آمار

تعداد نشریات54
تعداد شماره‌ها2,511
تعداد مقالات35,626
تعداد مشاهده مقاله14,891,506
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,707,539
انصاری مقدم, مجتبی, زارع زردینی (نویسنده مسئول), احمد, میرجلیلی, علی محمد. (1402). تحلیل "تصریف معنا" در قرآن کریم؛ مطالعه موردی تصریف کلمات. اسلام و مطالعات اجتماعی, 5(1), 7-39. doi: 10.22081/jqss.2023.63321.1172
مجتبی انصاری مقدم; احمد زارع زردینی (نویسنده مسئول); علی محمد میرجلیلی. "تحلیل "تصریف معنا" در قرآن کریم؛ مطالعه موردی تصریف کلمات". اسلام و مطالعات اجتماعی, 5, 1, 1402, 7-39. doi: 10.22081/jqss.2023.63321.1172
انصاری مقدم, مجتبی, زارع زردینی (نویسنده مسئول), احمد, میرجلیلی, علی محمد. (1402). 'تحلیل "تصریف معنا" در قرآن کریم؛ مطالعه موردی تصریف کلمات', اسلام و مطالعات اجتماعی, 5(1), pp. 7-39. doi: 10.22081/jqss.2023.63321.1172
انصاری مقدم, مجتبی, زارع زردینی (نویسنده مسئول), احمد, میرجلیلی, علی محمد. تحلیل "تصریف معنا" در قرآن کریم؛ مطالعه موردی تصریف کلمات. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1402; 5(1): 7-39. doi: 10.22081/jqss.2023.63321.1172

تحلیل "تصریف معنا" در قرآن کریم؛ مطالعه موردی تصریف کلمات

مطالعات علوم قرآن
مقاله 1، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 15، فروردین 1402، صفحه 7-39    اصل مقاله (2.22 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqss.2023.63321.1172
نویسندگان
مجتبی انصاری مقدم1؛ احمد زارع زردینی (نویسنده مسئول)* 2؛ علی محمد میرجلیلی3
1دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه میبد، میبد، ایران
2دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه میبد، میبد، ایران
3استاد تمام گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه میبد، میبد، ایران
تاریخ دریافت: 22 بهمن 1400،  تاریخ بازنگری: 03 آبان 1402،  تاریخ پذیرش: 08 آذر 1402 
چکیده
قرآن کریم با روش‌‌های گوناگونی به بیان معنا پرداخته است و از اسلوب و تاکتیک‌‌های گوناگونی در ارائه معنا استفاده کرده که یکی از اسلوب‌‌هایش برای ارائه معنا، تصریف است. تصریف، عبارت از بیان یک معنا با روش‌های مختلف و اسلوب‌‌های گوناگون است. قرآن کریم با بیان‌های گوناگون، آدمی را به یک معنا راهنمایی می‌کند. شناخت انواع این بیان‌‌ها در فهم بهتر و روشن‌‌تر قرآن کریم تأثیر فراوانی دارد. نگرش ناظر به مطالعه معنا در قرآن کریم و بررسی لایه‌های گوناگون عینی آن از موضوعات دارای اهمیت در قرآن‌شناسی است. پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی به بررسی معناپردازی در قرآن کریم با اسلوب تصریف و با محوریت کلمات می‌‌پردازد. یافته‌‌های پژوهش حاضر شامل سه نوع تصریف کلمات می‌‌شود: نوع اول، تصریف معنا بر پایه مترادفات یک واژه؛ نوع دوم، تصریف یک معنا بر پایه اشتقاق صرفی واژه‌ها؛ نوع سوم، تصریف کلمات بر پایه اوزان و اسلوب‌های معناساز (مطالعه موردی: اسماء الحسنی) که هفت الگو برای آن انتخاب شده است؛ 1. افعل تفضیل + اسم فاعل؛ 2. خیر + اسم فاعل جمع (جمع مذکر سالم)؛ 3. احسن + اسم فاعل؛ 4. من+ افعل التفضل + من الله+ مصدر ثلاثی؛ 5. نعم + مصدر؛ 6. خیر به تنهایی؛ 7. افعل التفضیل به تنهایی. نتیجه آنکه قرآن کریم با اسلوب تصریف به الگوهای گوناگون بر پایه کلمات معناپردازی کرده است که این نوع معناپردازی در فهم بهتر، روشن‌‌تر و آشکارتر مخاطبان قرآن کریم تأثیر شایان و به‌‌سزایی دارد که با دقت در هر مرتبه بیانی و زبانی، به طور یقین حقیقتی از حقایق الهی بهتر فهمیده می‌شود.
