شما بانوان، رهبران نهضت هستید

پرونده ویژه 

چند روایت کوتاه درباره اهمیت و ضرورت مقاومت

شما بانوان، رهبران نهضت هستید

دکتر مریم اسماعیلی-

مدرس حوزه و دانشگاه

گفتمان مقاومت به‌عنوان یکی از نمونه‌های کلان گفتمان اسلام سیاسی- فقاهتی، به دالّ مرکزی اسلام ناب محمدی با قرائت امام خمینی در پاسخ به چگونگی رفتار و واکنش نظام اسلامی در فضای بین‌المللی و در مقابل نظام سلطه شکل گرفت. کاربست این گفتمان منوط به واکاوی اندیشه‌های حضرت امام خمینی‌رحمت‌الله‌علیه و حضرت آقا یعنی امامین انقلاب است که باید تبیین شوند. آرای این دو بزرگوار بررسی شود تا بیشتر متوجه شویم مقاومت یعنی چه و چرا باید مقاومت داشت؟ موفقیت در این امر به میزان انس و آشنایی ما و تعمق نسبت به بیانات رهبران انقلاب است. شاهد عینی این ادعا شهدا، جانبازان، آزادگان و خانواده‌های آنها هستند که در طول 44سال، از اهداف و آرمان‌های امام خمینی عقب‌نشینی نکردند و به تناور شدن درخت انقلاب کمک کردند.

واژه «مقاومت» از عربی وارد فارسی شده است. در ادبیات فارسی به معنای ایستادگی، پافشاری، دوام و استحکام است، یا با کسی در امری برابری و مخالفت کردن. با توجه به فعالیت‌های محور مقاومت، مقابل استکبار و گروه‌های تروریستی، تکفیری و کسب پیروزی، معنای تقابل و ایستادگی بیشتر در محور غربی آمریکایی مورد استفاده قرار گرفت. این مفاهیم با موضوع محور مقاومت مرتبط است؛ تسلیم‌ناپذیری، استکبارستیزی، استقامت، سازش‌ناپذیری، نرمش قهرمانانه، نترسیدن، زیر سیطره اجانب قرار نگرفتن و رویارویی با نظام سلطه، به زانو درآوردن نظام سلطه و توجه به خط قرمزها و به زانو درنیامدن.

مقاومت، عامل عقب‌نشینی دشمن

مفاهیمی که گفته شد، در بیانات حضرت آقا بارها دیده شده که به تبیین «دکترین مقاومت» امام خمینی می‌پردازند. سوال این است که مخاطبان مقاومت در کلام رهبران انقلاب، چه کسانی هستند؟ عاملان یعنی زنان، مردان، نخبگان و دولت‌ها، ناظران بین‌المللی و دشمن متخاصم و نظام سلطه ازجمله مخاطبان مساله مقاومت هستند. با این مقدمه این سوال اصلی را مطرح می‌کنیم که چرا باید مقاومت داشته باشیم؟ وقتی ما در طول تاریخ به رفتارهای بشر دقت می‌کنیم، می‌بینیم واکنش طبیعی هر ملت آزاده‌ای، مقاومت بوده. هر ملتی که آزاده است و شرف دارد، در مقابل تهدید و زورگویی مقاومت نشان داده و این یک واکنش طبیعی است. کسانی که مقاومت کردند، باعث عقب‌نشینی دشمن‌ شده‌اند. برخلاف تسلیم، مقاومت عامل عقب‌نشینی دشمن است. در مقابل دشمن، اگر تسلیم شویم و از مواضع به حق خود کوتاه بیاییم، دشمن بیشتر به سمت ‌ما حمله می‌کند.

چرا باید مقاومت کنیم؟ چون هزینه سازش از مقاومت بیشتر است. کسانی که سازش می‌کنند و تسلیم می‌شوند نسبت به دشمنان‌شان هزینه بیشتری می‌پردازند. وعده الهی بر پیروزی نهایی حق است؛ پس طرفداران حق باید مقاومت کنند که به پیروزی برسند. باید هزینه‌ای را بپردازند، تا وعده الهی شامل حال‌شان شود.

مادران، فرهنگ مقاومت را تبلیغ کنند

مقاومت، امری ممکن است. برخی افراد فکر می‌کنند مقاومت امری ناممکن است و فایده‌ای ندارد؛ در‌صورتی‌که وقتی ما رفتار فلسطینیان را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم سال‌هایی که مقابل اسراییل مقاومت کردند، باعث شده هیمنه رژیم صهیونیستی در دنیا شکسته شود. همان‌طور که در کشورهای مختلف قیام‌هایی اتفاق افتاده، جنبش اعتراضی صورت گرفته و هر روز آتش اعتراض و شکایت نسبت به رژیم کودک‌کُش بیشتر می‌شود. این تاثیر مقاومت فلسطینی‌ها در تمام دنیاست. پس تامین منافع ملی، اثر حداقلی مقاومت است. تامین منافع ملی باعث می‌شود هر حکومتی مقاومت، ایستادگی و پافشاری بر منافع را در دستور کار قرار دهد. برای ما که نگاه اعتقادی به ماجرا داریم، اهمیت بیشتری دارد.

