چه‌طور از ظرفیت بانوان برای مشارکت سیاسی استفاده کنیم؟

پرونده ویژه 

انتخابات دو وجه دارد؛ رأی مردم و پاسخگویی نماینده

چه‌طور از ظرفیت بانوان برای مشارکت سیاسی استفاده کنیم؟

دکتر آسیه شریعت‌نژاد، مشاور محتوایی حوزه بانوان شبکه قرآن

ابتدای بحث باید به اهمیت انتخابات بپردازیم. با توجه به تاکید رهبر معظم انقلاب، شرکت در انتخابات، صرفا رأی دادن، نیست. در وهله اول رأی و انتخاب، در وهله دوم پاسخگویی مسئولان اهمیت دارد. در ادوار چهل ساله انقلاب اسلامی، بخش اول که مشارکت مردم در انتخابات است، خوب انجام می‌شود اما وقتی زمان پاسخگویی فرامی‌رسد، اتفاقی نمی‌افتد.

انتخابات، یکی از نشانه‌های حضور مردم در صحنه‌های حساس جمهوری اسلامی است. نمی‌توانیم فرآیند انتخابات را حذف کنیم و بگوییم جمهوری اسلامی داریم. برای تحقق جمهوریت، باید مردم را به صحنه بیاوریم و آنها را در اداره صحیح کشور سهیم کنیم. فرآیند انتخابات، مهم و ضروری است. برای این‌که همه مردم بتوانند در اداره کشور دخالت داشته باشند، راهی جز انتخابات وجود ندارد. پس یکی از مولفه‌های اثبات دموکراسی، انتخابات است که اهمیت و ضرورت آن را می‌دانیم.

مساله بعدی این‌که فضای انتخابات، صرفا حضور مردم و رفتن پای صندوق و انداختن یک برگه رأی نیست، بلکه قدرت و سرمایه اجتماعی را نشان می‌دهد. انتخابات، اعلام اقتدار ملی یک حاکمیت است که سرمایه اجتماعی با توان و قدرت اراده ملی را نشان می‌دهد. نبود این سرمایه اجتماعی باعث تضعیف قدرت داخلی و خارجی کشور می‌شود. بیشترین مساله ما از ابتدای انقلاب تاکنون، مشکلات بین‌المللی است؛ مانند تحریم‌هایی که دشمن نسبت به کشور تحمیل می‌کند. تنها چیزی که باعث می‌شود دشمن نتواند کاری از پیش ببرد، حضور مردم در صحنه است. مردم باوجود تمام مشکلات، در انتخابات شرکت می‌کنند، یعنی پای این نظام و انقلاب‌اند و حاکمیت را قبول دارند. دشمن هم از این سرمایه اجتماعی هراس دارد. حضور اکثریت مردم در انتخابات به معنای استقلال ملی و ایستادگی ملت ایران مقابل فضای بین‌المللی است. اگر به اتفاق‌های اخیر مانند حادثه تروریستی کرمان توجه کنید، می‌بینید اگر مردم پشت حاکمیت نباشند، ممکن است این اتفاق‌ها تکرار شود و امنیت کشور از بین برود. یکی از نکات مهم انتخابات، حفظ امنیت ملی است.

انتخابات، یک فرصت برای کشور و ملت؛ و تهدیدی برای دشمن است. رهبر انقلاب تاکید دارند که همه گروه‌ها با سلیقه‌های مختلف شرکت کنند، چون پرشوری انتخابات، تضمین امنیت کشور است. دشمن هم از پشتوانه مردمی هراس دارد و این نشان‌دهنده عزم و اقتدار است.

انتخابات، مشکلات بین‌المللی را رفع می‌کند زیرا وقتی دشمنان بخواهند به ما فشار بیاورند و تهدید و تحریم کنند، یکی از مواردی که مطرح می‌کنند، این است که سرمایه اجتماعی با حاکمیت همراه نیست. در جریان اغتشاش‌های سال گذشته، ادعا می‌کردند زنان در جمهوری اسلامی، آزادی ندارند و اجتماع زنان چون در فشار و اجبارند، با حاکمیت مخالف‌اند. مساله حجاب و پوشش مطرح نبود. مساله این بود که دشمن می‌خواست با انجام این کارها، سرمایه اجتماعی را از بین ببرد و ناظران بین‌المللی اعلام کنند زنان در ایران تحت ظلم‌اند و مردم حاکمیت را قبول ندارند.

مطابق با فرمایشات حضرت آقا، حضور مردم نشان می‌دهد مردم پشتوانه کشورند و حضورشان مانع و دفاعی در برابر تهدیدات و مشکلاتی است که ناظران و جریان‌های سرمایه‌داری بین‌المللی به وجود می‌آورند.

زهبر انقلاب معتقدند مردم، باید انتخابات را یک فرصت ببینند و می‌فرمایند: «انتخابات فرصتی است برای ورود افکار جدید، راه‌های نو در چرخه تصمیم‌گذاری، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری یک کشور.» برخی می‌خواهند مردم را دلسرد کنند؛ با این بهانه‌ها که از قبل تصمیم‌‌ها گرفته می‌شود و نتایج مشخص است، اینها واقعیت ندارد. اگر قرار بود تصمیم‌ها از قبل گرفته شود، ما باید همیشه یک نوع تفکر را در سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری کشور داشته باشیم، اما می‌بینید با هر دوره‌ای از انتخابات یک تفکر، حزب و جریان وارد چرخه تصمیم‌گیری کشور می‌شود. پس در جمهوری اسلامی، دموکراسی اجرا می‌شود و می‌تواند از تفکر و سلیقه‌های مختلف استفاده کند. وقتی انتخابات بستری برای ورود افکار نو برای حل مسایل کشور می‌شود، باید از این فرصت استفاده کنیم و با حضور حداکثری و انتخاب صحیح، تحولی در کشور ایجاد کنیم.

امام خمینی‌رحمت‌الله‌علیه درباره اهمیت مجلس فرمودند: مجلس، رأس امور است. این جمله شعاری نیست. ایشان که مجلس تعیین‌کننده مسیر است؛ مسیر و ریلی است که قانون‌گذاری را مشخص می‌کند. اگر مجلس ضعیفی داشته باشیم و نمایندگان، توانایی لازم برای ریل‌گذاری و قانون‌گذاری نداشته باشند، کارهای اجرایی هم با ضعف و مشکل مواجه می‌شود. هر چهار سال باید افکار جدید و توانمند وارد مجلس شوند و اگر ضعفی در قوانین گذشته بوده، اصلاح شوند.

مقام معظم رهبری معتقدند انتخابات نقطه اساسی اتصال افکار و آرای مردم به بدنه نظام اجرایی است. وقتی دولت می‌خواهد کار اجرایی را پیش ببرد، از طریق نمایندگان، با مردم ارتباط می‌گیرد. مردم با انتخاب نماینده از تمام نقاط کشور، خود را به بدنه اجرایی کشور وصل می‌کنند و هنگام تقنین، مصلحت همه کشور در نظر گرفته می‌شود. حضرت آقا معتقدند مجلس تعیین‌کننده مسیر است و این، اهمیت انتخابات مجلس شورای اسلامی را نشان می‌ددهد. مجلس، کار نظارت بر فرآیند اجرایی دولت را انجام می‌دهد و درضمن باید به نفع مردم و به سمت عدالت فعالیت کند.

نباید فضای دوقطبی شکل بگیرد. انتخابات، یک فرآیند رقابتی است؛ رقابت سالم مهم است، نه دوقطبی‌سازی. باید روی نقاط قوت نمایندگان تمرکز کنیم و اگر می‌خواهیم نماینده، یا جریانی را نقد کنیم، باید نقد منصفانه داشته باشیم که هم تلاش‌ها و نقاط مثبت و هم نقاط ضعف دیده شود.

رهبری روی شاخص‌ها تاکید دارند که اگر این شاخص‌ها وجود داشت، آن فرد را انتخاب کنید. ازجمله مومن بودن است، یعنی فرد ایمان به مبانی اسلامی دین داشته باشد. دوم این‌که انقلابی باشد، یعنی برایش ایران و انقلاب و گفتمان امام اهمیت داشته باشد و از آن دفاع کند. سوم، شجاع باشد و جسارت کافی برای برخورد با مسایل را داشته باشد. مدبرانه عمل کند و اهل تدبیر و تدبر باشد. آگاهی سیاسی و روحیه جهادی داشته باشد و شب و روز اهل کار باشد. کارآمد دنبال عدالت برای مردم و علاقه‌مند به پیشرفت کشور باشد. وظیفه‌شناس و پرانگیزه باشد. مهم‌ترین نکته‌ای که رهبری بر آن تاکید می‌کنند، این است که نماینده مجلس وفادار به مردم و انقلاب باشد. وفاداری به مردم، شاخصه مهمی است.

