آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,486 |
| تعداد مقالات | 35,381 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,474,343 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,503,651 |
ارزیابی دیدگاه محمد مجتهد شبستری در انکار واقع‌نمایی گزاره‌های معاد در قرآن کریم | ||
| نقد و نظر | ||
| مقاله 3، دوره 28، شماره 111، دی 1402، صفحه 65-97 اصل مقاله (2.66 M) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2023.67155.2059 | ||
| نویسنده | ||
| مریم علیزاده* | ||
| استادیار، گروه قرآن، متون و تاریخ تمدن، دانشکده معارف و اندیشۀ اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 24 مرداد 1402، تاریخ بازنگری: 05 آبان 1402، تاریخ پذیرش: 16 آبان 1402 | ||
| چکیده | ||
| واقع‌نمایی به معنای نشان‌دادن وجود عینی اشیا در خارج از ادراک ماست. این نظریه در خصوص گزاره‌های دینی و قرآنی، از مسائل چالش‌برانگیز در دهه‌های اخیر بوده است؛ درحالی‌که واقع‌نمایی گزاره‌های معاد به جهت عدم تحقق بالفعل، مورد تردید و انکار برخی متفکران قرار گرفته است. فیلسوفان مسلمان قضایای مربوط به معاد را در عین واقع‌نمایی، از سنخ حقایق صادق می‌دانند؛ البته توانایی تحقق تجربی ندارد؛ بلکه به تناسب قضایای فلسفی، قابل تحلیل عقلی و ارجاع به علم حضوری است. اما تجربه‌گرایان در اثبات‌پذیری و واقع‌نمایی گزاره‌های دینی مناقشه کرده‌اند و مجتهد شبستری با وجود اعتقاد به خدا، منکر واقع‌نمایی گزاره‌های مربوط به معاد در قرآن است؛ بنابراین پرسش اصلی این است که دیدگاه مجتهد شبستری در انکار واقع‌نمایی چیست و چگونه تحلیل می‌شود؟ این پژوهش ضمن نقد دیدگاه مجتهد شبستری با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی و اثبات واقع‌نمایی گزاره‌های معاد در قرآن می‌پردازد. نتایج حاکی از این پژوهش این است که گزاره‌های معاد در قرآن با توجه به اینکه از نوع گزاره‌های تجربی نیست و از متکلم حکیم صادر شده است، باید با معیار متناسب خود سنجیده شود؛ همچنین گزاره‌های موجود در قرآن با صراحت، واقع‌نمایی آیات مربوط به معاد را به اثبات می‌رساند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واقع‌نمایی؛ صدق؛ گزاره‌های معاد؛ قرآن کریم؛ معرفت‌بخشی؛ مجتهد شبستری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Evaluating Mohammad Mojtahed Shabestari’s Denial of Veridicality of Resurrection-Related Propositions in the Noble Quran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Maryam Alizadeh | ||
| Assistant professor, Department of the Quran, Texts, and History of Civilization, Faculty of Islamic Studies and Thought, University of Tehran, Tehran, Iran.Thought, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Veridicality consists in the representation of the objective existence of things as they are, independently of our perception. The veridicality of religious propositions in the Quran has become a contentious issue in recent decades, particularly regarding propositions related to resurrection, which some intellectuals have doubted or outright denied as being factual. Muslim philosophers assert that resurrection-related propositions are not only veridical but also true, even though they cannot be empirically verified. Instead, similar to philosophical propositions, they can be rationally analyzed and grounded in knowledge by presence (al-ʿilm al-ḥuḍūrī). However, empiricists have raised challenges regarding the verifiability and veridicality of religious propositions. Mojtahed Shabestari, despite his belief in God, has contested the veridicality of Quranic propositions concerning resurrection. Therefore, the primary focus of this study is to analyze Mojtahed Shabestari’s denial of the veridicality of such propositions. Through a descriptive-analytic approach, this research critiques Mojtahed Shabestari’s perspective and underscores the veridicality of resurrection-based propositions in the Quran. The findings indicate that since Quranic propositions regarding resurrection are not empirical and are articulated by a wise speaker, they should be evaluated on their own terms. Furthermore, Quranic verses explicitly affirm the veridicality of propositions related to resurrection. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Veridicality, truth, resurrection-related propositions, the noble Quran, conferring knowledge, Mojtahed Shabestari | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم ابن‌عطیه اندلسی، عبدالحق غالب. (1422ق). المحرز الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز (ج2). بیروت: دارالکتب العلمیه. اشرفی، امیررضا. (1396). معناداری و معرفت بخشی زبان قرآن از نگاه علامه طباطبایی. قرآن شناخت، (18)، صص 17-34. امین، محمدرضا؛ واعظی، احمد. (1395). واقع‌نمایی گزاره‌های خبری قرآن کریم: نحوۀ اثبات و ادله. قرآن‌شناخت، (17) ، صص 43-66. امین، محمدرضا. (1402). پیامدهای پذیرش یا انکار واقع‌نمایی گزاره‌های قرآن به‌مثابه مبنایی تفسیری. کتاب قیم، 13(28)، صص 55-73. Doi: 10.30512/KQ.2022.17350.3220 باقلانی، ابوبکر محمد بن طیب. (1422ق). الانتصار للقرآن. عمان: دارالفتح. بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418ق). انوار التنزیل (ج2). بیروت: دار احیاء التراث العربی. ثعالبی، احمد بن ابراهیم. (1422ق). الکشف و البیان عن تفسیرالقرآن (ج3). بیروت: دار احیاء التراث العربی. حسنی، سیدحسن. (1381). معناداری و اثبات‌پذیری گزاره‌های دینی. قبسات، 7(25)، صص 16-25. حلیمی جلودار، حبیب‌الله. (1393). جستاری در معرفت‌بخشی گزاره‌های قرآنی. الهیات قرآنی، 2(2)، صص 29- 49. خرمشاهی، بهاءالدین. (1361). پوزیتیویسم منطقی. تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی. خسروپناه، عبدالحسین. (1382). اثبات‌پذیری گزاره‌های دینی. قبسات، 8(27)، صص 171-179. ساجدی، ابوالفضل. (1381). واقع‌نمایی گزاره‌های دینی. قبسات، 7(25) ، صص 26-38. ساجدی، ابوالفضل. (1383). زبان دین و قرآن. قم: مؤسسۀ آموزشی امام خمینی (رحمة الله). سعیدی‌روشن، محمدباقر. (1385). تحلیل زبان قرآن و روش‌شناسی فهم آن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. سعیدی‌روشن، محمدباقر. (1391). زبان قرآن و مسائل آن. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. سعیدی‌روشن، محمدباقر. (1396). واقع‌گرایی و صدق گزاره‌های دینی با کدام ساز و کار. قبسات، 22(83)، صص 5-35. سعیدی‌روشن، محمدباقر. (1398). معنا، واقع و صدق در گزاره‌های دینی. قم: سمت. صادقی تهرانی، محمد. (1419ق). الفرقان فی تفسیرالقرآن بالقرآن (ج28). قم: حوزۀ علمیه. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1366). تفسیرالقرآن الکریم. قم: بیدار. طباطبایی، محمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیرالقرآن (ج1، 3، 4، 15، 16، 18 و 19). قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه. طباطبایی، محمدحسین. (1372). اصول فلسفه و روش رئالیسم (ج2). تهران: انتشارات صدرا. علیزاده، مریم؛ حاجی‌بابایی، حمیدرضا و واحدجوان، وحید. (1400). تجربۀ دینی از دیدگاه مجتهد شبستری در بوتۀ نقد. فصلنامۀ علمی-پژوهشی نقدونظر، 26(104)، صص 97-126. Doi: 10.22081/JPT.2021.61539.1858 فخر رازی، محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب (ج29). بیروت: دار احیاء التراث العربی. فضل‌الله، محمدحسین. (1419ق). تفسیر من وحی‌القرآن (ج19 و 21). بیروت: دارالملاک للطباعه و النشر. مجتهد شبستری، محمد. (1379) ایمان و آزادی. تهران: نشر طرح نو. مجتهد شبستری، محمد. (1395). قرائت نبوی از جهان. تهران: نشر الکترونیک. مجتهد شبستری، محمد. (1396). نقد بنیادهای فقه و کلام. تهران: نشر الکترونیک. مصباح‌یزدی، محمدتقی. (1387). شرح نهایة الحکمه (ج1). قم: مؤسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی(رحمة الله). مظفر، محمدرضا. (1370). اصول‌الفقه (ج2). قم: دفتر انتشارات اسلامی. واعظی، احمد. (1392). نظریۀ تفسیر متن. قم: پژوهشگاه حوزه ودانشگاه. هاشمی، محمود. (1417ق). بحوث فی علم الاصول (ج4). قم: مرکزالغدیر للدراسات الإسلامیة.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 179 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 229 |
||