آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,387 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,993,389 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,705,564 |
حق تامین کودک و روش‌شناسی آن در کنوانسیون حقوق کودک و نظام حقوقی ایران | ||
| فلسفه حقوق | ||
| مقاله 7، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3، فروردین 1402، صفحه 141-166 اصل مقاله (5.24 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/phlq.2024.68240.1050 | ||
| نویسنده | ||
| سعید محجوب* | ||
| استادیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 11 دی 1402، تاریخ بازنگری: 13 بهمن 1402، تاریخ پذیرش: 30 دی 1402 | ||
| چکیده | ||
| حقوق کودک به صورت خاص و به ویژه پس از وضع کنوانسیون حقوق کودک از جوانب متفاوت مورد توجه قرار گرفته است. در پژوهش حاضر با اهتمام به روش‌شناسی مبتنی بر توصیف و تمرکز بر گزاره‌های هنجارگذار، حقوق کودک به سه دسته حق تأمین، حق حمایت و حق مشارکت تقسیم شده و سپس با وجه نظر قرار دادن حق‌های تأمین، این حق‌ها به دو دسته حقوق تأمین ناظر بر حقوق جسمی و حقوق تأمین ناظر بر حقوق روحی و روانی، در کنوانسیون حقوق کودک و نظام حقوقی ایران تقسیم شده است. پژوهش حاضر صرفاً به حق تأمین کودک در کنوانسیون و نظام حقوقی ایران پرداخته و با تقسیم ابداعی حق تأمین به حق تأمین جسمی و روحی، معتقد است که از بُعد جسمی، میان این دو، تمایزی بنیادین به چشم نمی‌خورد؛ اما از موارد افتراقِ حقوق ایران و کنوانسیون حقوق کودک در تصریح به حمایت از ابعاد روحی و روانی است. هرچند کنوانسیون به صورت تلویحی به این امر می‌پردازد، اما نظام حقوقی ایران در این خصوص از معیاری دوگانه بهره میبرد. در خصوص دختران، به صراحت و دقیق به این امر اشاره نموده است، در حالی‌که در غیر از موارد فوق، صرفاً مواردی عام و برخی مصادیق را مورد توجه قرار داده است. با این حال، رویه قضائی سعی در جبران این امر با صدور آراء مرتبط می‌نماید. نمونه دیگر اینکه، در کنوانسیون حقوق کودک، به حق داشتن نام اکتفاء شده، در حالی که در نظام حقوقی ایران، حق داشتن نام نیکو مورد تصریح قرار گرفته است. بدون تردید در این خصوص، نظام حقوقی ایران نسبت به کنوانسیون، کامل‌تر و با حقوق کودک، سازگارتر است. همچنین کنوانسیون حقوق کودک صرفاً بر حق داشتن خانواده تأکید نموده و از حق کودک در داشتن نسب قانونی، سخنی به میان نیاورده است. این در حالی است که نظام حقوقی ایران، از حق کودک در داشتن نسب، و همچنین داشتن خانواده، سخن به میان آورده و از جوانب مختلف بر این امر تأکید کرده است. با توجه به آنچه گفته شد، نظام حقوقی ایران، علاوه‌بر حق داشتن خانواده، به حق کودک در داشتن نسب مشروع نیز تأکید دارد و از این جهت حمایتی فراتر از کنوانسیون برای کودک در نظر می‌گیرد. این امر نباید موجب این پندار گردد که کودک ناشی از نسب نامشروع در نظام حقوقی ایران، دارای حقوق نیست، بلکه در این موارد، کودک مزبور از همه حقوق سایر کودکان جز حق توارث برخوردار است. حق تأمین رفتار انسانی نیز در نظام حقوقی ایران، به شکل ایجابی مورد تقنین قرار نگرفته است و مقنن صرفاً به بیان جنبه سلبی ممنوعیت شکنجه جسمی و روحی اکتفاء نموده است؛ که ضروری است این امر در تقنینات آینده مورد توجه قرار گیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حقوق کودک؛ تأمین جسمی؛ تأمین روحی؛ حق نسب؛ حق سلامتی؛ نظام حقوقی ایران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Right to Provide for the Child and Relating Methodology in the Convention on the Rights of the Child and Iran's legal system | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Saeid Mahjoub | ||
| Assistant Professor, Department of Private Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Children's rights have been taken into account from different aspects, esp. in consequent of establishment of the Convention on the Rights of the Child. The present research by considering the methodology based on descriptive and focusing on normative propositions of children's rights, has been divided into three main categories: the right to provide protection, the right to participation, and then, considering the rights to ensure implementing which has been divided into two parts: the right to provide for physical rights and Provisional ones as emotional and mental rights in the Convention on the Rights of the Child and Iran's legal system. The present research deals merely with the right to provide for the child in the convention and legal system of Iran, through innovative categorizing the right to provide for physical and mental support. It is highly believed that there is no fundamental difference between these two from the physical aspect; however, from the cases of differentiation between the legal system of Iran and the Convention on the Rights of the Child, it would be specified to support the spiritual and psychological dimensions. Although the Convention deals with such cases implicitly, the Iranian legal system applys a double standard policy in this regard, i.e. about girls, clearly declared and precisely striken the point, while any other case than the above mentioned, there would seem only paying attention to general cases and some relevant examples. However, the judicial procedure aims to compensate for this by issuing related decisions and verdicts. Another example is that in the Convention on the Rights of the Child, the right to have a name is cleatly sufficient, while in the Iranian legal system, the right to have a good name is restriclty specified. Undoubtedly, in this regard, Iran's legal system is more complete than the convention and more compatible with children's rights. Also, the Convention on the Rights of the Child only emphasized the right to have a family but not mentioned the right of the child to have a legal lineage. Simultaneously, the Iranian legal system has provisionized the right of the child to have a lineage as well as to have a family which emphasized this from various aspects. According to what above said, Iran's legal system, in addition to the right to have a family, emphasizes the right of the child to have a legitimate lineage, and therefore considers superior protection beyond the convention for the child. This should not lead to the idea that a child born of illegitimate parentage does not have rights in Iran's legal system, but in these cases, the said child has all the rights of other children except the right of inheritance. The right to ensure human behavior has not been legislated positively in Iran's legal system, besides the legislator has limited himself to stating the negative aspect of the prohibition of physical and mental torture, which is necessary to be taken into consideration in future legislations. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Children's rights, Physical security, Spiritual security, Right to lineage, Right to health, Legal system of Iran | ||
| مراجع | ||
|
احمدیان، سید عباس (1391). بررسی تطبیقی حقوق کودک در فقه اسلامی و حقوق بین‌الملل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی. دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
انصاری، قدرت‌الله (1429ق). موسوعة أحکام الأطفال و أدلتها. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ج1.
