اصالت چهره ایرانی در حال فراموشی است

اجتماعی 

رئیس انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران

اصالت چهره ایرانی در حال فراموشی است

آسیه سالم

گرایش بیش از حد زنان، دختران و حتی مردان به انجام عمل‌های زیبایی یکی از معضل‌هایی است که هر روز در کشور ما به وضعیت حادتری می‌رسد. البته برخی از این عمل‌ها با معیارهای درستی انجام می‌شود و قابل توجیه ‌است و بعضی، جنبه درمانی دارد. اما در مقابل، بعضی افراد به‌دلیل تبلیغات فراوان اغواگر، غیرواقعی، یا فقط به‌خاطر مد روز و تبعیت از مدل‌های خارجی، عمل‌هایی را انجام می‌دهند که نه‌تنها ضرورتی ندارد، بلکه اگر پزشک متخصص را درست انتخاب نکنند و ارزیابی‌های قبل از عمل را انجام ندهند، یا در مکان‌های غیراستاندارد عمل شوند، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به خود می‌زنند که گاهی منجر به مرگ می‌‌شود.

دکتر «بابک نیکومرام» رییس انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران با هشدار نسبت به سونامی انجام جراحی‌های زیبایی می‌گوید: «متاسفانه گسترش بی‌ضابطه عمل‌های جراحی زیبایی و تغییر قیافه‌ها و نمود بیش از حد چهره‌های جراحی شده، باعث شده چهره طبیعی جامعه مخدوش و اصالت جامعه ایرانی فراموش شود. مسئولان نظام بهداشت، باید برای حفظ سلامت مردم به این ماجرا ورود کنند. جراحی زیبایی جزو عمل‌های غیرضروری شناخته می‌شود و نباید به هر قیمتی این کار را انجام داد.»

اگر می‌خواهید درباره جراحی‌های پلاستیک و زیبایی در ایران و ضرورت انجام آن بیشتر بدانید گفت‌وگوی ما را با دکتر «بابک نیکومرام» رییس انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران بخوانید.

• اخیرا کنگره بین‌المللی جراحان پلاستیک و زیبایی در تهران برگزار شد، این کنگره چه دست‌آوردهایی داشت؟

در سومین کنگره بین‌المللی بزرگان جراحان پلاستیک، پزشکان فوق‌تخصص‌ و استادان بین‌المللی شاخص این رشته از کشورهای آمریکا، نروژ، روسیه، ترکیه ‌و دیگر کشورها مشارکت کردند و هدف از برپایی این کنگره، تبادل اطلاعات و بحث و بررسی درباره تازه‌های این حوزه توسط جراحان فوق‌تخصص داخلی و خارجی بود تا بتوانیم این عمل‌ها را به بهترین شکل با کم‌ترین عارضه برای حفظ سلامت مردم عرضه کنیم.

• کشور ما از نظر تخصص جراحی در دنیا چه جایگاهی دارد؟

ایران در تمام جراحی‌ها مانند ارتوپدی، زنان، چشم و دیگر رشته‌های جراحی، سرآمد است و شاید جزو  10 کشور برتر دنیا باشیم. در جراحی پلاستیک و زیبایی هم جز‌و کشورهای مطرح دنیا هستیم. 

• چه تعداد جراح پلاستیک و زیبایی در کشور داریم؟

اگر منظور رشته فوق‌تخصصی جراحی پلاستیک است، حدود430 نفر جراح پلاستیک در ایران داریم که با طولانی‌ترین آموزش و بهترین کیفیت در حال خدمت‌رسانی به مردم هستند. البته بعضی از رشته‌های تخصصی و فلوشیپی هم داریم که در فیلد خود جراحی زیبایی دارند؛ ازجمله گوش و حلق و بینی که عمل‌های زیبایی مانند رینوپلاستی را انجام می‌دهند، یا فلوشیپ جراحی پلاستیک چشم از چشم پزشکی.

• در ایران یک سونامی جراحی زیبایی بسیار خطرناک و بی‌ضابطه در حال وقوع است. به نظر شما عمل زیبایی چقدر ضرورت دارد؟

جراحی زیبایی همان‌طور که از نامش پیداست و در دنیا هم قبول دارند، جزو جراحی‌های ضروری و اجباری نیست. مانند درد شکم نیست که ضرورت بررسی داشته و در صورت لزوم، منجر به عمل جراحی شود. جراحی‌های زیبایی جزو عمل‌های غیرضروری شناخته می‌شود، اما در بعضی موارد نیاز به انجام آن است. مثلا متعاقب بیماری‌های بدو تولد مانند شکاف لب و کام، نیاز به اعمال ترمیمی همراه با زیباسازی داریم. کودکی که گوش‌های برجسته دارد، ممکن است در مدرسه یا اجتماع مورد تمسخر قرار گیرد، ما می‌توانیم با تکنیک‌های جراحی پلاستیک، قبل از رفتن به مدرسه، گوش‌هایش را به‌صورت طبیعی درآوریم.‌

اصولا یادگیری عمل‌های جراحی زیبایی، پایه و اساس یادگیری جراحی ترمیمی داشته و دارند. جراحان پلاستیک اول روی مباحث ترمیمی کار می‌کنند. از دل این عمل‌های ترمیمی مانند سوختگی، تروما و صدمات جنگی، ناهنجاری‌های بدو تولد مانند شکاف لب و کام، این تبحر جراح برای زیباسازی ایجاد شده است. در این‌ موارد اگر کار زیبایی برای فرد بیمار انجام می‌شود، به‌دلیل همان پایه ترمیمی است که در دل این عمل‌های جراحی نهفته و برای برگرداندن بیمار به زندگی عادی و طبیعی انجام می‌شود. 

• آیا جراحان پلاستیک و زیبایی به درخواست بیمار، اقدام به انجام عمل زیبایی می‌کنند؟

جراحی زیبایی اندیکاسیون‌های خاصی دارد و جراح ماهر و متخصص، مطابق با آموزش‌هایی که دیده، این عمل‌ها را انجام می‌دهد. 

همان‌طور که مراجعه بیمار با درد شکم، نیاز به بررسی دارد و در صورت ضرورت، منجر به عمل می‌شود، در جراحی زیبایی نیز، مراجعه‌کنندگان باید مورد ارزیابی قرار گیرند. این‌طور نیست که جراح فقط خواست بیمار را در زمینه زیبایی در نظر بگیرد و آن‌طور که بیمار می‌خواهد باشد؛ خیر اصلا این‌طور نیست!

ما به‌عنوان جراح زیبایی باید ببینیم مدل زیبایی که مدنظر فرد است، چقدر طبیعی است و می‌تواند او را زیبا کند، یا چقدر از حالت نرمال جامعه خارج است. آیا خواسته بیمار قابل انجام است، یا خیر! پزشک جراح حاذق این بررسی‌ها را انجام می‌دهد و فقط این نیست که به خواسته بیمار تن داده شود.

مثلا بیماری، وزن خیلی زیاد و چاقی مفرط دارد و می‌خواهد ساکشن کند. انجام این عمل برای این‌ افراد، بسیار خطرناک است و این کار نه‌تنها کمکی به او نمی‌کند، بلکه جان او را هم به خطر می‌اندازد که ما به او توصیه می‌کنیم روش‌های دیگری را برای لاغری مد نظر قرار دهد. این‌ها نکات خوب و ضروری است؛ افرادی که برای جراحی مراجعه می‌کنند، باید بدانند زیبایی اجبار نیست و باید درباره عملی که می‌خواهند انجام دهند، فکر و تحقیق کنند و با یک جراح حاذق مشورت کنند.

