آمار

تعداد نشریات48
تعداد شماره‌ها2,294
تعداد مقالات33,221
تعداد مشاهده مقاله11,852,523
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,037,483
سیفعلی ئی, فاطمه. (1402). تبیین مبانی تفسیر معتزله براساس شواهدی از تفسیر کشاف. اسلام و مطالعات اجتماعی, 5(2), 7-35. doi: 10.22081/jqss.2024.64403.1208
فاطمه سیفعلی ئی. "تبیین مبانی تفسیر معتزله براساس شواهدی از تفسیر کشاف". اسلام و مطالعات اجتماعی, 5, 2, 1402, 7-35. doi: 10.22081/jqss.2024.64403.1208
سیفعلی ئی, فاطمه. (1402). 'تبیین مبانی تفسیر معتزله براساس شواهدی از تفسیر کشاف', اسلام و مطالعات اجتماعی, 5(2), pp. 7-35. doi: 10.22081/jqss.2024.64403.1208
سیفعلی ئی, فاطمه. تبیین مبانی تفسیر معتزله براساس شواهدی از تفسیر کشاف. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1402; 5(2): 7-35. doi: 10.22081/jqss.2024.64403.1208

تبیین مبانی تفسیر معتزله براساس شواهدی از تفسیر کشاف

مطالعات علوم قرآن
مقاله 1، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 16، اسفند 1402، صفحه 7-35    اصل مقاله (1.94 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqss.2024.64403.1208
نویسنده
فاطمه سیفعلی ئی*
دکترای تخصصی علوم قرآن و حدیث، دانشکده االهیات، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
تاریخ دریافت: 19 تیر 1401،  تاریخ بازنگری: 18 مهر 1402،  تاریخ پذیرش: 26 بهمن 1402 
چکیده
چکیده
کتاب‌های تفسیر فرقه‌های مختلف با داشتن مبانی متفاوت همچون آینه‌ای است که باورها و اعتقادات آن فرقه را منعکس کرده و آن را از تفاسیر دیگر فرقه‌ها متمایز می‌سازد. معتزله نیز با مبنا قرار‌دادن اصول دینی و باورهای علمی خود و با نگاهی متفاوت از دیگر فرقه‌ها به تفسیر قرآن پرداخته‌اند. این مقاله به روش تحلیلی - توصیفی و با هدف بیان تأثیر مذهب مفسر بر تفسیر قرآن در تفاسیر معتزلی، ابتدا ذیل عنوان مبانی عام، اصول اعتقادی معتزله را بررسی کرده و سپس با بررسی نظرات معتزله در باره بحث‌های مهم علوم قرآنی ازجمله حجیت ظواهر قرآن، ناسخ و منسوخ، تاویل و تفسیر و ... به بیان مبانی خاص معتزله در تفسیر قرآن کریم پرداخته است، و در هر مورد برای محسوس و فهمیدنی‌شدن مباحث به مثال‌هایی از تفسیر کشاف که نمونه‌ای تمام‌عیار از یک تفسیر معتزلی می‌باشد اشاره کرده است. تفاوت آشکار این نوشته با دیگر پژوهش‌ها، توجه به دو مقوله اعتقادی و علمی مسئله است که هم، پیش‌فهم‌ها و باورهای دینی مفسر را پوشش می‌دهد و هم، نظرات خاص درباره قرآن و علوم قرآنی را، که هر یک به‌نحوی مبنای تفسیر قرار گرفته و بر بیان مقصود آیات از نظر مفسر تأثیر گذاشته و در نهایت تفسیر را به مکتب خاصی نسبت می‌دهد.
کلیدواژه‌ها
مبانی تفسیر، مبانی خاص، مبانی عام، معتزله، تفسیر کشاف.
کلیدواژه‌ها
مبانی تفسیر؛ مبانی خاص؛ مبانی عام؛ معتزله
عنوان مقاله [English]
An Explanation of the Principles of Mu'tazila Interpretation Based on the Evidence of Tafsir Kashaf
نویسندگان [English]
Fatemeh Seyfali’ei
PhD in Qur'anic and Hadith Sciences, Faculty of Theology, Ilam University, Ilam, Iran.
چکیده [English]
 
The books about the interpretation of different sects with different principles are like a mirror that reflects the beliefs and convictions of that sect and differentiates it from the interpretations of other sects. Mu'tazila have interpreted the Qur'an based on their religious principles and scientific beliefs and with a different perspective from other sects. This article, with the analytical-descriptive method, and with the aim of expressing the influence of the commentator's sect on the interpretation of the Qur'an in the Mu'tazila interpretations, first under the title of general principles, has examined the basics of the Mu'tazila’s beliefs and then by examining the Mu'tazila's views about the important debates of Qur’anic sciences, including the authority of the appearances of the Qur'an, Nasikh and Mansukh (abrogation), interpretation and exegesis, etc. and in each case, in order to make the topics tangible and understandable, it has mentioned examples of Tafsir Kashaf (Kashaf Interpretation), which is a perfect example of a Mu'tazila interpretation. The obvious difference between this article and other studies is paying attention to the two religious and scientific categories of the problem, which deals with the preconceptions and religious beliefs of the commentator and also, the special opinions about the Qur’an and Qur’anic sciences, each of which is in some way the basis of interpretation and has influenced the expression of the meaning of the verses from the point of view of the commentator, and finally attributes the interpretation to a certain school of thought.
 
