آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,337 |
| تعداد مقالات | 33,783 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,322,275 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,311,846 |
جستاری درباره مفاهیم مشترک گزارش‌های تاریخی جنبش عبدالله‌بن‌زبیر و روایات منجی‌گرایانه اهل‌سنّت | ||
| فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام | ||
| دوره 24، شماره 4-دی 1402 - مسلسل 96، دی 1402، صفحه 37-63 اصل مقاله (1.29 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/hiq.2023.65432.2297 | ||
| نویسندگان | ||
| سید جعفر صادقی* ؛ یوسف مقدسی | ||
| استادیار گروه الهیات، پردیس شهید رجایی، دانشگاه فرهنگیان، ارومیه، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 14 آذر 1401، تاریخ بازنگری: 23 اسفند 1401، تاریخ پذیرش: 23 تیر 1402 | ||
| چکیده | ||
| جعل و تحریف یا تطبیق روایات بر مدعیان مهدویت، با هدف سوء استفاده از ظرفیت عظیم سیاسی و اجتماعی آن، از آسیب های روایات منجی گرایانه است. این اقدامات از سده نخست هجری، به ویژه پس از شهادت امام حسین(ع) به موازات قیامهای خونخواهانه محبان اهل بیت(ع)، توسط برخی فرصت طلبان آغاز شده بود. بررسی منابع تاریخی آن مقطع زمانی و وجود برخی مفاهیم مشترک در نقل های تاریخی قیام ابن زبیر و روایات منجی گرایانه اهل سنت، این احتمال را قوت می بخشد که همراهی نکردن بنی هاشم با ابن زبیر، انتشار اخباری مبنی بر مهدی خواندن محمد بن حنفیه، رقیب دیرین ابن زبیر، توسط مختار ثقفی و نیاز خلافت خودخوانده ابن زبیر به مشروعیت و در نتیجه، نیاز به حمایت عمومی برای مقابله با سپاه شام موجب شده، جریان زبیری نیز جزء همین فرصت طلبان باشد. این مقاله با روش تحلیل تاریخی به بررسی این موضوع می پردازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| منجی‌گرایی؛ مهدویت؛ عبدالله‌بن‌زبیر؛ مدعیان مهدویت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A survey about the common concepts of the historical reports of Abdullah Ibn e- Zubair movement and the savioristic traditions of Sunnis | ||
| نویسندگان [English] | ||
| سید جعفر صادقی؛ یوسف مقدسی | ||
| Assistant professor of Theological Education Department, Farhangian University, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Forging and distorting or applying traditions to the claimants of Mahdism, with the aim of abusing its enormous political and social capacity, is one of the disadntages of saviorist traditions. These actions had started since the first century of Hijrah, especially after the martyrdom of Imam Hossein (A. S), parallel with the uprisings of supporters of Ahl al-Bayt (A. S) and some other groups. Examining the historical sources of that period and the existence of some common concepts in the historical narrations of Zubair's uprising and the saviorist traditions of Sunnits, strengthens the possibility that Zubair's movement is also among the same opportunists due to the following reasons: not accompanying of Bani Hashem with Ibn e- Zubair, circulating the news about Muhammad ibn e- Hanafiyah by Mukhtar al- Thaqafi as Ibn e- Zubair's long-time rival, and Ibn e- Zubair's self-proclaimed caliphate's need for legitimacy and consequently the need for the public support to confront the army of Al- Sham. This article examines this issue through the method of historical analysis. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| saviorism, Mahdism, Abdullah bin Zubair, claimants of Mahdism | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید‌بن‌هبة‌الله، 1404ق، شرح نهج البلاغة، قم، مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی.
ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن‌‌بن‌محمد، 1271ق، الجرح والتعدیل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
ابن‌اثیر، علی‌بن‌ابی‌الکرم، 1385ق، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر.
ابن‌جوزی، یوسف‌بن‌قزاوغلی، 1434ق، مرآة الزمان فی تواریخ الأعیان، دمشق، دار الرسالة العالمیة.
ابن‌حجر عسقلانی، احمد‌بن‌علی، 1415ق، تقریب التهذیب، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابن‌حماد مروزی، نعیم، 1414ق، الفتن، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
ابن‌حنبل، احمد، 1421ق، المسند، بی‌جا، مؤسسة الرسالة.
ابن‌عساکر، علی‌بن‌حسن، 1415ق، تاریخ مدینة دمشق، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر، بی‌تا، البدایة والنهایة، بیروت، مکتبة المعارف.