در کنار مقاومت و برای تحقق آن، مردم باید از رهبری دانا و حکیم پیروی کنند، در صحنه حضور داشته باشند، مشکلات و سختی‌ها را تحمل کنند و با عوامل تفرقه‌افکن مقابله کنند. امام خمینی فرمودند: «شما بانوان، رهبران نهضت هستید.» این جمله نشان از پیشرانی و اهمیت حضور بانوان در صحنه دارد. بنابراین هر انسان آزاده‌ای به مقاومت اعتقاد دارد و این کار را انجام می‌دهد. وقتی مسایل اعتقادی و اسلامی به آن اضافه شد، مقاومت بیشتر می‌شود و باید به آن توجه کرد. زن بودن، به این توجه و اهمیت، ضریب می‌دهد. نکات مهمی وجود دارد که مادران باید از نظر تربیتی، معرفتی، معنوی و اخلاقی به آن توجه کنند و در تربیت فرزند به‌عنوان پیش‌نیاز مقاومت به کار بگیرند؛ اول شناخت خصوصیت‌ها، ترفندها و ابزار دشمن است که هم خودشان باید آنها را بشناسند و هم به فرزندشان یاد بدهند. دوم راه‌های نفوذ دشمن، تهدید و تفرقه، فریب و نیرنگ، ایجاد ترس و دلهره و حتی دشمن درونی که هوای نفس است، هر دو باید مورد توجه قرار بگیرد.

مادران باید توجه کنند مولفه‌های معنوی به‌ویژه هویت ملی و حس اعتماد به نفس را پاس بدارند و در فرزندشان تقویت کنند تا در جامعه هویت ملی و اعتماد به نفس پیدا کنند. باید فرزندان را با سنت‌های ملی و دینی آشنا کرد. مادری که شجاع و خستگی‌ناپذیر است و از مرگ نمی‌ترسد، فرزندی تربیت می‌کند که در برابر مشکلات، موانع و دشمنان، مقاوم است. اخلاص و فداکاری از دیگر مولفه‌هایی است که باید به‌عنوان پیش‌نیاز مقاومت به آن توجه کنیم. بصیرت و خودباوری، امیدآفرینی و توجه به آینده، شهادت‌طلبی، طمع نورزیدن به داشته‌های دشمن از دیگر موارد است. گاهی طمع باعث می‌شود ما در میدان مقاومت کم بیاوریم و خودمان را تسلیم دشمن کنیم. مادر باید به فرزند خود توکل بر خدا را یاد بدهد و رابطه‌اش را با خدا تقویت کند، هوای نفس را کنترل کند، جبهه خودی و خط دشمن را بشناسد و بشناساند.

ابزارهای رسانه‌ای، معنوی و دیپلماتیک وجود دارد که هم مقاومت را یاد بگیریم و هم یاد بدهیم مادران باید فرهنگ مقاومت را تبلیغ و ترویج کنند تا هیبت‌ دشمن را بشکنند. در این مسیر، مزدوران قلم‌به‌دست، از پرکارترین یاران دشمن هستند، پس به مقابله و برنامه‌ریزی ویژه‌ای نیاز داریم.

تربیت فرزند مطابق با الگوی مقاومت

الگوی مقاومت اسلامی، کارآترین سیاست‌گذاری راهبردی در تربیت است. چرا باید مقاومت داشته باشیم و به فرزند‌مان آموزش دهیم؟ چون کارآترین سیاست‌گذاری راهبردی در تربیت است و در آینده فرزندمان از نظر ملی و بین‌المللی هم موثر خواهد بود. وقتی مادر به فرزندش یاد بدهد سلطه‌گری نداشته باشند و سلطه‌پذیری را نفی کند، باعث می‌شود ضمانتی برای استحکام نظام اسلامی وجود داشته باشد. باید فرزندان با الگوی مقاومت تربیت شوند، حتی اگر به زمینه‌سازی برای ظهور توجه نکنیم، یا به تمدن‌سازی اسلامی بی‌تفاوت باشیم، حتی اگر برای ما مهم نباشد که یک مسلمان شیعه ایرانی هستیم و... ما برای این‌که به قله‌های کرامت انسانی برسیم، باید مقاومت کنیم و تسلیم‌ناپذیری را راهبرد خود قرار دهیم. حالا که یک ایرانی شیعه هستیم و تلاش می‌کنیم در تمدن‌سازی اسلامی نقش داشته باشیم تا زمینه‌ساز ظهور باشیم، پس به بهترین شکل باید مقاومت را سرلوحه قرار دهیم و به فرزندمان هم بیاموزیم. مادران فلسطینی یکی از الگوهای مقاومت هستند که هم به فرزندان‌شان خوب آموخته‌اند و هم خودشان در این عرصه، نقش‌آفرینی کرده‌اند. مادران شهدای کشورمان هم نمونه دیگری هستند که از آنها باید درس و الگو بگیریم و خروجی موفق الگوی مقاومت را به جهان یاد بدهیم.