نکاتی که مطرح شد، مقدمه‌ای بود برای این‌که ضرورت و اهمیت انتخابات مجلس برای ما روشن شود و حال این‌که چگونه می‌توانیم از ظرفیت بانوان برای مشارکت در انتخابات استفاده کنیم؟

مقام معظم رهبری در نشست دی ماه سال گذشته، با جمعی از بانوان تاکید کردند که بانوان می‌توانند نقش مهمی برای مشارکت خانواده، همسر و فرزندان در انتخابات داشته باشند. این امر به ویژگی‌های ذاتی بانوان برمی‌گردد. یکی از این ویژگی‌ها، مدیریت احساسات و عواطف است. زنان با مدیریت احساسات و عواطف، می‌توانند جامعه را کنترل کنند. یکی از ویژگی‌های ذاتی زنان این است که آنها در شناخت، ظریف‌تر و دقیق‌تر از مردان عمل می‌کنند. بانوان با نگاه ظریفی که دارند، می‌توانند خصوصیات جزیی‌تری را از نماینده با شاخص‌هایی که رهبر انقلاب مطرح فرمودند، تطبیق بدهند و این، نشان‌دهنده توان زنان در اداره اجتماع است.

دشمن از اواخر دوران قاجار و پهلوی، برای این‌که به جریان اسلام و گفتمان اسلامی ضربه بزند، از ظرفیت زنان استفاده کرد و تغییر سبک‌زندگی را با تغییر در نگرش و فکر زنان جامعه در دستور کار قرار داد. رسانه برای بهره‌برداری و القای پیام و گفتمان حاکم، از حضور زنان استفاده می‌کند. مکاتب فمینیستی را بررسی کنید، می‌بینید غرب با شعار احقاق حقوق زنان می‌آید، ولی از ظرفیت زنان برای مخالفت با بعضی از نگاه‌ها و گفتمان‌ها استفاده می‌کند و از زن استفاده ابزاری می‌کنند، اما اسلام، بر کرامت زن تاکید می‌کند.

در تاریخ اسلام، زنان تاثیرگذاری داریم که ریل گفتمان اسلام را تسریع کرده‌اند. کنار پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم، حضرت خدیجه سلام‌الله علیها را می‌بینید که با توان اقتصادی و حمایت عاطفی از حضرت رسول، کاری می‌کنند که ایشان بتوانند اسلام را ترویج کنند. کنار حضرت علی‌علیه‌السلام، حضرت زهرا سلام‌الله علیها، کنار امام حسن و امام حسین علیهم‌السلام، حضرت زینب سلام‌الله علیها حضور دارند. در جریان عاشورا، از درون بانوان بنی‌هاشم و چه از اصحاب، زنانی هستند که حامی و تکمیل‌کننده نهضت عاشورا هستند. حضور بانوان در تاریخ اسلام به وفور دیده می‌شود، اینها نشان‌دهنده ظرفیت زنان برای تعالی سرنوشت اسلام در جامعه است و این توان و ظرفیت را نباید نادیده بگیریم، دشمن هم از این ظرفیت زنان می‌خواهد سوءاستفاده کند. مانند جریان اغتشاش‌ها که با یک زن آغاز شد و توانستند احساسات اجتماع را خدشه‌دار کنند. همیشه برای جلب مشارکت سیاسی آحاد مردم، می‌توانیم روی ظرفیت زنان حساب ‌کنیم.

به برکت انقلاب اسلامی، بانوان فرهیخته‌ای داریم که به‌عنوان نماینده در مجلس حضور دارند. باید بیش از قبل، توان‌مندی‌های بانوان را به جامعه معرفی و از این ظرفیت استفاده کنیم تا مردم جهان برتری‌های گفتمان انقلاب اسلامی را ببینند.