• چگونه می‌توان به‌صورت عمومی فرهنگ‌سازی انجام داد تا مردم چهره و اندام طبیعی و خدادادی خود را دوست داشته باشند و به هر قیمتی با جان خود بازی نکنند؟

برخی از مردم حاضرند به هر قیمتی زیبا شوند. این‌که شما به‌عنوان رسانه به‌تنهایی بخواهید فرهنگ‌سازی کنید، یک طرف ماجراست. یا صداوسیما بخواهد کاری انجام دهد، یک بُعد مساله است اما در اصل، حاکمیت است که باید زمینه فرهنگ‌سازی را ایجاد کند و همه جوانب را در نظر بگیرد و روی آن کار کند. باید ببینیم کشورهای دیگر چگونه روح حاکمیتی برای کنترل اعمال زیبایی ایجاد کرده‌اند؟ مولفه‌های زیادی طراحی شده تا این امر به‌درستی مدیریت شوند. وجود دستورالعمل‌های محکم و مشخص با حدود و مرزهای مشخص و قاطع برای پزشکان و کادر درمانی مرتبط با جراحی‌های زیبایی، نظارت و بازرسی‌های مکفی و قوانین بازدارنده خوب که دستورالعمل‌های جراحی زیبایی را قاطعانه حمایت کند و همچنین به‌طور موثری مانع ورود افراد غیرمتخصص و بدون‌صلاحیت به این حوزه؛ چه در امر تبلیغات و بیماریابی و چه در روند آماده‌سازی و انجام اعمال جراحی شود. این‌ها همه با هم پایه و اساسی را ایجاد می‌کند تا رسانه‌ها هم کار فرهنگ‌سازی را به‌خوبی انجام دهند.

• آیا در کشورهای دیگر دنیا هم به اندازه کشور ما جراحی‌های زیبایی بی‌ضابطه انجام می‌شود؟

اگر به کشورهای اروپایی مانند فرانسه و انگلیس بروید، چهره‌ها از نرمال جامعه فاصله ندارد و قیافه‌ها طبیعی است و اگر هم جراحی زیبایی شده‌اند، شما متوجه آثار جراحی آنها نمی‌شوید. البته کشورهای خاصی هم هستند که خیلی نامتعادل و غیرطبیعی عمل زیبایی انجام می‌دهند. در بیشتر کشورها، دلیل این‌که عمل‌های زیبایی ناهنجار انجام نمی‌شود این است که کارهای خوبی در این کشورها انجام شده؛ مثلا کارهای خوبی که وزارت بهداشت این کشورها انجام داده یا مجلس قانون‌گذار، قانون‌های به‌روز و کارآمدی را وضع کرده و کاملا حدود را نیز مشخص کرده است. این کشورها قوانین سختی گذاشته‌اند که چه کسانی می‌توانند عمل‌های جراحی زیبایی را انجام دهند.

در کشور ما، فرهنگ‌سازی یک طرف قضیه است، اما کنترل و قانون حمایتی مساله دیگری است. در فرانسه، مجلس قانون زیبایی تصویب کرده، در دانمارک قوانین در وزارت بهداشت تعیین تکلیف شده و در انگلیس دستورالعمل‌های خوبی در نظام پزشکی با کمک انجمن‌ها تعیین شده تا هر کسی نتواند بدون تخصص و آموزش‌های لازم و کافی، این اعمال جراحی را انجام دهد و خیلی روی این قضیه حساب کرده‌اند. 

• در کشور، ما این قوانین را نداریم؟

به نظر می‌آید قوانین بهداشتی، درمانی و دارویی ما حدود سال1334 تصویب شده که البته چندبار به‌روز شده، ولی چیزی که به نفع کنترل جراحی زیبایی باشد، تدوین نشده است. از سال2004 به بعد در دنیا قوانین خاصی برای حوزه زیبایی تدوین شده که اینها غیر از قوانین درمانی است. هم‌اکنون نگرش زیبایی از نگرش درمانی متفاوت شده، اگر دولت و حاکمیت متوجه این قضیه باشد و پیام ما را متوجه شود، باید روی این قضیه کار کند. متخصصان، افراد ماهر و آگاه انجمن‌های علمی مرتبط را دور هم جمع کند و از آنها بخواهد برنامه‌ریزی کنند. انجمن‌های علمی مرتبط با این کار مانند انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی، انجمن گوش و حلق و بینی، سر و گردن، انجمن چشم، انجمن پوست و... می‌دانند در دنیا چه می‌گذرد، مجله و مقاله‌های مختلف را مطالعه کرده‌اند، در کنگره‌هایی شرکت می‌کنند که آنها را نسبت به قوانین روز آگاه کرده و انجمن‌های علمی ایجاد شده‌ تا بتوانند به مسئولان مشاوره دهند. اگر دولت و مسئولان مربوطه بخواهند، ما در انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی می‌توانیم کمک خوبی در این زمینه باشیم، اما هنوز توجه نمی‌کنند. برای همین است که ما دیر وارد یک قضیه می‌شویم. می‌گذاریم فاجعه‌ای اتفاق بیفتد، بعد تازه به فکر می‌افتیم که برایش قانون بگذاریم و به آن بپردازیم.

• گاهی در خبرها می‌شنویم که مراجعه برخی بیماران به کلینیک‌های خصوصی خارج از دایره نظارت اصولی، توسط افرادی که پزشک نیستند تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند و متاسفانه جان خود را از دست می‌دهند. برای جلوگیری از این اتفاق تلخ چه کاری باید انجام داد؟

متاسفانه مرگ‌‌ومیر در این زمینه وجود دارد. اگر اخبار را رصد کنید، هر ماه حادثه‌ای مبنی بر عارضه، یا فوت در اثر عمل‌های زیبایی غیراستاندارد وجود دارد، البته بسیاری از اینها هم دیده نشده و گزارش نمی‌شود. اینجا رسانه‌ها می‌توانند کمک کنند که این مرگ‌ها نادیده گرفته نشود و مورد واکاوی قرار گیرد. نباید اجازه دهیم مرگ‌ برای‌مان عادی شود، آن هم برای چیزی که می‌توان جلوی آن را گرفت. 

• آیا مرگ‌هایی که اتفاق می‌افتد به انجمن گزارش داده می‌شود؟

خیر، ما هم از اخبار و رسانه‌ها متوجه می‌شویم، چون متاسفانه متولی زیبایی در کشور تعیین نشده و این اشکال کارِ قانون‌گذار است. مجلس قانون‌گذار فرانسه با کمک انجمن پلاستیک و زیبایی، قوانین خود را به‌روز کرد و دوباره نوشت. یعنی جراحان انجمن پلاستیک مشورت دادند و قانون‌گذار پیشنهاد و توصیه‌های جراحان را پذیرفت و در قانون اعمال کرد. 

ما در انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی و انجمن‌های مرتبط دیگر، مرجع قانون‌گذار نیستیم اما می‌توانیم مشاوره‌های خوبی را هم برای مجلس شورای اسلامی و هم برای وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی ارایه کنیم. متاسفانه به این جنبه هنوز رسیدگی نشده است. حالا چقدر دیگر باید شاهد مرگ‌ومیر باشیم تا صدای ما و صدای مردم شنیده شود؛ نمی‌دانم! 

• تاکنون انجمن جراحان پلاستیک اقدامی در جهت اطلاع‌رسانی به مسئولان برای ایجاد قوانین مشخص انجام شده است؟

بله. ما نامه‌های متعددی به معاونت درمان و به سازمان نظام پزشکی نوشته‌ایم، ولى در اولویت قرار داده نمی‌شود و برخی که موضوع را به درستى درک نمی‌کنند، ممکن است تصور کنند انحصار وجود دارد، اما این راهی است در دنیا که رفتند و چیزی نیست که اجازه بدهند هر کسی در دنیا این عمل‌ها را انجام دهد و در این زمینه در بیشتر کشورهای دنیا قانون مشخص وجود دارد. 

• این انحصارطلبی نیست. در غیر این‌صورت بازی با جان مردم است!

صحبت ما هم همین است. همه جراحی‌های خوب، انحصاری است. شما تا زمانی که پزشک و جراح نباشید نمی‌توانید بیماران را معاینه و جراحی کنید. این امری لازم است و همه‌جای دنیا، انحصار در جراحی به‌خاطر سلامت مردم امری پذیرفته شده است و اجازه نمی‌هند هر کسی در امر جراحی دخالت کند، چه رسد به این‌که بخواهد در عمل‌های زیبایی دخالت کند؛ مگر این‌که عمل‌های کم‌تهاجمی و کم‌خطر باشد که بقیه پزشکان هم بتوانند انجام دهند. 

• به نظر شما راهکار چیست؟

تجربه‌ انجمن‌های مرتبط در امر زیبایی در کشورهای دیگر به کمک وزارت بهداشت و مجلس قانون‌گذارشان آمده و موفق شده‌اند قوانین به‌روزی تدوین کنند و هیات حاکمه آنها زودتر از ما خبردار شده و تصمیم‌های خوبی در این زمینه گرفته‌اند. در کشور ما هم مانند کرونا که همه را غافل‌گیر کرد، ولی مدیریت صحیح وزارتخانه و حاکمیت توانست کرونا را در ایران جمع کند، این تجربه نشان می‌دهد که جراحی‌های زیبایی را هم می‌شود سامان داد. امیدوارم این مساله برای مسئولان تبیین شود که همین الان نیاز است به میدان بیایند و برای حفاظت از جان مردم و جلوگیری از تغییر قیافه‌های غیراصولی و غیرطبیعی و ازدیاد آن، چاره‌جویی و فکر کنیم.

• چه توصیه‌ای به مردم دارید تا جراح خود را درست انتخاب کنند و کمتر دچار سردرگمی شوند؟

اگر متقاضیان عمل‌های جراحی زیبایی می‌خواهند تجربه خوبی از عمل داشته باشند، باید به این نکات توجه کنند:

- با توصیه دوستان و آشنایان، تصمیم به انجام عمل جراحی نگیرند.

- تصمیم شتاب‌زده و از روی هوا و هوس نگیرند و لزوم انجام این عمل را چند بار در ذهن خود مرور کنند و برای انجام آن مطالعه کنند و اطلاعات کافی به دست بیاورند.

- از اعتماد به صفحه‌های تبلیغاتی اینستاگرامی و فضای مجازی با عناوین کلینیک زیبایی و جراحی زیبایی و مشاوره‌های زیبایی آنلاین که صاحب امتیاز آن، پزشک مربوطه نیست جدا خودداری کنند و تنها به سایت اصلی پزشک مربوطه دارای نام مراجعه کنند.

- اصالت پزشک و تخصص مربوطه را از طریق جست‌وجوی پزشک در نظام پزشکی به آدرس www.irimc.org راستی‌آزمایی کنند.

- اگر دنبال جراح فوق‌تخصص پلاستیک برای اعمال جراحی خود هستند، به سایت رسمی انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران به آدرس www.ispas.ir  مراجعه و جراح پلاستیک مورد نظر خود را پیدا کنند.

-  در مشاوره‌های قبل از جراحی، از همه روش‌های عمل و عوارض آن آگاه شوند.

- از این‌که عمل جراحی توسط خود جراح انجام می‌گیرد، اطمینان حاصل کنند.

- عمل جراحی را در کلینیک‌ها، بیمارستان‌های دارای مجوز، مجهز و خوشنام انجام دهند.

- در صورت ایجاد عارضه سریع به پزشک خود اطلاع دهند، یا مراجعه کنند.