آمار

تعداد نشریات54
تعداد شماره‌ها2,425
تعداد مقالات34,759
تعداد مشاهده مقاله13,455,324
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,908,299
مستقیمی, مهدیه سادات, مرتضوی, نسیم سادات. (1402). تحلیلی قرآنی پیرامون تعارض «رضا به قضا» و «دعا برای تغییر قضا» با رویکرد اخلاق بندگی (در تطابق نظریه ابن عربی و نظریه رقیب). اسلام و مطالعات اجتماعی, 28(109), 111-132. doi: 10.22081/jqr.2023.66334.3742
مهدیه سادات مستقیمی; نسیم سادات مرتضوی. "تحلیلی قرآنی پیرامون تعارض «رضا به قضا» و «دعا برای تغییر قضا» با رویکرد اخلاق بندگی (در تطابق نظریه ابن عربی و نظریه رقیب)". اسلام و مطالعات اجتماعی, 28, 109, 1402, 111-132. doi: 10.22081/jqr.2023.66334.3742
مستقیمی, مهدیه سادات, مرتضوی, نسیم سادات. (1402). 'تحلیلی قرآنی پیرامون تعارض «رضا به قضا» و «دعا برای تغییر قضا» با رویکرد اخلاق بندگی (در تطابق نظریه ابن عربی و نظریه رقیب)', اسلام و مطالعات اجتماعی, 28(109), pp. 111-132. doi: 10.22081/jqr.2023.66334.3742
مستقیمی, مهدیه سادات, مرتضوی, نسیم سادات. تحلیلی قرآنی پیرامون تعارض «رضا به قضا» و «دعا برای تغییر قضا» با رویکرد اخلاق بندگی (در تطابق نظریه ابن عربی و نظریه رقیب). اسلام و مطالعات اجتماعی, 1402; 28(109): 111-132. doi: 10.22081/jqr.2023.66334.3742

تحلیلی قرآنی پیرامون تعارض «رضا به قضا» و «دعا برای تغییر قضا» با رویکرد اخلاق بندگی (در تطابق نظریه ابن عربی و نظریه رقیب)