کلیدواژه‌ها
معناپردازی؛ قرآن کریم؛ تصریف کلمات؛ مترادفات؛ اشتقاق صرفی؛ اسماء الحسنی
عنوان مقاله [English]
An Analysis of "Tasrif of Meaning" in the Holy Qur'an Case study: Tasrif of Words
نویسندگان [English]
mojtaba ansari moghadam1؛ Ahmad zare2؛ Ali Mohammad mirjalili3
1دانشگاه میبد
2Associate Professor of Meybod University
3استاد تمام گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه میبد، میبد، ایران
چکیده [English]
The Holy Qur'an has expressed its meaning in various ways and has used different methods and tactics in providing the meaning, one of its method to provide meaning is Tasrif. Tasrif is the expression of a meaning with different methods and styles. The Holy Qur'an guides a person in one meaning through various expressions. Identifying the types of these expressions has a great impact on the better and clearer Understanding of the Holy Qur'an. The attitude towards the study of the meaning in the Holy Qur'an and the examination of its various objective layers is one of the important topics in Qur'an studies. The present research examines the meaning in the Holy Qur'an via a descriptive-analytical method, tasrif method, and based on words. The findings of the current research suggest three types of tasrif of words: the first type, tasrif of meaning based on the synonyms of a word; The second type, tasrif of a meaning based on the morphological derivation of words; The third type is tasrif of words based on weights and meaning-making styles (case study: Asma al-Husna), for which seven models have been selected. 1. Elative + agent noun. 2. Khair + plural subject noun (masculine plural). 3. Ahsan + subject noun. 4. Min + Af'al al-Tafazol + Min Allah + triple infinitive. 5. Na'am + infinitive 6. Khair 7. Af'al al-Tafzil. The result is that the Holy Qur'an has dealt with meanings in various patterns based on words through the method of tasrif that this type of dealing with meanings has a significant effect on the audience's better and clearer understanding of the Holy Qur'an, and with precision in every verbal and linguistic level, surely a truth of divine truths is better understood.
کلیدواژه‌ها [English]
Dealing with meanings, the Holy Qur'an, Tasrif of words, synonyms, morphological derivation, Asma al-Husna
مراجع
  1. اخلاصی، نصرین. (1397). بررسی ساختاری و محتوایی سوره یونس در قرآن کریم (استاد راهنما: احمد زارع زردینی). پایانامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.
  2. انصاری‌مقدم، مجتبی؛ زارع زردینی، احمد. (1442ق). تحلیل دلالات فی القرآن الکریم بأسلوب التصریف (مع الترکیز على تصریف العبارات). الکلیة الإسلامیة الجامعة، العدد 59 - الجزء 1، صص 587 –
  3. اهوارکی، زهره. (1389). پژوهشی در علم آیات مشابه. بینات، 17(66)، صص 93-104.
  4. العمار، عبدالعزیز بن صالح. (1433ق). تصریف المعانی فی القرآن الکریم. مجلة العلوم العربیة، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، صص 13 - 90.
  5. حبیب‌اللهی، مهدی؛ ستوده‌نیا، محمدرضا و مطیع، مهدی. (1395). تفاوت تعبیر در آیات مشابه قرآن بر پایه تخطی از اصول همکاری گرایس. دوفصلنامه آموزه‌های قرآنی، 15(24)، صص 109-141.
  6. راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. دمشق- بیروت‏: دارالعلم الدار الشامیة.