 
 
کلیدواژه‌ها [English]
Principles of interpretation, special principles, general special principles, Mu'tazila, Tafsir Kashaf
مراجع
فهرست منابع

 

* قرآن کریم

  1. آزاد، علیرضا. (1392). تفسیر قرآن و هرمنوتیک کلاسیک. قم: بوستان کتاب.
  2. ابن احمد، عبدالجبار. (بی‌تا). شرح اصول خمسه. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  3. ابوزید، نصر حامد. (1998م). الاتجاه العقلی فی التفسیر (ج4). بیروت: مرکز الثقافی العربی.
  4. ابوموسی، محمد محمد. (1403ق). البلاغه القرآنیه فی تفسیر الزمخشری و اثرها فی الدراسات البلاغیه. قاهره: مکتبه الوهبه.
  5. اسدی‌نسب، محمدعلی. (1389). مبانی تفسیری شیعه و معتزله. قبسات، ش57، صص 31-46.
  6. ثقفی، منوچهر. (80-1379). مبانی و روش‌های تفسیری معتزله و سیر تاریخی آن. قم: دانشگاه آزاد اسلامی.
  7. دهخدا، علی‌اکبر. (1373). لغت نامه. تهران: دانشگاه تهران.
  8. ذهبی، محمدحسین. (بی‌تا). التفسیر و المفسرون (ج1). بیروت: دار القلم.
  9. رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1387). منطق تفسیر قرآن، مبانی و قواعد تفسیر. قم: جامعة المصطفی.
  10. زمخشری، محمود. (1404ق). اطواق الذهب فی المواعظ و الخطب . بیروت: مطبعة نخبة الاخبار.
  11. زمخشری، محمود. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (ج1، 2، 3 و 4). بیروت: دارالکتاب العربی.
  12. السبزواری، ملاهادی. (1417ق). شرح منظومه (ج1). تهران: ناب.
  13. شاکر، محمدکاظم. (1382). مبانی و روش‌های تفسیری. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
  14. شنوقه، سعید. (بی‌تا). التاویل فی التفسیر بین المعتزله و السنه. قاهره: المکتبه الازهریه.
  15. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم. (1410ق). الملل و النحل (ج1). بیروت: دارالکتب العلمیه.
  16. صاوی جوینی، مصطفی. (1387). شیوه‌های تفسیر قرآن کریم (ج2). مشهد: آستان قدس رضوی.
  17. عباسعلی زنجانی، عمید. (1387). مبانی و روش‌های تفسیر قرآن. تهران: سازمان چاپ و انتشارات اسلامی.
  18. عبدالقاهر، بغدادى. (1992م).‏ الملل و النحل. بیروت: دار المشرق.‏
  19. عزیزی‌کیا، غلامعلی؛ روحانی‌راد، مجتبی؛ بابایی علی‌اکبر و رجبی، محمود. (1383). روش‌ها و گرایش‌های تفسیری. قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
  20. قاضی عبدالجبار الهمدانی، ابوالحسن. (1385ق). المغنی فی ابواب التوحید و العدل (ج16، محققان: محمد مصطفی حلمی و دیگران). مصر: الدار المصریه للتألیف و الترجمة.
  21. قاضی، عبدالجبار بن احمد. (بی‌تا). متشابه القرآن. قاهره: مکتبة دارالتراث.
  22. مجتهد شبستری، محمد. (1389). مبانی زبان‌شناختی تفسیر عقلانی وحی از دیدگاه معتزله. نشریه مقالات و بررسی‌ها. ش49_50، صص 87-94.
  23. محمدی، حسین. (1374). دیدگاه‌های قرآنی معتزله. پژوهش‌های قرآنی، 1(3)،
    صص 243- 266.
  24. مشکور، محمدجواد. (1372). فرهنگ فرق اسلامى. مشهد: آستان قدس رضوی.
  25. معین، محمد. (1385). فرهنگ فارسی (ج3). تهران: امیرکبیر.
  26. مؤدب، سیدرضا. (1380). روش‌های تفسیر قرآن. قم: اشراق.
  27. مؤدب، سیدرضا. (1386). مبانی تفسیر قرآن. قم: انتشارات دانشگاه قم.
  28. همامی، عباس؛ رجب‌زاده، حسین. (1391). مبانی و روش‌های تفسیری معتزله. پژوهش دینی، ش19، صص 63-75.
 

References

* The Holy Quran.

  1. Abbas Ali Zanjani, A. (1387 AP). Basics and methods of Qur'an interpretation. Tehran: Islamic Printing and Publishing Organization. [In Persian]
  2. Abu Moussa, M. M. (1403 AH). Al-Balagha al-Qur'aniyah fi Tafsir al-Zamakhshari va Athariha fi al-Dirasat al-Balaghiya. Cairo: Al-Wahbah School. [In Arabic]
  3. Abu Zaid, N. (1998). Al-Itjah al-Uqla fi al-Tafsir (Vol. 4). Beirut: Markaz al-Thaqafi al-Arabi.
  4. Al-Sabzewari, M. (1417 AH). Sharh Manzoumeh (Vol. 1). Tehran: Nab. [In Arabic]
  5. Asadi Nasab, M. A. (1389 AP). Basics of interpretation of Shia and Mu'tazila. Qabasat, 57, pp. 31-46. [In Persian]
  6. Azad, A. R. (1392 AP). Qur'an interpretation and classical hermeneutics. Qom: Bustan Kitab. [In Persian]
  7. Azizikia, Q., Rouhanirad, M., Babaei, A. A., & Rajabi, M. (1383 AP). Interpretive methods and tendencies. Qom: Research Institute for Hawza and University. [In Persian]
  8. Baghdadi, A. (1992). Al-Milal va Al-Nahl. Beirut: Dar Al Mashreq.
  9. Dehkhoda, A. A. (1373 AP). The dictionary. Tehran: University of Tehran. [In Persian]
  10. Hamami, A., & Rajabzadeh, H. (1391 AP). The foundations and interpretation methods of Mu'tazila. Religious Researches, 19, pp. 63-75. [In Persian]
  11. Ibn Ahmad, A. (n.d.). Description of the principles of Khamsa. Beirut: Dar Ihya al-Torath al-Arabi.
  12. Mashkoor, M. J. (1372 AP). Islamic sects culture. Mashhad: Astan Quds Razavi. [In Persian]
  13. Moadab, S. R. (1380 AP). Methods of Qur'an interpretation. Qom: Ishraq. [In Persian]
  14. Moadab, S. R. (1386 AP). Basics of interpretation of the Qur'an. Qom: Qom University Press. [In Persian]
  15. Moein, M. (1385 AP). Persian Dictionary (Vol. 3). Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
  16. Mohammadi, H. (1374 AP). Mu'tazila's Quranic views. Qur'anic Researches, 1(3), pp. 266-243. [In Persian]
  17. Mojtahed Shabestari, M. (1389 AP). Linguistic foundations of the rational interpretation of revelation from the Mu'tazila point of view. Maqalat va Barrasiha. 49-50, pp. 87-94. [In Persian]
  18. Qazi Abdul Jabbar Al Hamdani, A. (1385 AH). Al-Mughani Fi Abwab Al-Tawhid va Al-Adl (Vol. 16, M. M, Helmi et al, Ed.). Egypt: Al-Dar al-Masriya le Talif va al-Tarjuma. [In Arabic]
  19. Qazi, A. (n.d.). Mutashabih al-Qur'an. Cairo: Maktabah Dar al-Turath.
  20. Rezaei Esfahani, M. A. (1387 AP). The logic of Qur'an interpretation, the foundations and rules of interpretation. Qom: Al-Mustafa University. [In Persian]
  21. Sawi Jovini, M. (1387 AP). Methods of interpretation of the Holy Quran (Vol. 2). Mashhad: Astan Quds Razavi. [In Persian]
  22. Shahrashtani, M. (1410 AH). Al-Milal va Al-Nahl (Vol. 1). Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiya. [In Arabic]
  23. Shaker, M. K. (1382 AP). Basics and interpretation methods. Qom: World Center of Islamic Sciences. [In Persian]
  24. Shenougah, S. (n.d.). Al-Tawil fi al-Tafseer Bayn al-Mu'tazilah va al-Sunnah. Cairo: Al-Maktab Al-Azhariyya.
  25. Thaghafi, M. (1379-80 AP). The foundations and interpretation methods of Mu'tazila and its historical course. Qom: Islamic Azad University. [In Persian]
  26. Zahabi, M. H. (n.d.). Al-Tafseer va Al-Mufaserun (Vol. 1). Beirut: Dar al-Qalam.
  27. Zamakhshari, M. (1404 AH). Atwaq al-Zahab fi al-Mawa’iz va al-Khutub. Beirut: Matba’ah Nukhbat al-Akhbar. [In Arabic]
  28. Zamakhshari, M. (1407 AH). Al-Kashaf an Haqa’iq Qawamiz al-Tanzil (Vol. 1, 2, 3 & 4). Beirut: Dar Al Kitab Al Arabi. [In Arabic]
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 2,270
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 49