پژوهش های قرآنی
دوره 28، شماره 109، بهمن 1402، صفحه 111-132    اصل مقاله (557.77 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqr.2023.66334.3742
نویسندگان
مهدیه سادات مستقیمی* 1؛ نسیم سادات مرتضوی2
1دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه قم
2دانش‌پژوه سطح 4 تفسیر تطبیقی، استاد حوزه و دانشگاه
تاریخ دریافت: 29 فروردین 1402،  تاریخ بازنگری: 20 آبان 1402،  تاریخ پذیرش: 22 آذر 1402 
چکیده
مسأله دعا به درگاه خدا برای تغییر قضا و مسأله راضی بودن به قضا و قدر الهی از منظری ممکن است ناهمساز و متعارض تلقی شوند؛ زیرا دعا به درگاه خدا یا برای تغییر شرایط موجود و رفع دشواری و بلاست، یا برای رسیدن به شرایط مطلوب و مفقود است و این امر به ظاهر مستلزم نارضایتی از وضع موجود می‌باشد. بدین جهت دو دیدگاه رقیب در میان اهل معرفت شکل گرفته است. دیدگاه نخست که متعلق به «ابن عربی» می‌باشد، معتقد است تسلیم مطلق در برابر مقدرات الهی و عدم شکایت از بلیات به درگاه خدا، نوعی سوء ادب در آداب بندگی است و نزاع پنهان عبد با ربوبیت خدا را در خود نهفته دارد. در نقطه مقابل، نظریه رقیب دیگری مطرح شده که خودداری از طلب حاجات خاص و پرهیز از اصرار بر خواسته‌های خود را مقتضای تسلیم محض در برابر قضای الهی دانسته و آن را با اخلاق بندگی نیز سازگارتر می‌داند. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف معرفی نظریه جامع‌تر، مؤلفه‌ها و محورهای اصلی این دو نظریه را شناسایی و به تفکیک بیان نموده و هر یک از آنها را در سنجه آیات قرآنی ارزیابی نموده است. از یافته‌های بحث این است که توجه به مراتب و اقسام دعا می‌تواند در برخی وجوه میان این دو نظریه جمع نموده و رفع تعارض نماید. از دیگر ثمرات بحث این بوده که با تحلیل تطبیقی این دو نظریه، سعی نموده ارجحیت نظر ابن عربی از منظر اخلاق بندگی را با چند دلیل مدلل نماید.
کلیدواژه‌ها
دعا/ انبیا/ ابن عربی/ رضا/ قضا و قدر
عنوان مقاله [English]
A Qur'anic Analysis Concerning the Conflict between "Content with Preordainment" and "Prayer for Change of Preordainment" with the Approach of the Ethics of Servitude (in Accordance with Ibn ‘Arabī's Theory and the Rival's Theory)
نویسندگان [English]
MahdiyehSadat Mostaqimi1؛ NasimSadat Mortazavi2
1Associate Professor, Department of Philosophy and Theology, Qum University
2Level 4 Scholar of Comparative Interpretation, Professor of Hawza and University
چکیده [English]
The issue of praying to God to change the preordainment (qaḍā) and the issue of being content with God's preordainment and predestination may from a certain perspective be considered incompatible and conflicting; because praying to God is either to change the existing conditions and remove difficulties or to reach desired and missing conditions, and this apparently involves dissatisfaction with the existing situation. For this reason, two rival views have been formed among the people of knowledge. The first point of view, which belongs to "Ibn ‘Arabī", maintains that absolute submission to divine predestinations and not complaining about calamities before God is a form of rudeness in the manners of servitude, and it contains the slave's secret conflict with God's lordship. In contrast, another rival theory has been proposed which considers refraining from asking for specific needs and avoiding insisting on one's desires as a requirement of pure submission to divine preordainment and considers it more compatible with the ethics of servitude. This article, in a descriptive-analytical way, with the aim of introducing a more comprehensive theory, has identified and expressed the main components and axes of these two theories separately and evaluated each of them in the scales of the Qur'anic verses. One of the findings of the discussion is that paying attention to the levels and types of prayer can reconcile and resolve the conflict between these two theories in some aspects. Another outcome of the discussion is that by comparative analysis of these two theories, it tried to prove with several reasons the superiority of Ibn Arabi's view from the perspective of the ethics of servitude.
کلیدواژه‌ها [English]
prayer (du'ā), Prophets, Ibn ‘Arabī, contentment (riḍā), preordainment and predestination (al-qaḍā wa al-qadar)
مراجع
    1. قرآن کریم.
    2. آشتیانی، سیدجلال‌الدین (1372)، شرح مقدمه قیصری، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    3. ابن سینا، حسین‌بن عبدالله (1404ق)، التعلیقات، بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامی.
    4. ابن عربی، محی الدین (1375)، رسائل ابن عربی، تهران: انتشارات مولی.
    5. ابن عربی، محی الدین (1382)، شرح فصوص الحکم، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم: نشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی.
    6. ابن عربی، محی الدین (1383)، فتوحات مکیه، ترجمه محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
    7. ابن عربی، محی الدین (1389)، فصوص الحکم، تهران: نشر کارنامه .
    8. ابن عربی، محی الدین (1946)، فصوص الحکم، قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
    9. ابن عربی، محی الدین (بی‌تا)، رحمة من الرحمن فی تفسیر اشارات القرآن، قم: انتشارات ذوالقربی.
    10. جوادی آملی، عبدالله (1377)، توحید در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
    11. جوادی آملی، عبدالله (1381)، ادب فنای مقربان، قم: مرکز نشر اسراء.
    12. جوادی آملی، عبدالله (1389)، ادب توحیدی انبیاء در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
    13. جوادی آملی، عبدالله (1392)، تفسیر تسنیم، قم: مرکز نشر اسراء.
    14. جوادی آملی، عبدالله (1397)، مراحل اخلاق در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
    15. جوادی آملی، عبدالله (1399)، سیره رسول اکرم6 در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
    16. جوادی آملی، عبدالله (1401ق)، دانش و روش بندگی، قم: مرکز نشر اسراء.
    17. جوزیه، ابن قیم (751ق)، مدارج السالکین، قاهره: دارالحدیث.
    18. حداد، احمدبن عبدالعزیز (1416ق)، اخلاق النبی فی القرآن والسنة، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
    19. حرعاملی، محمدبن الحسن (بی‌تا)، وسایل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    20. خراسانی، علی (1395)، دانشنامه قرآنی اخلاق، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    21. خسروپناه، عبدالحسین (1396)، جستاری در عرفان نظری و عملی، قم: بوستان کتاب.
    22. دولت‌آبادی، مروه؛ خادمی، عین الله؛ قاسمی طوسی، محمد اسماعیل (1397)، «تأثیر هستی شناسی صدرا در تبیین مسأله دعا»، تأملات فلسفی، سال هشتم، شماره 21، ص 91-117
DOI:10.30470/phm.2019.34352