ابن‌مسکویه، احمد‌بن‌محمد، 2000م، تجارب الأمم وتعاقب الهمم، تهران، سروش.
ابن‌ابی‌شیبة، عبدالله‌بن‌محمد، 1409ق، المصنف، بیروت، دار الفکر.
ابن‌داود حلی، حسن‌بن‌علی، 1383ق، الرجال، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ابوریه، محمود، بی‌تا، اضواء علی السنة المحمّدیة، قاهره، نشر البطحاء.
البانی، محمد ناصرالدین، بی‌تا، السلسلة الاحادیث الضعیفة، الإسکندریة، مرکز نور الإسلام.
بستوی، عبدالعلیم عبدالعظیم، 1420ق، موسوعة فی أحادیث الإمام المهدی الضعیفة والموضوعة، مکة المکرمة، المکتبة المکیة.
بلاذری، احمد‌بن‌یحیی، 1417ق، جمل من أنساب الأشراف، بیروت، دار الفکر.
بهروزلک، غلامرضا، 1388ش، سیاست و مهدویت، قم، حکمت رویش.
بیگم دائو، تمیمه، آبان 1387، «اعتقادات مأمون به آخرالزمان و ولایت‌عهدی امام رضا۷»، ترجمه: سید مهدی حسینی اسفیدواجانی، ماه‌نامه پژوهشی اطلاعات حکمت و معرفت، شماره 32.
بیهقی، احمد‌بن‌حسین، 1408ق، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت، دار الکتب العلمیة.
حاکم نیشابوری، محمد‌بن‌عبدالله، 1411ق، المستدرک على الصحیحین، بیروت، دار الکتب العلمیة.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، 1411ق، الرجال، قم، دار الذخائر.
حموی، یاقوت‌بن‌عبدالله، بی‌تا، معجم البلدان، بیروت، دار الفکر.
دائرة المعارف اسلام، زمستان 1383ش، چاپ کمبریج، مدخل «المهدی»، ترجمه: بهروز جندقی (با عنوان مهدویت از دیدگاه دین‌پژوهان و اسلام‌شناسان غربی)، چاپ‌شده در مجله انتظار موعود، شماره 10.
دینوری، احمد‌بن‌داود، 1960م، الأخبار الطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر، القاهرة، دار إحیاء الکتب العربی.
دینوری، احمد‌بن‌داود ، 1992م، المعارف، القاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب.
ذهبی، محمد‌بن‌احمد، 1407ق، تاریخ الإسلام، بیروت، دار الکتاب العربی.
ذهبی، محمد‌بن‌احمد ، بی‌تا، میزان الإعتدال، بیروت، دار المعرفة للطباعة والنشر.
سیوطی، عبدالرحمن‌بن‌ابی‌بکر، 1387ش، العرف الوردی فی اخبار المهدی، تحقیق و تصحیح: مهدی اکبرنژاد، تهران، هستی‌نما.
سیوطی، عبدالرحمن‌بن‌ابی‌بکر ، 1425ق، تاریخ الخلفاء، بی‌جا، مکتبة نزار مصطفى الباز.
شیخ صدوق، محمد‌بن‌علی، 1395ق، کمال الدین وتمام النعمة، قم، دار الکتب الإسلامیة.
شیخ طوسی، محمد‌بن‌حسن، 1411ق، الغَیبَة، قم، مؤسسه معارف اسلامى.
صادقی، مصطفی، 1389ش، تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی حوزه علمیه قم.
طبرانی، سلیمان‌بن‌أحمد، 1415ق، المعجم الأوسط، القاهرة، دار الحرمین.
طبرانی، سلیمان‌بن‌أحمد ، 1415ق، المعجم الکبیر، القاهرة، مکتبة ابن‌تیمیة.
طبری، محمد‌بن‌جریر، 1387ق، تاریخ الرسل والملوک، بیروت، دار التراث.
عیاشى، محمد‌بن‌مسعود، 1380ق، کتاب التفسیر، تهران، چاپخانه علمیه.
قرطبی، محمد‌بن‌أحمد، 1405ق، تفسیر القرطبی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
کلینى، محمد‌بن‌یعقوب، 1365ش، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
مجلسی، محمدباقر، 1404ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الاطهار:، بیروت، مؤسسة الوفاء.
محمدی ریشهری، محمد، 1393ش، دانش‌نامه امام مهدی= بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
مفید، محمد‌بن‌محمد‌بن‌نعمان، 1413ق، الإرشاد، قم، انتشارات کنگره جهانى شیخ مفید.
موحدیان عطار، علی، بهار 1383، «گونه‌شناسی اندیشه منجی موعود در اسلام»، هفت آسمان، شماره 21.
نسائی، احمد‌بن‌شعیب، بی‌تا، السنن الکبری، بیروت، دار الکتب العلمیة.
نیشابوری، مسلم‌بن‌حجاج، بی‌تا، الصحیح، بیروت، دار الفکر.
هیثمی، علی‌بن‌ابی‌بکر، 1412ق، مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، بیروت، دار الفکر.
یعقوبی، احمد‌بن‌ابی‌یعقوب، بی‌تا، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر.
Ilhan, Mehmet Mehdi, 2018, Abd Allah Ibn Al-Zubayr and His Career as Caliph, The Journal of Rotterdam Islamic and Social Sciences, Vol. 9, No. 1, p. 119-153. Madelung, Wilfred, 1981, “ʿAbd Allāh b. al-Zubayr and the Mahdi”, Journal of Near Eastern Studies, 40, p. 291-305.1 ReferencesAburayeh, Mahmoud, Bita, Lights on the Traditions of Mohammad, Cairo, Al-Batha publications. Al-Albani, Mohammad Nasser al-Din, Bita, Al Selselat al-Ahadith al-Za’eefah, Alexandria, Nour al-Islam Center. Ayashi, Mohammad ibn Masoud, 1380 B. C, Ketab al-Tafsir, Tehran, Elmi publications. Bastawi, Abdol-Aleem Abdol-Azim, 1420 B. C, Encyclopedia of the Weak and Fabricated Hadiths of Imam Mahdi, Mecca, Makkah Library. Begum Dao, Tamimeh, 1387, “Ma’mun’s Beliefs in the End of Time and the succession of Imam Reza (peace be upon him)”, translated by: Seyed Mahdi Hosseini Esfidvajani, Mahnamah Pazhuheshi Inla’atat Hekmat wa Marifat, Behrouzlak, Gholamreza, 1388 A. H, Siyasat va Mahdaviat, Qom, Hekmet Rawesh. Belazari, Ahmad ibn Yahya, 1417 B. C, Sentences from the Genealogies of the Nobles, Beirut, Dar al-Fekr. Beyhaqi, Ahmad ibn Hossein, 1408 B. C, Dalael al Nobovah va Marefat Ahval al Saheb al Shari'ah, Beirut, Dar al-Kotob al-Elmiyah. Dinvari, Ahmad ibn Davoud, 1960 A. D, Al-Akhbar al-Tawal, edited by: Abdol Mon'em Amer, Cairo, Dar Al-Kotob al-Arabi. Dinvari, Ahmad ibn Davoud, 1992 A. D, Al-Ma’aref, Cairo, Al Heiat al Mesriat al Haqah le al Ketab. Encyclopedia of Islam, 1383, Cambridge Chapter, entry on “Al-Mahdi,” translated by: Behrouz Jandqi (with the title of Mahdaviyat in view of western researchers of religion and Islam), Entezar e Mo’oud magazine, No 10. Haithami, Ali ibn Abi Bakr, 1412 B. C, Majma’ al-Zawa’ed and Manbe’ al-Fawa’ed, Beirut, Dar al-Fekr. Hakim Neyshaburi, Mohammad ibn Abdollah, 1411 B. C, Al-Mostadrak, Beirut, Dar Al-Kotob al-Eslamiyah. Hali, Hassan ibn Yusef, 1411 B. C, Al-Rejal, Qom, Dar Al-Thakhir. Hamawi, Yaqut ibn Abdollah, Bita, Dictionary of Countries, Beirut, Dar Al-Fekr. Ibn Abi Hadid, Abdol Hamid ibn Heibatollah, 1404 B. C, Explanation of Nahj al-Balaqah, Qom, Library of Ayatollah al-Mar’ashi al-Najafi. Ibn Abi Hatem, Abdol Rahman ibn Mohammad, 1271 B. C, Al-Jarh wa al-Ta’deel, Beirut, Ehya al Torath al Arab. Ibn Abi Shaybah, Abdullah bin Muhammad, 1409 BC, Al-Musannaf, Beirut, Dar Al-Fikr. Ibn Asakir, Ali ibn Hassan, 1415 B. C, History of the City of Damascus, Beirut, Dar Al-Fekr publications. Ibn Athir, Ali ibn Abi al-Karam, 1385 B. C, Al-Kamel fi al Tarikh, Beirut, Dar al Sader. Ibn Dawud Hali, Hassan ibn Ali, 1383 B. C, Al-Rejal, Tehran, Daneshgah Publications, Tehran. Ibn Hajar Asqalani, Ahmad ibb Ali, 1415 B. C, Taqrib al-Tahzib, Beirut, Dar al-Kotob al-Ilmiyah. Ibn Hammad Maruzi, Naeem, 1414 B. C, Al-Fetan, Beirut, Dar al Fekr publications. Ibn Hanbal, Ahmad, 1421 B. C, Al-Mosnad, Bija, Al-Resalah institute. Ibn Jowzi, Yusef ibn Qazawoghli, 1434 B. C, Mer'at al Zaman fi Tawarikh al A'yan, Damascus, Dar Al-Resala al-Alamiyya. Ibn Kathir, Ismail ibn Omar, Bita, Al Bedayah va al Nehayah, Beirut, Al-Ma’ref Library. Ibn Maskawiayh, Ahmad ibn Mohammad, 2000 A. D, Tajarob al Omam va Ta'aqob al Homam, Tehran, Soroush. Koleini, Mohammad ibn Yaqub, 1365 A.H., Al-Kafi, Tehran, Dar Al-Kotob al-Eslamiyah. Majlesi, Mohammad Baqer, 1404 B. C, Behar al-Anwar Al-Jami’ah Le’l Dorar al Akhbar al- Infallible Imams (peace be upon them), Beirut, Al-Wafa institute. Mofid, Mohammad ibn Mohammad ibn No'man, 1413 B. C, Al-Ershad, Qom, publications of Kongereh Jahani Sheikh Mofid. Mohammadi Rey Shehri, Mohammad, 1393 A.H., Encyclopedia of Imam Mahdi (peace be upon him) based on the verses of Qur’an, hadith and history, Qom, Al-Elmi Farhangi Dar Al-Hadith institute. Movahedian Attar, Ali, Bahar 1383, “Typology of Mow'ud thouht in Islam” Haft Aseman, No 21. Nasi, Ahmad ibn Shoaib, Bita, Al-Sonan al-Kobra, Beirut, Dar Al-Kotob al-Ilmiyah. Neishaburi, Moslem ibn Hajjaj, Bita, Al-Sahih, Beirut, Dar Al-Fekr. Qortubi, Mohammad bin Ahmad, 1405 B. C, Tafsir al-Qortubi, Beirut, Dar al Ehya al Torath. Sadeghi, Mostafa, 1389 A.H., Historical Analysis of the Signs of Advent of Imam Mahdi, Qom, Islamic Seminary of Science and Farhang, Qom. Sheikh Saduq, Mohammad ibn Ali, 1395 B. C, Kamal al-Din and Etmam al Ne`mah, Qom, Dar al-Kotob al-Eslamiyah. Sheikh Tusi, Mohammad ibn Hassan, 1411 B. C, Al-Gheibah, Qom, Maaref Eslami institute. Suyuti, Abdol-Rahman ibn Abi Bakr, 1387 A.H., Al-Orf al-Wardi fi Akhbar al-Mahdi, edited by: Mahdi Akbarnajad, Tehran, Hastinama. Suyuti, Abdol-Rahman ibn Abi Bakr, 1425 -B. C, History of Caliphs, Bija, Nezar Mostafa, Al-Baz Library. Tabarani, Soleiman ibn Ahmad, 1415 B. C, Al-Mo’jam al-Owsat, Cairo, Dar al-Haramain. Tabarani, Soleiman ibn Ahmad, 1415 -B. C, The Great Dictionary, Cairo, Ibn Taymiyah Library. Tabari, Mohammad ibn Jarir, 1387 B. C, History of the Messengers and Kings, Beirut, Dar Al-Torath. Yaqubi, Ahmad Bonabi Yaqub, Bita, History of Yaqubi, Beirut, Dar al Sader. Zahabi, Mohammad ibn Ahmad, 1407 B. C, History of Islam, Beirut, Dar Al-Ketab al-Arabi. Zahabi, Mohammad ibn Ahmad, Bita, Mizan al-E'tedal, Beirut, Dar al-Ma’refah publications | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 156 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 37 |
||