آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,430 |
| تعداد مقالات | 34,810 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,538,339 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,929,130 |
تحلیل و بازنگری ادله احکام مربوط به بهره‌گیری از شعر نزد مذاهب فقهی | ||
| فقه | ||
| دوره 30، شماره 4 (فصل زمستان- پیاپی 116)، دی 1402، صفحه 121-151 اصل مقاله (1.39 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2024.66295.2641 | ||
| نویسنده | ||
| مصطفی ذوالفقارطلب | ||
| استادیار گروه فقه شافعی، دانشکده الهیات دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 04 اردیبهشت 1402، تاریخ بازنگری: 27 شهریور 1402، تاریخ پذیرش: 16 بهمن 1402 | ||
| چکیده | ||
| هدف این پژوهش، واکاوی ادله فقهی بهره‌گیری از شعر نزد مذاهب فقهی پنجگانه حنفیه، مالکیه، شافعیه، حنابله و امامیه است. این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی ضمن استقرای دیدگاه‌های مذاهب فقهی پنجگانه در موضوعات مربوط به حکم اولی بهره‌گیری از شعر، حکم فقهی آن در حالات مختلف، از جمله در حال طواف خانه خدا، در مسجد و نیز حکم به‌نظم‌درآوردن قرآن و حکم پذیرش شهادت شاعر، بررسی و به طرح ادله و دیدگاه‌های مختلف می‌پردازد. نتیجه اینکه اصل در حکم تکلیفی بهره‌گیری از شعر اباحه است، اما در حالات مختلف، احکام متناسب آن را به خود می‌گیرد. بهره‌گیری از شعر در مسجد و در حالت طواف، تابع معانی و محتوای آن است. به‌نظم‌درآوردن نصوص قرآنی به اتفاق مذاهب فقهی، غیر‌مشروع، ولی به‌نظم‌درآوردن معانی قرآن اعم از ترجمه و مفهوم تفسیری آن نزد جمهور فقیهان مذاهب، مشروع است. تضمین و اقتباس از آیات قرآنی در قالب نظم شعری نیز نزد جمهور مذاهب فقهی - بجز مالکیه در قول مشهور و برخی از فقیهان دیگر مذاهب - جایز است. شعر حرام، موجب عدم پذیرش شهادت می‌گردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اباحه شعر؛ شهادت شاعر؛ نظم درآوردن قرآن؛ شعر حرام؛ ترجمه منظوم قرآن | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Analysis and Revision of the Arguments of Rulings Related to the Use of Poetry by Schools of Jurisprudence | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mostafa Zolfaghar Talab | ||
| Assistant professor, Department of Shafe’ei Fiqh, Faculty of Theology, Tehran University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| This research aims to analyze the jurisprudential arguments of the use of poetry in the five jurisprudential Schools of Hanafiyah, Malikiyah, Shafiyah, Hanbali and Imamiyah. This article, via descriptive and analytical method, while inferring the views of the five schools of jurisprudence on issues related to the first rule of using poetry, its jurisprudential ruling in different situations, including while circumambulating God's house (Tawaf), in the mosque, as well as the ruling of arranging the Qur'an and the ruling of accepting the poet's witnessing, examines and presents various arguments and viewpoints. The result suggests that the obligatory ruling for using poetry is permissible, but in different situations, it has its appropriate rulings. The use of poetry in the mosque and in the state of tawaf depends on its meanings and content. Arranging the Qur'anic texts according to the jurisprudential schools of thought is religiously illegitimate, but arranging the meanings of the Qur'an, including its translation and interpretation, is religiously legitimate according to the majority of jurists of different schools of thought. Guaranteeing and adopting Quranic verses in the form of poetic order is also permissible by the majority of jurisprudence schools - except for the majority of Malikiyah jurists and some jurists of other schools of law. Haram (Forbidden) poetry causes the rejection of witnessing. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The permissibility of poetry, poet's witnessing, ordering the Qur’an, forbidden poetry, translation of Quranic verses | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم 1. آمدی، سیف الدین علی. (بی‌تا). الإحکام فی اصول الأحکام (3). بیروت: المکتب الإسلامی. 2. ابن أثیر، ضیاءالدین. (1358ق). المثل السائر فی ادب الکاتب والشاعر (ج2). مصر: مکتبة مصطفی. 3. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (1902م). منطق شفا (ج4). قاهره: المطبعة الأمیریة. 4. ابن‌عابدین، محمد امین.(1412ق). ردّ المحتار علی الدر المختار (ج1). بیروت: دارالفکر. 5. ابن‌عطیة أندلسی، أبومحمد عبدالحق. (1422ق). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز (ج1). بیروت: دار الکتب العلمیة. 6. ابن‌قدامه، موفق الدین ابومحمد. (1388ق). المغنی (ج3 و 10 و 12). قاهره: مکتبة القاهره. 7. ابن‌نجیم، زین الدین. (بی‌تا). البحر الرائق شرح کنز الدقائق (ج2و7). بی‌جا: دارالکتاب الإسلامی. 8. أبوالنجا، موسی بن أحمد. (بی‌تا). الإقناع فی فقه الإمام أحمد بن حنبل (ج1). بیروت: داروالمعرفة. 9. أبوداود، سلیمان. (بی‌تا). سنن أبی داود (ج4). بیروت: المکتبة العصریة. 10. أبویعلی، أحمد. (1404ق). مسند أبی یعلی (ج8). دمشق: دار المأمون للتراث. 11. أحمد، ابن حنبل. (1421ق). مسند أحمد (ج34). بیروت: مؤسسة الرسالة. 12. اصفهانی، أبوالفضل کمال‌الدین إسماعیل. (1348). دیوان خلاق المعانی. تهران: انتشارات کتاب‌فروشی دهخدا. 13. أمین، سید حسن. (1387). تعریف شعر، مجموعه مقالات نشریه داخلی ادبیات فارسی، دانشنامه شعر، شماره 50، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی. 14. انصاری، مرتضی. (1411ق). کتاب المکاسب (ج2). قم: دارالذخائر. 15. بخاری، محمد بن اسماعیل. (1422ق). صحیح البخاری (ج8). بیروت: دارطوق النجاة. 16. بهوتی، منصوربن یونس. (بی‌تا). کشاف القناع عن متن الإقناع (ج1). بیروت: دارالکتب العلمیة. 17. بیهقی، أحمد أبوبکر. (1424ق). السنن الکبری (ج5). بیروت: دارالکتب العلمیة. 18. ترمذی، محمد ابو عیسی. (1395ق). سنن الترمذی (ج2). مصر: شرکة مطبعة مصطفی البابی الحلبی. 19. حافظ، شمس الدین محمد. (1372). دیوان خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی. تهران: ستارگان. 20. حر عاملی، محمد حسین. (1398ق). وسائل الشیعة (ج9). بی‌جا: المکتبة الإسلامیة. 21. حقی، اسماعیل. (بی‌تا). روح البیان (660). بیروت: دار الفکر. 22. دار الإفتاء المصریة. (1444ق) www.dar_alifttaa.org . 23. دار قطنی، علی أبوالحسن. (1424ق). سنن الدار قطنی (ج5). بیروت: مؤسسة الرسالة. 24. رازی، فخرالدین. (1404ق). نهایة الإیجاز فی درایة الإعجاز. بیروت: دارالعلم للملایین. 25. رامی تبریزی، شرف الدین محمد. (1341). حقائق الحدائق. تهران: دانشگاه تهران. 26. رحمانی، هما و سیدی، سیدحسن. (1395). نگاهی به تضمین و تطور تاریخی آن در آثار بلاغی عربی و فارسی. کرمان: نشریه ادبیات تطبیقی دانشگاه ادبیات و علوم انسانی. 27. رعینی، حطاب. (1412ق). مواهب الجلیل (ج6). بیروت: دارالفکر. 28. رملی، شمس الدین محمد. (1357ق). نهایة المحتاج با حاشیه شراملسی (ج8). بیروت: نشر مصطفی حلبی. 29. زرقانی، محمد عبدالعظیم. (بی‌تا). مناهل العرفان فی علوم العرفان. بی‌جا: مطبعة عیسی البابی الحلبی و شرکاه. 30. زرکشی، أبوعبدالله بدرالدین. (1376ق). البرهان فی علوم القرآن (ج1). بی‌جا: دار إحیاء الکتب العربیة، عیسی البابی الحلبی و شرکائه. 