  1. دهقان، رحیم (1400)، «استجابت دعا و تغییر اراده الهی، پاسخی بر مبنای اخلاق دینی فضیلت گرا»، فلسفه دین، دوره هجدهم، شماره 47، ص 221-242
DOI:10.22059/jpht.2021.309038.1005778

  1. سبزواری، هادی (1289ق)، شرح منظومه، قم: سنگی.
  2. سعدی، ابومحمّد (بی‌تا)، دیوان اشعار، تهران: ققنوس.
  3. شیرازی، صدرالدین محمد‌بن ابراهیم (1302)، مجموعه الرسائل التسعة، قم: مکتبة المصطفوی.
  4. شیرازی، صدرالدین محمد‌بن ابراهیم (1389)، مجموعه رسائل فلسفی (رساله قضا و قدر)، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  5. شیرازی، صدرالدین محمدبن ابراهیم (1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة، بیروت: دار احیاء التراث.
  6. طباطبایی، سید محمدحسین (1397ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  7. طوسی، نصیرالدین (1420ق)، اوصاف الاشراف، بیروت: البلاغ.
  8. عسکری، ابوهلال (1412ق)، معجم الفروق اللغویة، قم: انتشارات اسلامی.
  9. عفیفی، ابوالعلا (1380)، شرحی بر فصوص الحکم، شرح و نقد اندیشه ابن عربی، تهران: انتشارات الهام.
  10. غرناطی، محمدبن احمد (1403ق)، التسهیل لعلوم التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
  11. فخررازی، محمد‌بن عمر (1420ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  12. فرامرز قراملکی، احد (1389)، درآمدی بر اخلاق حرفه‌ای، تهران: انتشارات سرمد.
  13. فیروزآبادی، محمد‌بن یعقوب (1426ق)، القاموس المحیط، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  14. فیض کاشانی، محسن (1390)، رسالة الحقایق (سلوک فیض)، ترجمه رضا خلیلی، تهران: مؤسسه انتشاراتی لاهوت.
  15. قشیری، عبدالکریم‌بن هوازن (1391)، رساله قشیریه، ترجمه ابوعلی حسن‌بن احمد عثمانی، تهران: هرمس.
  16. قیصری، داوود (1416ق)، مطلع خصوص الکلم فی معانی فصوص الحکم، قم: انوارالهدی.
  17. کاشانی، محسن (بی‌تا)، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، قم: مؤسسه المحبین.
  18. کلینى، محمد‌بن یعقوب (1429ق)، الکافی، قم: دار الحدیث.
  19. لاهوری، اقبال (بی‌تا)، جاوید نامه، بی‌جا: بی‌نا.
  20. مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
  21. محمدی ری شهری، محمد (1387)، منتخب میزان الحکمه، قم: دارالحدیث.
  22. مصباح یزدی، محمدتقی (1378)، آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  23. مصباح یزدی، محمدتقی (1386)، معارف قرآن، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  24. مصطفوی، حسن (1374)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت ارشاد.
  25. مطهری، مرتضی (1373)، انسان و سرنوشت، تهران: انتشارات صدرا.
  26. مظاهری، حسین (1389)، دراسات فی الاخلاق و شوون الحکمة العملیة، اصفهان: مؤسسه فرهنگی مطالعاتی الزهراء.
  27. مظاهری، عبدالرضا (1385)، شرح نقش الفصوص، تهران: خورشید باران.
  28. مولوی بلخی، جلال الدین محمد (بی‌تا)، مثنوی، دیوان اشعار، تهران: آستان مهر.
  29. نراقی، محمد مهدی (1408ق)، جامع السعادات، بیروت: علمی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 228
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب