حسن زاده, حسین. (1402). مقدمه‌‌ای بر اطلس مفهومی ابعاد اندیشه‌‌ای فقه امنیت و نقش هستی‌شناسی در ترسیم آن. اسلام و مطالعات اجتماعی, 5(1), 7-42. doi: 10.22081/jikm.2024.68297.1095
حسین حسن زاده. "مقدمه‌‌ای بر اطلس مفهومی ابعاد اندیشه‌‌ای فقه امنیت و نقش هستی‌شناسی در ترسیم آن". اسلام و مطالعات اجتماعی, 5, 1, 1402, 7-42. doi: 10.22081/jikm.2024.68297.1095
حسن زاده, حسین. (1402). 'مقدمه‌‌ای بر اطلس مفهومی ابعاد اندیشه‌‌ای فقه امنیت و نقش هستی‌شناسی در ترسیم آن', اسلام و مطالعات اجتماعی, 5(1), pp. 7-42. doi: 10.22081/jikm.2024.68297.1095
حسن زاده, حسین. مقدمه‌‌ای بر اطلس مفهومی ابعاد اندیشه‌‌ای فقه امنیت و نقش هستی‌شناسی در ترسیم آن. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1402; 5(1): 7-42. doi: 10.22081/jikm.2024.68297.1095
استادیار، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.
تاریخ دریافت: 16 دی 1402،
تاریخ بازنگری: 19 اسفند 1402،
تاریخ پذیرش: 20 اسفند 1402
چکیده
مفهوم امنیت مفهومی پُردامنه است؛ طبق یک تعریف، امنیت در معنای عینی یعنی، نبود تهدید نسبت به ارزشهای کسب‌شده و در معنای ذهنی یعنی، نبود هراس از حمله به ارزشها است. و مقصود از مفهوم ذکرشده در فقه امنیت همین معنا است. فقه نیز - به‌عنوان علم متکفل بایدها و نبایدها - وظیفه‌‌اش بیان حکم خدا در همه موضوعات مربوط به افعال مکلفان، ازجمله در حوزه امنیت است. هدف این مقاله کشف و ترسیم اطلس مفهومی ابعاد اندیشه‌‌ای امنیت در فقه است. پرسش این است چگونه می‌‌توان چنین اطلسی را که منطبق با منابع فقهی موجود باشد ترسیم نمود؟ برای تحقق هدف مذکور و با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاد از روش هستی‌شناسی (آنتولوژی) در علم اطلاعات و دانش‌شناسی، مفاهیم ناظر به ابعاد اندیشه‌‌ای امنیت از منابع فقهی استخراج و روابط بین مفاهیم بر اساس ضوابط آنتولوژی ایجاد گردیده است. نتیجه تحقیق این است که مفاهیم ناظر به ابعاد اندیشه‌‌ای امنیت در فقه بر محور چند مفهوم می‌‌چرخند؛ این مفاهیم باتوجه به توسعه و ضیق مفهومی (اعم و اخص) عبارتند از: «علم»، «اعتقاد»، «ایمان»، «یقین» و «شک» که در این مقاله هندسه این مفاهیم و ارتباطات آن‌ها با دیگر مفاهیم در فقه به تصویر کشیده شده است.
An Introduction to the Conceptual Map of the Intellectual Dimensions of Security Jurisprudence and the Role of Ontology in Its Illustration
نویسندگان [English]
Hossein Hosseinzade
Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Research Institute, Qom, Iran
چکیده [English]
The concept of security is very broad. According to one definition, security in the objective sense means the absence of threats to acquired values and in the subjective sense it means the absence of fear of attacks on values and this is the meaning of the concept mentioned in security jurisprudence. Jurisprudence, as a comprehensive science of dos and don'ts, is in charge of expressing God's ruling in all matters related to the actions of the obligees, including actions related to security. This article aims to discover and draw a conceptual map of ideological dimensions of security in jurisprudence. The question is, how can such a map be drawn that is consistent with the available jurisprudential sources? In order to achieve the mentioned goal, through the descriptive-analytical method and using the ontology method in information and knowledge studies, the concepts referring to the ideological dimensions of security have been extracted from jurisprudential sources and the relationships between the concepts have been established based on the criteria of the ontology. The finding of the research suggests that the concepts regarding the ideological dimensions of security in jurisprudence focuses on several concepts. These concepts according to the development and conceptual narrowness (general and specific) are "science", "belief", "faith", "certainty" and "doubt", in this article the geometry of these concepts and their relationships with other concepts in Jurisprudence is drawn.
کلیدواژه‌ها [English]
Security, security jurisprudence, ontology of security jurisprudence, conceptual map of security jurisprudence, security in jurisprudence
مراجع
ابن فارس، احمد بن فارس. (1404ق). معجم مقاییس اللغة (ج1، 4، چاپ اول). قم: مکتبة الاعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج13، چاپ سوم). بیروت: دار صادر.
امام خمینی، روح‌الله. (1356). ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى&.
امام خمینی، روح‌الله. (1390ق). تحریر الوسیله (ج1و 2، چاپ دوم)، نجف: مکتبة الادب.
امام خمینی، روح‌الله. (1415ق). کتاب البیع (ج2، چاپ پنجم). قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
انصاری، محمدعلی. (1429ق). الموسوعة الفقهیة المیسرة (ج1 و 4، چاپ دوم). قم: مجمع الفکر الاسلامی.
بحرانی، یوسف بن احمد. (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (ج18، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
بهشتى، ملوک السادات. (1393). طراحى و پیاده‌سازی علوم پایه براساس مفاهیم و روابط موجود در اصطلاحنامههای مرتبط. پژوهش‌نامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات، 30(3)، صص 677-
پورسعید، فرزاد. (1392). فرهنگ توصیفی اصطلاحات امنیت (چاپ اول). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
جمعی از محققان. (1382). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت^ (ج1، 2، 3، 4 و 5، چاپ اول). قم: مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی.
جمعی از محققان. (1404ق). الموسوعة الفقیة (الکویتیة) (ج30 و 45، چاپ دوم) کویت: وزارت الاوقاف والشئون الاسلامیة.
جناتی، محمد ابراهیم. (1372). ادوار اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی (چاپ اول). تهران: نشر مؤسسه کیهان.
جوادی آملی، عبدالله. (1368). ولایت فقیه (چاپ دوم). تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
جوادی آملی، عبدالله. (1398). تسنیم، تفسیر قرآن کریم (چاپ اول). قم: مرکز نشر اسراء.
حسن‌زاده، حسین. (1397). ضرورت ایجاد آنتولوژی فقه برای مدیریت اطلاعات فقهی در فضای دیجیتال. مجله فقه، 25(96)، صص 28-
حسن‌زاده، حسین. (1398). نقش آنتولوژی فقه در موضوع‌شناسی فقهی. نشریه مدیریت دانش اسلامی، 1(2)، صص 54-
حسن‌زاده، حسین. (1400). آنتولوژی بسمله، دریچه‌ای برای ایجاد هستی‌شناسی معارف قرآن. نشریه پژوهشنامه معارف قرآنی، ش44، صص 111-
حسن‌زاده، حسین. (1401). هندسه معنایی افترا بر خدا و نقش هستی‌شناسی در ترسیم آن. نشریه پژوهشنامه معارف قرآنی، ش51، صص 141-
دهخدا، علی‌اکبر. (1372). لغت نامه دهخدا (ج2، چاپ اول). تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
نظامی، مجید. (1401). نقش واژه‌های نمایه‌ای موضوعی در کشف بسامد مفاهیم امنیتی آثار پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی بین سال‌های 1396 و 1400. نشریه مدیریت دانش اسلامی، 4(8)، صص 7-
ویلیامز، پل دی. (1390). درآمدی بر بررسی‌های امنیت (مترجم: علیرضا طیب، چاپ اول). تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
