آمار
| تعداد نشریات | 48 |
| تعداد شماره‌ها | 2,293 |
| تعداد مقالات | 33,216 |
| تعداد مشاهده مقاله | 11,847,452 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,029,900 |
تحلیلی بر مؤلفه‌ها و شاخصه‌های مؤثر بر تغییرات جمعیتی و چشم انداز پیش رو درافق 1430 | ||
| اسلام و مطالعات اجتماعی | ||
| مقاله 7، دوره 11، شماره1(پیاپی41)، تیر 1402، صفحه 198-229 اصل مقاله (648.27 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jiss.2023.62004.1856 | ||
| نویسنده | ||
| محمد فولادی* | ||
| دانشیار گروه جامعه‌شناسی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 12 مهر 1400، تاریخ بازنگری: 04 خرداد 1402، تاریخ پذیرش: 25 خرداد 1402 | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش با رویکرد توصیفی، تحلیلی و بررسی اسنادی، به تحلیل مؤلفه‌های ساختار جمعیتی و متغیرهای مؤثر بر تغییرات جمعیتی کشور و چشم‌انداز پیش روی در افق 1430 می‌پردازد. به طور عمده دو مؤلفه مهم «ترکیب» و «حرکت» جمعیت، برای تغییرات جمعیتی وجود دارد که برای هر یک، شاخصه‌هایی مطرح هست؛ شاخصه‌های ترکیب جمعیتی، توزیع و تراکم ناهمگون جمعیت، ساخت سنی و جنسی، هویت قومی و نژادی و شاخصه‌های حرکت جمعیتی، باروری، رشد جمعیت، سالخوردگی، مهاجرت، شهرنشینی، زناشویی و کاهش ازدواج و افزایش طلاق می‌باشد. به نظر می‌رسد با تداوم وضعیت موجود جمعیت، در افق 1430 باید شاهد رشد منفی جمعیت باشیم. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که از میان چهار سناریوی «رشد حداکثری»، «ثبات باروری»، «کاهش باروری با شیب ملایم» و «کاهش شدید باروری»، دو سناریوی نخست برای جمعیت کشور امکان تحقق ندارد. تحقق دو سناریوی سوم و چهارم نیز محتمل الوقوع هستند؛ البته به شرط تلاش جدی و مستمر مسئولان و متولیان فرهنگی کشور برای موانع‌زدایی از مشکلات مربوط به ازدواج جوانان و تشکیل به هنگام خانواده برای آنان. با عنایت به عوامل شتاب‌زای بحران جمعیتی، و آمارهای غیررسمی کاهش شدید جمعیت به کمتر از 1 درصد، بسیار زودتر از افق 1430 رشد جمعیت کشور منفی خواهد شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جمعیت؛ ساختار جمعیتی؛ افق 1430؛ ترکیب جمعیت؛ حرکت جمعیت | ||
| موضوعات | ||
| بازخوانی و نقد نظریات حوزه علوم اجتماعی؛ | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An analysis of the components and indicators affecting demographic changes and future prospects in the horizon of 1430 | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mohammad fooladi | ||
| Associate Professor, Faculty of Sociology, Imam Khomeini Research Institute, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| This article presents a descriptive, analytical, and documentary analysis of the demographic structure components and variables affecting demographic changes in Iran, with a focus on the outlook for the horizon of 1430. The study identifies two critical components of population composition and movement, for each of which there are important indicators. Population composition indicators include the heterogeneous distribution and density of the population, age and gender structure, ethnic and racial identity, while population movement indicators include fertility, population growth, aging, migration, urbanization, and marriage and divorce rates. The study suggests that if the current population trends continue, Iran will experience negative population growth by 1430. The research identifies four possible scenarios for Iran's population growth, including maximum growth, fertility stability, fertility reduction with a mild slope, and severe fertility reduction. The first two scenarios are deemed unlikely, while the third and fourth scenarios are more probable if cultural guardians and officials work to remove obstacles related to the marriage of young people and encourage the timely formation of families. The study highlights the accelerating factors of the population crisis and the unofficial statistics that suggest a drastic reduction in the population to less than 1%. The research concludes that Iran's population growth will be negative much earlier than the horizon of 1430. This study is significant as it provides insights into Iran's demographic changes and the outlook ahead, which can inform policymakers and stakeholders in developing strategies to address population-related challenges. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Population, population structure, horizon of 1430, population composition, population movement | ||
| مراجع | ||
|
1. چراغی کوتیانی، اسماعیل. (1397). بحران جمعیت؛ واکاوی جامعه‌شناختی علل فرهنگی اجتماعی کاهش باروری. قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره. 2. دانشگاه علوم پزشکی، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و موسسه ملی تحقیقات اسلامی. (1398). گزارش جامع وضعیت نرخ باروری در ایران. نشر الکترونیکی: http://nihr.tums.ac.ir 3. سرایی، حسن. (1383). روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت با تاکید بر باروری و مرگ و میر (چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 4. صالح اصفهانی، اصغر؛ پدرام، عبدالرحیم و رئیسی دانا، رضا. (1397). آینده‌پژوهی ساختار جمعیتی جمهوری اسلامی ایران از منظر دفاعی امنیتی تا افق 1430. پژوهش‌نامه نظم و امنیت انتظامی، 11(44)، صص 1-32. 5. عباسی شوازی، محمدجلال؛ حسینی چاوشی، میمنت؛ نوراللهی، طه و سادات بنی‌هاشی، فریبا. (1389). شاخص‌های باروری با استفاده از روش فرزندان خود در برآورد باروری با استفاده از داده‌های سرشماری در سال 1385 تهران. (برگرفته از فصل سوم کتاب تحولات باروری در ایران). تهران: پژوهشکده آمار ایران. 6. علیزاده، عزیز؛ وحیدی‌مطلق، وحید و ناظمی، امیر. (1387). سناریونگاری یا برنامه‌ریزی بر پایه سناریوها. تهران: مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی. 7. فاضل قانع، حمید. (1388). آینده‌پژوهی و جامعه مطلوب اسلامی. معرفت فرهنگی اجتماعی. 1(1)، صص 45-68. 8. فتحی، الهام و همکاران. (1398). بررسی ساختار و ترکیب جمعیت کشور و آینده آن تا افق 1430ش. بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395. تهران: مرکز آمار ایران. 9. فولادی وندا، محمد. (1393). تحلیل جامعه‌شناختی افزایش سن ازدواج؛ با تاکید بر عوامل فرهنگی، معرفت فرهنگی اجتماعی، 5(20)، صص 77-104. 10. فولادی وندا، محمد. (1399). فرصت جمعیت؛ چشم‌انداز تحولات جمعیت در ایران؛ چالش‌ها و راهبردها. قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره. 11. کاظمی‌پور، شهلا. (1388). مبانی جمعیت‌شناسی. تهران: مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه. 12. گلدسته، اکبر. (1396). آینده‌نگاری در آموزش عالی. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور. 13. لهسائی‌زاده، عبدالعلی. (1379). ساختار سنی جمعیت. شیراز: نوید. 14. محمودی، محمدجواد؛ اسحاقی، محمد و شجاعی، جواد. (1395). شاخص‌های جمعیتی و آخرین وضعیت سیاست‌های جمعیتی. تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی. 15. مرکز آمار ایران. (1335-1395). نتایج سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن ایران. فصل جمعیت. 16. مرکز آمار ایران. (1395). نتایج کلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395. تهران: دفتر ریاست، روابط عمومی و همکاری‌های بین‌المللی. 17. مرکز آمار ایران. (1396). گزیده سرشماری جمعیت، نفوس و مسکن. تهران: مرکز آمار ایران. 18. مرکز آمار ایران. (1398). تحلیل تبیینی شاخص‌های عمده جمعیتی در سال‌های 1390-1395. تهران: روابط عمومی و همکاری‌های بین‌الملل. 19. مرکز تحقیقات زن و خانواده. (1392). تحولات جمعیتی ایران؛ عوامل، پیامدها، راهبردها. قم: پژوهشکده زن و خانواده (وابسته به مرکز مدیریت و حوزه علمیه خواهران). 20. مظاهری، ابوذر. (1400). آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی، مبانی، روش‌ها و امکان‌ها. تهران: مشعر. 21. معاونت سیاسی صدا و سیما، نقش جمعیت در اقتدار ملی: ص 9: http://www.iribnews.ir 22. https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3385593 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 185 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 115 |
||