م، مسکوکات، جلد 1، بیجا: بینا.
کرون، پاتریشیا، 1394، تاریخ اندیشههای سیاسی در اسلام، مسعود جعفری، نبیجا: شر سخن.
کلبی، هشام، 1408ق نسب معد والیمن الکبیر، ناجی حسن، بیروت: بینا.
گردیزی، عبدالحیبنضحاکبنمحمود، 1363، زین الأخبار، تحقیق: عبدالحی حبیبی، چاپ اوّل، تهران: نشر دنیای کتاب.
لوبون، گوستاو، 1318، تمدن اسلام و عرب، سید محمدتقی فخر داعی گیلانی، چاپ سوم، بیجا: شرکت تضامنی محمدحسن علمی.
مادلونگ، ویلفرد، 1377، فرقههای اسلامی، ابوالقاسم سرّی، چاپ دوم، تهران: انتشارات اساطیر.
المبرد، محمدبنیزید، 1989م، الکامل فی اللغة والأدب، جلد 1، بیروت: دار الکتب العلمیة.
مستوفی، حمدالهبنابیبکربناحمد، 1364، تاریخ گزیده، تحقیق: عبدالحسین نوایی، چاپ سوم، تهران: نشر امیرکبیر.
مسعودی، ابوالحسن علیبنحسین، 1365، التنبیه والاشراف، ابوالقاسم پاینده، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
مسعودی، ابوالحسن علیبنحسین، 1374، مروج الذهب ومعادن الجوهر، جلد 2، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
مصباح یزدی، محمدتقی، 1384، آموزش عقاید، جلد 1، چاپ هفدهم، تهران: شرکت چاپ و نشر بینالملل سازمان تبلیغات اسلامی.
معرفت، محمدهادی، 1379، تفسیر و مفسّران، قم: مؤسسه فرهنگی التمهید.
مفتخری، حسین و آرمان فروهی، 1393، «نقش خوارج ازارقه در تحولات سیاسی اجتماعی کرمان در سده نخست هجری قمری»، دوفصلنامه مطالعات تقریب مذاهب اسلامی.
مفتخری، حسین، 1386، خوارج در ایران، چاپ دوم، بیجا: نشر باز.
مفتخری، حسین، 1389، تاریخ ایران از ورود مسلمانان تا برآمدن طاهریان، بیجا: بینا.
مفید، محمدبنمحمد، 1413ق، الإرشاد فی معرفة حججالله علی العباد، قم: کنگره شیخ مفید.
مقدسی، ابوعبدالله محمد، 1385، أحسن التقاسیم فی معرفة الأقالیم، جلد 2، مترجم: علینقی منزوی، چاپ دوم، بیجا: نشر کوشش.
مقدسی، مطهربنطاهر، 1374، آفرینش و تاریخ، جلد 2، محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ اوّل، تهران: نشر آگه.
منقری، نصربنمزاحم، 1370، پیکار صفین، جلد 2، پرویز اتابکیف چاپ دوم، بیجا: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
مودودی، ابوالعلی، 1425ق، خلافت و ملوکیت، خلیل احمد حامدی، پاوه: نشر بیان.
موسوی، احمد؛ زنگیآبادی، فخری و علیرضا رحیمی، بهار و تابستان 1390، «بررسی تاریخی خوارج ازارقه»، مجله تاریخپژوهی، شمارههای 46و47.
نرخشی، ابوبکرمحمدبنجعفر، 1363، تاریخ بخارا، ترجمه: احمدبنمحمدبننصر القباوی، چاپ دوم، تهران: نشر توس.
هرثمی شعرانی، ابوبکر، بیتا، مختصر فی سیاست الحروب، جلد 1، تحقیق: عبدالرئوف عون، قاهره: مؤسسه مصریه.
واقدی، محمدبنسعد کاتب، 1374، طبقات الکبری، جلد 2، محمود مهدوی دامغانی، بیجا: نشر فرهنگ و اندیشه.
ولهاوزن، یولیوس، 1375، تاریخ سیاسی صدر اسلام شیعه و خوارج، مترجم: محمودرضا افتخارزاده، قم: دفتر نشر معارف اسلامی.
یعقوبی، احمدبنواضح، 1378، تاریخ یعقوبی، جلد 2، ترجمه: محمدابراهیم آیتی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 367 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 60 |