  7. رجب، رضیه. (1381). پژوهشی پیرامون سبک تصریفی بیان قرآن کریم (استاد راهنما: محمدعلی لسانی فشارکی). پایانامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
  8. رحمان ستایش، محمدکاظم؛ قاسم‌زاده خشکرودی، محمود. (1397). معنای عبارت «تصریف الرّیاح» در قرآن. نشریه پژوهش دینی، شماره 37، صص 27-49.
  9. زارع زردینی، احمد، لسانی فشارکی، محمدعلی و خلیلی، میثم. (1398). گونه‌شناسی ساختار چینش آیات در رکوعات قرآنی. دوفصلنامه علمی پژوهش‌های زبانشناختی قرآن، 8(16)، صص 73-94.
  10. زارع زردینی، احمد؛ انصاری‌مقدم، مجتبی. (1442ق). تحلیل دلالات فی القرآن الکریم بأسلوب التصریف مع الترکیز علی تصریف العبارت. الکلیة الإسلامیة الجامعة، العدد 59، صص 587 - 606.
  11. ستوده‌نیا، محمدرضا؛ حبیب‌اللهی، مهدی. (1393). نقش بافت درون‌زبانی در توجیه آیات مشابه. پژوهشنامه قرآن و حدیث، 8(15)، صص 1-22.
  12. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر. (1421ق). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دارالکتب العربی.
  13. شاهرودی، محمدرضا؛ قاسمی‌نیا، محمدامین و بیلکار، محمدسعید. (1400). بررسی عملکرد مترجمان قرآن کریم در برگردان تفاوت‌های موجود در آیات مشابه لفظ؛ مطالعه موردی ترجمه‌های حدادعادل، رضایی، طاهری، فولادوند، کاویانپور، گرمارودی و مکارم شیرازی. مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، 8(16)، صص 40-75.
  14. صاحبی، محمودی؛ مجدفقیهی، محمدعلی. (1397). معناشناسی تصریف آیات و رابطه
    آن با تکرار در قرآن با محوریت آیه 89 اسراء و آیه 113 طه. مطالعات تفسیری، 9(35)، صص 7-22.
  15. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن (مترجم: سیدمحمدباقر موسوی همدانی، ج4). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  16. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج13). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  17. طبرسی، فضل بن حسن. (1360). مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏ (مترجم: گروهی). تهران: انتشارات فراهانی.
  18. طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏ (ج15). تهران: ناصرخسرو.
  19. طحانیان، سارا؛ برهانی، مصطفی و مینایی بیدگلی، بهروز. (1399). تشخیص هوشمند آیات مشابه معنایی در قرآن کریم. هوش مصنوعی و علوم اسلامی، دوره 1، صص 493-524.
  20. فتاحی‌زاده، فتحیه؛ اهوارکی، زهره. (1389). حکمت تفاوت اسلوب‌های بیانی در آیات مشابه. مطالعات قرآن و حدیث، 4(7)، صص 31-55.
  21. فتاحی‌زاده، فتحیه؛ اهوراکی، زهره. (1391). حکمت تفاوت اسلوب‌های بیانی در آیات مشابه. پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، 1(1)، صص41-48
  22. قرشى، سیدعلى‌اکبر. (1371). قاموس قرآن (ج4). تهران‏: دارالکتب الإسلامیة.
  23. کرمانی، محمود. (1406ق). البرهان فی توجیه متشابه القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  24. کسائی، علی بن حمزه. (1418ق). مشتبهات القرآن. بی‌جا: دارالمنار.
  25. مکارم شیرازی، ناصر. (1374). برگزیده تفسیر نمونه (ج1، 3 و 13). قم: دارالکتب الاسلامیه.
  26. مکارم شیرازی، ناصر. (1381). برگزیده تفسیر نمونه (ج12، محقق: احمد علی بابایی). قم: دارالکتب الاسلامیه.
  27. نجفی ایوکی، علی؛ زرکار، زهره. (1389). زیبایی‌شناسی آیات مشابه در قرآن کریم. پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، 7 (14)، صص 135-150.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 4,517
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 206


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب