آمار

تعداد نشریات54
تعداد شماره‌ها2,485
تعداد مقالات35,371
تعداد مشاهده مقاله14,445,205
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,486,796
نارستانی, مهدی. (1403). واکاوی استیذان در قصاص در عصر حکومت اسلامی مبتنی بر اندیشه انتصاب. اسلام و مطالعات اجتماعی, 10(2), 155-183. doi: 10.22034/jrj.2024.68653.2788
مهدی نارستانی. "واکاوی استیذان در قصاص در عصر حکومت اسلامی مبتنی بر اندیشه انتصاب". اسلام و مطالعات اجتماعی, 10, 2, 1403, 155-183. doi: 10.22034/jrj.2024.68653.2788
نارستانی, مهدی. (1403). 'واکاوی استیذان در قصاص در عصر حکومت اسلامی مبتنی بر اندیشه انتصاب', اسلام و مطالعات اجتماعی, 10(2), pp. 155-183. doi: 10.22034/jrj.2024.68653.2788
نارستانی, مهدی. واکاوی استیذان در قصاص در عصر حکومت اسلامی مبتنی بر اندیشه انتصاب. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 10(2): 155-183. doi: 10.22034/jrj.2024.68653.2788

واکاوی استیذان در قصاص در عصر حکومت اسلامی مبتنی بر اندیشه انتصاب

جستارهای فقهی و اصولی
مقاله 6، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 35، تیر 1403، صفحه 155-183    اصل مقاله (689.56 K)
نوع مقاله: پژوهشی (داوری سریع)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jrj.2024.68653.2788
نویسنده
مهدی نارستانی*
استادیار گروه حقوق دانشگاه حکیم سبزواری. سبزوار- ایران
تاریخ دریافت: 16 اسفند 1402،  تاریخ بازنگری: 22 اردیبهشت 1403،  تاریخ پذیرش: 22 اردیبهشت 1403 
چکیده
یکی از نهادهای دادرسی در مرحله اجرای قصاص «استیذان در قصاص» است که در فقه در خصوص لزوم یا عدم لزوم آن اختلاف‌نظر وجود دارد پس از انقلاب قانون‌گذار بر اساس اصل چهارم قانون اساسی به لزوم این نهاد در قانون مجازات پرداخته است. مطابق اصل پنجم قانون اساسی ولایت‌فقیه مبنای مشروعیت حاکمیت است و نظر به اینکه در فقه سیاسی دو نظریه مشهور انتخاب و انتصاب برای ولایت‌فقیه تبیین شده است و هرکدام از قانون اساسی قرائنی را برای اثبات خود ارائه می‌نمایند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به این سؤال است که اگر پیش‌فرض مشروعیت حاکمیت در حکومت اسلامی نظریه انتصاب باشد وضعیت نهاد «استیذان در قصاص» در نظام حقوقی این حکومت چگونه است؟ در این پژوهش با بهره‌گیری از منابع و آراء فقهی به تحلیل ساختار اندیشه انتصاب و تأثیر آن برنهادهای دادرسی پرداخته شده‌است. با توجه به مبانی فقهی به نظر می‌رسد برفرض پذیرش نظریه لزوم استیذان از رهبری در قصاص، نظر به اینکه مطابق نظریه انتصاب تمام نهادهای حاکمیتی تحت اشراف و ولایت رهبری هستند و علت وضع این نهاد در این ساختار سیاسی حاصل است و لزوم نهاد استیذان تحصیل حاصل است و با توجه به چالش‌های متعدد آن اگر نگوییم غیرمجاز است قطعاً خلاف احتیاط هست.
کلیدواژه‌ها
استیذان؛ رهبری؛ قصاص؛ نظریه انتصاب؛ ولایت‌فقیه
عنوان مقاله [English]
Analyzing Istīdhān in Retribution During the Era of Islamic Governance Based on the Theory of Appointment
نویسندگان [English]
Mahdi Narestani
Assistant Professor Hakim Sabzevari University
چکیده [English]
One of the judicial institutions involved in the execution of retribution (qiṣāṣ) is istīdhān (seeking permission), a subject of debate in Islamic jurisprudence regarding its necessity. After the Islamic Revolution in Iran, the legislator, following the fourth principle of the constitution, emphasized the necessity of this institution within the penal code. According to the fifth principle of the constitution, wilāyah al-faqīh (guardianship of the jurisprudent) forms the basis of governmental legitimacy. In political jurisprudence, two main theories—intikhāb (election) and intiṣāb (appointment)—have been proposed for wilāyah al-faqīh, with both theories claiming constitutional support.
Using a descriptive-analytical approach, this study aims to answer the question: assuming the legitimacy of sovereignty in an Islamic government is based on the theory of appointment, what role does the institution of istīdhān in retribution play within this legal system? Drawing from legal sources and scholarly opinions, this research examines the intellectual framework of the theory of appointment and its implications for judicial practice. Based on jurisprudential foundations, it appears that, assuming the necessity of seeking permission (istīdhān) from the Supreme Leader in matters of retribution, this requirement faces significant challenges. If it is not entirely impermissible, it certainly goes against the principle of iḥtīyāṭ (caution). Under the theory of appointment, all governing institutions fall under the authority and leadership of the supreme leader, and the reasoning behind the establishment of istīdhān emerges from this political structure. Therefore, the necessity of this institution has already been established within this framework.
کلیدواژه‌ها [English]
Istīdhān, the Leader, Retribution, the Theory of Appointment, Wilāyah al-Faqīh
اصل مقاله

به فایل PDF مراجعه فرمایید.

 

مراجع
  • قرآن کریم
  1. ابن فارس، احمد بن فارس. (1404 ق). معجم مقائیس اللغة. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
  2. اراکى، محسن. (1425 ق). نظریة الحکم فی الإسلام. قم: مجمع اندیشه اسلامى.
  3. امامی، مسعود. (1397ش). شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی. قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
  4. موسوى اردبیلى، سید عبدالکریم. (1423 ق). فقه القضاء. چاپ دوم، قم: بی‌نا.
  5. ایزدهی، سید سجاد(1394). ماهیّت فقه سیاسی. حقوق اسلامی، 12(44)، 153-177.
  6. بستانی، فواد افرام. (1375 ش). فرهنگ ابجدی. مترجم: رضا مهیار، تهران: اسلامی.
  7. تبریزى، جواد بن على. (1426 ق). تنقیح مبانی الأحکام - کتاب القصاص. چاپ دوم، قم: دار الصدیقة الشهیدة سلام‌الله علیها.
  8. توجهی، عبدالعلی، و علی‌آبادی، رحیمه(1399ش). رویکردی انتقادی به سلب آزادی محکوم به قصاص در فرایند استیذان. آموزه‌های حقوق کیفری. 17(20)، 81-116.
  9. تهرانى حسینى، سید محمد حسین.(1421ق). ولایت فقیه در حکومت اسلام. مشهد: انتشارات علامه طباطبایى.
  10. جعفرپیشه فرد، مصطفی. (1380). مفاهیم اساسی ولایت‌فقیه. قم: تهیه مرکز تحقیقات علمی دفتر دبیرخانه مجلس خبرگان.
  11. جوادی آملی، عبدالله. (1389 ش) ولایت‌فقیه. چاپ نهم، قم: انتشارات اسراء.
  12. جوادی آملی، عبدالله. (1388). تفسیر تسنیم. چاپ سوم، قم: نشر اسراء.
  13. جوادی آملی، عبدالله. (1391). سروش هدایت. قم: نشر اسراء.
  14. خلخالى، سید محمدمهدی موسوى. (1422 ق). حاکمیت در اسلام یا ولایت‌فقیه. مترجم: جعفر الهادى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  15. روحانی، محمدصادق. (1382 ش). پاسخ‌های آیت‌الله‌العظمی روحانی به استفتاءات قوه قضائیه. تهران: حدیث دل.
  16. زنجانى، عباس على عمید. (1421 ق). فقه سیاسى. چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  17. سبزوارى، سید عبد الأعلى. (1413 ق). مهذّب الأحکام. چاپ چهارم، قم: مؤسسه المنار- دفتر حضرت آیت‌الله.
  18. شیخ بهایی، محمد بن حسین. (1386 ش). جامع عباسی. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دفتر انتشارات اسلامی.
  19. صافى گلپایگانى، على. (1427 ق). ذخیرة العقبى فی شرح العروة الوثقى. قم: گنج عرفان.
  20. صنقور، محمد. (1428 ق). المعجم الأصولى. چاپ دوم، قم: منشورات الطیار.
  21. صیمرى، مفلح بن حسن (حسین). (1420 ق). غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار الهادی.
  22. طاهری، محسن، قادری نمین، مسعود، و صالحی فارسانی، علی (1401). اصل تفکیک قوا و نظریه‌های موجود در آن. ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 5(11)، 2141-2155. doi: 30510/psi.2022.346589.3566.
  23. طوسى، ابوجعفر، محمد بن حسن. (1407 ق). تهذیب الأحکام. چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  24. شهید ثانى، زین‌الدین بن على. (1410 ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّٰى - کلانتر). قم: کتاب‌فروشی داورى.
  25. شهید ثانى، زین‌الدین بن على. (1413 ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسه المعارف الإسلامیة.
  26. عراقى، ضیاءالدین. (1388 ش). الاجتهاد و التقلید. قم: نوید اسلام.
  27. فیرحی، داود. (1393 ش). فقه و سیاست در ایران معاصر. تهران: نشر نی.
  28. قاسمى، محمد على و پژوهشگران دانشگاه علوم اسلامى رضوى. (1426ق). فقیهان امامى و عرصه‌هاى ولایت فقیه. مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامى رضوى.
  29. قمی، علی بن محمد. (1379 ش). جامع الخلاف و الوفاق بین الإمامیة و بین أئمة الحجاز و العراق. محقق: حسین حسنی بیرجندی، قم: زمینه‌سازان ظهور امام عصر (عج).
  30. لک زایی، شریف. (1386 ش). بررسی تطبیقی نظریه‌های ولایت‌فقیه. چاپ دوم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
  31. گلپایگانى، سید محمدرضا موسوى. (1405 ق). کتاب الشهادات (للگلبایگانی). قم: بی‌نا.
  32. گلپایگانى، سید محمدرضا موسوى. (1413 ق). کتاب القضاء (للگلبایگانی). قم: دارالقرآن الکریم.
  33. گلپایگانى، لطف‌الله صافى. (بی‌تا). ضرورة وجود الحکومة أو الولایة للفقهاء. بی‌جا: بی‌نا.
  34. گیلانى فومنى، محمدتقی بهجت. (1426 ق). جامع المسائل. چاپ دوم، قم: دفتر معظم له.
  35. مبلغى، احمد. (بی تا). فقه سیاسى امام على آرمانگرایى یا واقعگرایى. مجله فقه اهل بیت علیهم السلام (فارسى). ج‌28، ص: 71. قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام.
  36. مرعشى شوشترى، سید محمدحسن. (1427 ق). دیدگاه‌هاى نو در حقوق. چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
  37. مصباح یزدی، محمدتقی. (1397). حکیمانه‌ترین حکومت: کاوشی در نظریه ولایت‌فقیه. چاپ چهارم، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  38. مکارم شیرازی، ناصر. (1427 ق). استفتاءات (مکارم). گردآورنده: ابوالقاسم علیان‌نژادی، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (علیه‌السلام).
  39. مکارم شیرازی، ناصر. (1425 ق). انوار الفقاهة. قم: مدرسة الإمام علی بن ابی طالب علیه السّلام.
  40. منتظری، حسینعلی. (1384 ش). استفتاءات (منتظری). تهران: نشر سایه.
  41. منتظرى ، حسینعلى - مترجم: صلواتى، محمود و شکورى، ابوالفضل. (1409ق). مبانى فقهى حکومت اسلامى. قم: مؤسسه کیهان.
  42. معرفت، محمدهادی. (1389 ش). ولایت‌فقیه. چاپ چهارم، قم: مؤسسه فرهنگی تمهید.
  43. موسوى خمینى، روح‌الله. (1426 ق). الاجتهاد و التقلید. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  44. مؤمن قمّى، محمد. (1415 ق). کلمات سدیدة. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  45. مؤمن قمّى، محمد. (1374 ش). اجازه ولى امر در انجام قصاص‌. مجله فقه اهل بیت علیهم السلام (فارسى)، شماره 3، ص75.
  46. نجفى، محمد‌حسن. (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. چاپ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  47. نارستانی، مهدی، و زرقی، موسی(1397 ش). تقلید در عصر حکومت اسلامی مبتنی بر اندیشه انتصاب. حکومت اسلامی، سال 23، شماره 4، پیاپی 90. 87-106.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 293
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 55


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب