آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,485 |
| تعداد مقالات | 35,371 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,445,072 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,486,732 |
نقدی بر دیدگاه جایگزینی تقوا به جای اخلاق در هندسۀ معارف دین | ||
| نقد و نظر | ||
| مقاله 3، دوره 28، شماره 112، اسفند 1402، صفحه 57-83 اصل مقاله (1.61 M) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2024.67834.2083 | ||
| نویسنده | ||
| حسن بوسلیکی* | ||
| استادیار، گروه تربیت، پژوهشکده اخلاق و معنویت، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 23 آبان 1402، تاریخ بازنگری: 15 دی 1402، تاریخ پذیرش: 18 دی 1402 | ||
| چکیده | ||
| رابطۀ اخلاق با دین از دیرباز موضوع مباحثات فلسفی و الهیاتی بوده است. در سال‌های اخیر، این ایده که ناسازگاری اخلاق با دین واقعیت دارد، به اَشکال مختلفی مطرح شده و طرفدارانی پیدا کرده است. در این میان، عده‌ای دین را به نفع اخلاق تخطئه می‌کنند و عده‌ای دیگر اخلاق را از اعتبار ساقط و جانب دین را تقویت می‌کنند. در این نوشتار، دیدگاه یکی از طرفداران رویکرد اخیر که در رسانۀ ملی بازتاب داشته، مورد تحلیل انتقادی قرار گرفته است. ایدۀ اصلی «جایگزینی تقوا به جای اخلاق» است. پس از بررسی ابعاد مختلف این ایده، به برخی از مهم‌ترین کاستی‌های آن اشاره شده است. این کاستی‌ها بدین قرارند: ابتنای ایده بر درکی نابسنده از اخلاق، بی‌توجهی به مضامین قرآن و روایات شیعی ناظر به جایگاه ویژۀ اخلاق در دین، بی‌توجهی به لوازم منطقی بی‌اعتبارکردن اخلاق فطری و پیشادینی. جمع‌بندی نوشتار حاضر این است که تأکید بر ناسازگاری اخلاق و دین و پیشنهاد جایگزینی تقوا به جای اخلاق، نه‌تنها از منظر دینی قابل دفاع نیست؛ بلکه درنهایت به نفع دین‌داری جوانان نخواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اخلاق دینی؛ تقوا؛ رابطۀ اخلاق و دین؛ الهیات اخلاق؛ نظریۀ امر الهی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critique of Substituting Morality with Piety in the System of Religious Teachings | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hassan Boosaliki | ||
| Assistant professor, Department of Pedagogy, Ethics and Spirituality Research Center, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The relationship between morality and religion has long been a contentious issue in philosophy and theology. In recent years, the notion of inconsistency between morality and religion has gained traction, with advocates on both sides. Some argue for morality over religion, while others dismiss morality in favor of reinforcing religious practice. This article critically examines the perspective of a proponent of the latter approach, which was reflected in IRIB and other major Iranian official media. The central idea is the substitution of morality with piety (taqwa or fear of God). After analyzing various aspects of this concept, we highlight some of its major flaws, including its reliance on an inadequate conception of morality, neglect of themes within the Quran and Shiite hadiths regarding the importance of morality in religion, and disregard for the logical implications of invalidating innate and pre-religious morality. I conclude that emphasizing the inconsistency between morality and religion and proposing to replace morality with piety is not only untenable from a religious standpoint but also detrimental to attracting youths to religion. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Morality, piety (taqwa), morality-religion relationship, theology of morality, divine command theory | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم
** نهج‌البلاغه
*** صحیفۀ سجادیه
ابن‌بابویه (صدوق)، محمدبن‌علی. (1362). الخصال (ج1) قم: جامعه مدرسین.
اسلامی، سید حسن. (1386). قاعدۀ زرین در حدیث و اخلاق. علوم حدیث، سال دوازدهم، شماره سوم و چهارم، دوره(45-46)، صص33-35.
اسلامی، محمدتقی؛ دبیری، احمد؛ علیزاده، مهدی. (1386). اخلاق کاربردی؛ چالش‌ها و کاوش‌های نوین در اخلاق عملی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
انصاری، مرتضی. (1419ق). فرائدالاصول (ج2). قم: مجمع الفکر الاسلامی.
بوسلیکی، حسن. (1391). تعارض اخلاقی و دانش اصول فقه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
حلی، حسن‌بن‌یوسف. (1430ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم. جامعه مدرسین.
حلوانی، حسین‌بن‌محمد. (1408ق). نزهة الناظر و تنبیه الخاطر. قم: مدرسة الإمام المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشّریف).
دانش، جواد. (1392). دین و اخلاق. قم. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
رازی (مسکویه)، احمدبن‌محمد. (1384). تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق. قم: زاهدی.
طبرسی، احمدبن‌علی. (1403ق). الاحتجاج علی اهل اللجاج (ج2). مشهد: نشر مرتضی.
فرانکنا، ویلیام کی. (1383). فلسفۀ اخلاق (مترجم: هادی صادقی). قم: طه.
کوفی اهوازی، حسین‌بن‌سعید. (1402ق). الزهد. قم: المطبعة العلمیة.
مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالأنوار (ج75). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1384). اخلاق در قرآن (ج1). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مهجور، علی. (1401). مبادی اخلاقی بعثت، پیش‌فرض‌های اخلاقی پذیرش دعوت پیامبر اکرم (صلّی اللّه علیه و آله). اخلاق‌پژوهی، 5(1)، شمارۀ پیاپی 14، صص 77-100.
مهریزی، مهدی. (1400). رابطۀ بعثت و اخلاق
https://www.dinonline.com/37749
ورام‌بن‌ابی‌فراس، مسعود‌بن‌عیسی. (1410ق). تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (ج2). قم: مکتبة فقیه.
هادی، اصغر. (1385). مکارم الاخلاق (پژوهشی پیرامون روایت تتمیم مکارم اخلاق و روایات همانند). اخلاق، دوره(5 و 6)، صص 229-253.
هولمز، رابرت آل. (1385). مبانی فلسفۀ اخلاق (مترجم: مسعود علیا). تهران: ققنوس. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 239 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 265 |
||