آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,555 |
| تعداد مقالات | 36,207 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,287,301 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,369,372 |
اتحاد نفس با عقل فعال در اندیشه ابن‌سینا و صدرالمتألهین | ||
| پژوهش‌های عقلی نوین | ||
| مقاله 5، دوره 9، شماره 17، شهریور 1403، صفحه 97-120 اصل مقاله (585.14 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/nir.2022.62193.1325 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدعلی اسماعیلی* 1؛ مهری چنگی اشتیانی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری فلسفۀ اسلامی جامعه المصطفی قم و پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی | ||
| 2معاون پژوهشی | ||
| تاریخ دریافت: 02 آبان 1400، تاریخ بازنگری: 12 دی 1400، تاریخ پذیرش: 30 دی 1400 | ||
| چکیده | ||
| مسأله «اتحاد نفس با عقل فعال» از گذشته دور کانون توجه فیلسوفان به ویژه ارسطوئیان بوده، در سلسله کارکردهای معرفت‌شناختیِ عقل فعال تأثیر مستقیمی دارد. از رهگذر این جستار مشخص می‌شود که ابن‌سینا با محال‌انگاری مطلق اتحاد و اتحاد عاقل و معقول، اتحاد نفس با عقل فعال را نیز نمی‌پذیرد؛ اما صدرالمتألهین علی‌رغم پذیرش استحاله اتحاد ماهوی و مفهومی نفس با عقل فعال، اتحاد وجودی نفس با جنبه «لغیرهِ» عقل فعال را به‌مثابه اتحاد لامتحصل با متحصل می‌پذیرد و مستدل می‌نماید. به‌نظر می‌رسد کانون مباحث ابن‌سینا، اتحاد ماهوی آنهاست، از این‌رو با یافته‌های صداریی ناسازگار نیست؛ چنانکه از دیگرسو، برخی اشکالات نوصدرائیان بر دیدگاه صدرالمتألهین ناصواب می‌نماید که در متن نوشتار بدان‌ها پرداخته‌ایمنقد مبانی پذیرش عقل فعال همچون عقول عشره و نظام طولی فلسفه مشاء؛ ب. نقد اتحاد و یا اتصال دو وجود با یکدیگر بعد از فهم دقیق معانی اتحاد و اثبات این نکته که تنها معنای صحیح برای اتحاد، رسیدن نفس انسان به درجه وجودی عقل فعال و یا اتحاد با افاضات عقل فعال است. از جمله نارسایی‌های این مقاله می‌توان به تصویر ناصحیح اتحاد نفس با عقل فعال اشاره کرد که در جستار حاضر بررسی می‌شود. مقاله دوم با بررسی دیدگاه فلسفی ابن‌سینا نشان می‌دهد که «اشراق و افاضه صورت عقلی بالفعل» توسط عقل فعال و «دریافت و ارتسام به صورت عقلی یا شناخت عقلی» توسط عقل تحقق می‌یابد و عقل، در این ارتباط، متحد با عقل فعال نمی‌شود. از جمله نارسایی‌های این مقاله، عدم تحریر محل نزاع و عدم تنقیح براهین دیدگاه ابن‌سیناست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اتحاد عاقل و معقول؛ عقل فعال؛ نفس ناطقه؛ ابن‌سینا؛ صدرالمتألهین | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Unification of the Soul with the Active Intellect in the Thought of Ibn Sīnā and Ṣadr al-Muti‘alihīn | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Ali Esmaeeli1؛ mehri changi2 | ||
| 1جامعه المصطفی قم و پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی | ||
| 2ADX | ||
| چکیده [English] | ||
| The issue of "unification of the soul with the active intellect" which has since long ago been the focus of attention of philosophers, especially the Aristotelians, has a direct effect on the series of epistemological functions of the active intellect. Through this research, it is clarified that Ibn Sīnā, by rejecting the absolute impossibility of the unification and the unification of the intelligent and the intelligible, does not accept the unification of the soul with the active intellect; but Ṣadr al-Muti‘alihīn, despite accepting the metamorphosis of the substantive and conceptual unification of the soul with the active intellect, accepts the existential unification of the soul with li ghayra (for-something-else) aspect of intellect as the unification of the non-actualized with the actualized and substantiates it. It seems that the focus of Ibn Sīnā's discussions is their essential unification, therefore it is not incompatible with Sadrian findings; whereas, on the other hand, some of the objections of the Neo-Sadrians are incorrect on Ṣadr al-Muti‘alihīn's view, which we have discussed in this article. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The union of the wise and the sensible, the active intellect, the eloquent soul, Ibn Sina, Sadr al-Muta'allehin | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1363). المبدأ و المعاد. چاپ اول. تهران: موسسه مطالعات اسلامى. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1400ق). رسائل ابن‌سینا. قم: انتشارات بیدار. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1953م). رسائل ابن‌سینا. استانبول: دانشکده ادبیات استانبول. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1375). الإشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغه، چاپ اول. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1382). الأضحویة فی المعاد. تهران: شمس تبریزى، چاپ اول. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1404ق). الشفاء، الطبیعیات. محقق سعید زاید. قم:مکتبة آیة الله المرعشى. افلوطین (1413ق). اثولوجیا. قم: انتشارات بیدار. آشتیانی، میرزامهدی (1372). تعلیقه بر شرح منظومه. تهران، انتشارت دانشگاه تهران، چاپ سوم. آملی، محمدتقی (1374). درر الفوائد (تعلیقه بر شرح المنظومة). قم، اسماعیلیان، چاپ سوم. جوادی آملی، عبدالله (1395). رحیق مختوم، قم: اسراء. حسن‌زاده آملى، حسن (1366). اتحاد عاقل به معقول. چاپ دوم. تهران: حکمت. رازى، فخرالدین (1411ق). المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات. چاپ دوم. قم: انتشارات بیدار. سبزواری، ملاهادی (1384). شرح المنظومة. مصحح و محقق حسن حسن زاده آملی، تهران: نشر ناب. سلگی، لعلا (1392). پایان‌نامۀ «مراتب عقل انسان و ارتباط آن با عقل فعال از دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا». کرمانشاه: دانشگاه رازی. سهروردی، شهاب‌الدین (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. مصحح هانرى کربن و سیدحسین نصر و نجفقلى حبیبى. چاپ دوم. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى. شهرزورى، شمس‌الدین (1383). رسائل الشجرة الالهیة فى علوم الحقایق الربانیة. تهران: مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران. صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران. صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، چاپ دوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهى. صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، چاپ سوم.بیروت: دار احیاء التراث العربی. صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم (1383). شرح اصول الکافی. چاپ دوم.تهران: مؤسسه مطالعات وتحقیقات فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ وارشاد عالی. طوسى، خواجه نصیرالدین (1375). شرح الإشارات والتنبیهات مع المحاکمات. قم: نشر البلاغه. عبدالهی، مهدی (1388). «اتحاد نفس با عقل فعال از دیدگاه صدرالمتألهین». آئینۀ معرفت. پیاپی21. فارابى، ابونصر (1996م). السیاسة المدنیة. بیروت: دار و مکتبة هلال. فارابى، ابونصر (1995م). آراء اهل المدینة الفاضلة. بیروت: مکتبة الهلال. معلمی، حسن (1397). «نقد و بررسی اتصال و یا اتحاد نفس و عقل فعال». معرفت فلسفی. پیاپی 61. صص 55-62. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 329 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 288 |
||