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: انتشارات سخن.
ایده، آسیبورن؛ ورساس، آلن؛ کراوزه، کاتارینا (1389). حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. ترجمه اردشیر امیرارجمند و همکاران. تهران: مجد.
بحرانی، یوسف بن احمد (1363). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، مؤسسة النشر الإسلامی، ج5.
تیم ارتقای عملکرد دفتر مطالعات رفاه اجتماعی (1397). بررسی وضعیت خانوارهای زنان دارای همسر خارجی (گزارشی بر اطلاعات دموگرافیک و پوشش‌های حمایتی خانوارهای زنان دارای همسر خارجی). تهران: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.
جعفری‌تبار، حسن (1383). مبانی فلسفی تفسیر حقوقی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة. بیروت: دارالعلم للملایین، ج5.
حبیبی، زهره؛ خسروی‌نیا، حسن (1393). بررسی موارد مغایرت کنوانسیون حمایت از حقوق کودکان با فقه و حقوق اسلامی. قم: انتشارات آیین محمود.
حقیقت‌طلب، سید پیمان (1400). اصلاح قانون اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی: از تصویب تا مشکلات اجرایی و راهکارهای پیشنهادی. دفتر مطالعات اجتماعی معاونت پژوهش‌های اجتماعی و فرهنگی مجلس شورای اسلامی.
حمدالهی، عاصف؛ روشن، محمد (1388). قرارداد استفاده از رحم جایگزین. تهران: انتشارات مجد.
دژپسند، ابراهیم (1393). استدلال دادرسی. تهران: انتشارات جنگل، جاودانه.
دهخدا، علی‌اکبر (1390). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ، ج1.
رفیعی علوی، سید احسان؛ محجوب، سعید (1400). سیاست بازنگری، اصلاح و تکمیل نظام حقوقی و رویه‌های قضایی با تمرکز بر عقل و سیره عقلا در حل اختلاف دعاوی خانواده. مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده، 4(8)، ص103-134.
صالحی مازندرانی، محمد؛ ملاباشی، صفیه سادات (1395). تاثیر تمایز رویکردی حقوق مدرن و حقوق سنّتی بر روش‌شناسی حقوقی. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 3(4)، ص125-152.
صفایی، سید حسین؛ قاسم‌زاده، سید مرتضی (1386). اشخاص و محجورین. تهران: سمت، چاپ سیزدهم، ویراست سوم.
طوسی، محمد بن حسن (1407ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج5.
فرخی‌نیا (فرخ شه)، علی؛ صادق‌منش، جعفر (1391). مبنا، روش و جایگاه استدلال قضایی. حقوقی دادگستری، 76(79)، ص213-238.
فیومى، احمد بن محمد (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: منشورات دار الرضی، ج2.
قرشی، سید علی‌اکبر (1412ق). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ج4.
کاتوزیان، ناصر (1377). حقوق خانواده. تهران: شرکت سهامی انتشار، ج2.
محمدی الموتی، محسن؛ جلالی، محمود؛ شوشتری، مهدی (1396). حق حیات و سلب آن از منظر اسلام و حقوق بین‌الملل بشر با تاکید بر عملیات انتحاری. انسان‌پژوهی دینی، 14(37)، ص143-165.
مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی در مورد زنان و خانواده (دوره هشتم، خرداد 1387 تا خرداد 1391). گردآوری اکرم باجلان. معاونت پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی دفتر مطالعات فرهنگی مرکز پژوهش مجلس شورای اسلامی.
وزیری، مجید (۱۳۸۷). حقوق متقابل کودک و ولی در اسلام و موارد تطبیقی آن. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
هاشمی، سید محمد؛ همتی، مجتبی (1390). حقوق اقتصادی و اجتماعی (حقوق رفاهی) کودکان: تحلیل مبانی نظری و موازین بین‌المللی. تحقیقات حقوقی، شماره 6، ص266.
Barr, V.C. (2021). Protection and Participation of Children’s Rights in Professional Practice. Young Children in the World and Their Rights. https://doi.org/10.1007/978-3-030-68241-5_16 Daly, A., Thorburn Stern, R. & Leviner, P. (2022). UN Convention on the Rights of the Child, Article 2 and Discrimination on the basis of Childhood: The crc Paradox?, Nordic Journal of International Law, Vol. 91.
David, P. (2002). Implementing the Rights of the Child: Six Reasons Why the Human Rights of Children Remain a Constant Challenge. International Review of Education, 48(3–4), p. 259-263. Freeman, M. (2004). Children’s Rights. Wiltshire: Ashgate Darmouth, vol. 1.
Hallett, Ch. (2000). Children’s Rights. Child Abuse Review, Vol. 9.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 312 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 266 |
||