31. زرکشی، بدر الدین أبوعبدالله. (1414ق). البحر المحیط فی اصول الفقه (ج2). بی جا: دارالکتبی. 32. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1346). شعر بی‌نقاب. تهران: سازمان چاپ و انتشارات محمد‌علی علمی. 33. سعدی، أبومحمد مشرف الدین مصلح. (1320). کلیات سعدی. تهران: چاپخانه بروخیم. 34. سیوطی، عبدالرحمن. (1394ق). الاتقان فی علوم القرآن (ج1). بی‌جا: الهیئة المصریة العامة لکتاب. 35. سیوطی، عبدالرحمن. (1424ق). الحاوی للفتاوی (ج1). بیروت: دارالفکر. 36. شوکانی، محمد بن علی. (1413ق). نیل الأوطار (ج2). مصر: دار الحدیث. 37. طوسی، خواجه نصیرالدین. (1326). اساس الاقتباس. تهران: چاپ دانشگاه. 38. طوسی، محمد ابوجعفر. (1387ق). المبسوط (ج8). بی‌جا: المکتبة المرتضویة لإحیاء التراث العربیة. 39. طوسی، محمد ابوجعفر. (بی‌تا). الخلاف (ج6). قم: جامعه مدرسین حوزۀ علمیه قم. 40. العدوی، علی ابوالحسن. (1414ق). حاشیة العدوی علی شرح کفایة الطالب الربانی (ج2). بیروت: دارالفکر. 41. فاکهی، عبدالله. (1419ق). فوائد ابی محند (ج1). ریاض: مکتبة الرشد. 42. فیروزآبادی، مجدالدین محمد. (1429ق). القاموس المحیط. بیروت: دار الفکر. 43. قرطبی، محمد ابوعبدالله. (1384ق). الجامع لأحکام القرآن (تفسیر القرطبی) (ج12 و 13 و 15). بی‌جا: دار الکتب المصریة. 44. قزوینی، خطیب. (بی‌تا). الایضاح فی علوم البلاغة. بیروت: دارالجبل. 45. قلیوبی، أحمد سلامة و عمیرة، أحمد برلسی. (1415ق). حاشیتا قلیوبی و عمیرة. بیروت: دارالفکر. 46. کاسانی، علاءالدین. (1406ق). بدائع الصنائع (ج2). بیروت: دارالکتب العلمیة. 47. اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة و الإفتاء. (بی‌تا). فتاوی اللجنة الدائمة (ج3). ریاض: رئاسة ادارة البحوث العلمیة والإفتاء. 48. مالک بن أنس. (1415ق). المدونة (ج4). بیروت: دارالکتب العلمیة. 49. ماوردی، علی أبوالحسن. (1419ق). الحاوی الکبیر (ج17). بیروت: دار الکتب العلمیة. 50. مجد، امید. (1394) قرآن‌نامه. (قرآن مجید). بی‌جا. امید مجد. 51. محقق ثانی (کرکی)، علی بن حسین. (1415ق). جامع المقاصد (ج12). بیروت: مؤسسة آل‌البیت لإحیاء التراث العربی. 52. محقق حلّی، ابوالقاسم نجم الدین. (1389ق). شرائع الاسلام (ج4). نجف" بی‌جا. 53. مرداوی، علاءالدین. (بی‌تا). الإنصاف (ج12). بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 54. مسلم، ابوالحسین قشیری. (بی‌تا). صحیح مسلم (ج4). بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 55. مصری، ابن ابی اصبع. (1368). بدیع القرآن. مشهد: آستان قدس رضوی. 56. مغنیة، محمد‌جواد. (1402ق). فقه الإمام الصادق(علیه السلام). بی‌جا: دار الجواد. 57. مکارم شیرازی، ناصر. (بی‌تا). پایگاه اطلاع رسانی مکارم شیرازی. makarem.ir 58. مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی. (1375). کلیات دیوان شمس تبریزی. تهران: نشر راد. 59. ناتل خانلری، پرویز. (1367). وزن شعر فارسی. تهران: انتشارات توس. 60. نجفی، محمد حسین. (1407ق). جواهر الکلام (ج14). بیروت: دارإحیاء التراث العربی. 61. نشاط، محمود. (1346). زیب سخن. تهران: شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران. 62. نظامی گنجوی، جلال‌الدین الیاس. (1313). مخزن الأسرار. تهران: مطبعة ارمغان. 63. نفراوی أزهری، أحمد. (1415ق). الفواکة الدوانی (ج1 و 2). بیروت: دارالفکر. 64. نووی، محی الدین ابو زکریا. (بی‌تا). المنهاج شرح صحیح مسلم (ج15). بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 65. نووی، محی الدین ابو زکریا. (1412ق). روضة الطالبین (ج3، 8 و 15). بیروت: دمشق و عمان: المکتبة الإسلامی. 66. وطواط، رشیدالدین. (1362). حدائق السحر فی دقائق الشعر. تهران: کتابخانه سنایی و طهوری. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 123 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 146 |
||