عظیمی, امین, مقدمی شهیدانی, سهراب. (1403). ارزیابی منشورات اصولی درباره دیدگاه امام خمینی(ره) در حجیت سیره عقلا. اسلام و مطالعات اجتماعی, 10(1), 7-35. doi: 10.22034/jrj.2024.66461.2659
امین عظیمی; سهراب مقدمی شهیدانی. "ارزیابی منشورات اصولی درباره دیدگاه امام خمینی(ره) در حجیت سیره عقلا". اسلام و مطالعات اجتماعی, 10, 1, 1403, 7-35. doi: 10.22034/jrj.2024.66461.2659
عظیمی, امین, مقدمی شهیدانی, سهراب. (1403). 'ارزیابی منشورات اصولی درباره دیدگاه امام خمینی(ره) در حجیت سیره عقلا', اسلام و مطالعات اجتماعی, 10(1), pp. 7-35. doi: 10.22034/jrj.2024.66461.2659
عظیمی, امین, مقدمی شهیدانی, سهراب. ارزیابی منشورات اصولی درباره دیدگاه امام خمینی(ره) در حجیت سیره عقلا. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 10(1): 7-35. doi: 10.22034/jrj.2024.66461.2659
1دانش آموخته سطح سه حوزه علمیه قم، و دانش آموخته کارشناسی مؤسسه امام خمینی(ره) قم. قم- ایران
2مدرس حوزه علمیه قم، استاد و دانش آموخته دکترای دانشگاه معارف اسلامی قم. قم- ایران
تاریخ دریافت: 29 اردیبهشت 1402،
تاریخ بازنگری: 01 اسفند 1402،
تاریخ پذیرش: 14 اسفند 1402
چکیده
بی‌تردید امام خمینی(ره) در استفاده از سیره عقلا به‌عنوان یکی از عناصر اصلی ترقیدهنده فقه، پیشرو بوده‌اند. بااین‌وجود تحقیقات انجام‌شده پیرامون آرای اصولی ایشان در این مسئله، تفسیرهای گوناگون یافته است که نوشتار حاضر بر آن است تا تفسیر و تحلیل‌های ارائه‌شده، به‌ویژه در منشورات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، در دو رکن نوع حجیت بخشی و حیطه حجیت را مورد نقد و بررسی قرار دهد. کاوش در این مسئله باهدف ارائه تبیینی نو از دیدگاه ایشان درباره دو حوزه گفته‌شده در سیره عقلا است که مصون از هرگونه تفسیر فرا‌متنی و گزینشی است و با ابزار جستجوی کتابخانه‌ای پیش رفته است. بررسی‌های این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی بیانگر این است که اولاً: در مسئله حجیت‌یابی، امارات عقلایی حجیت ذاتی دارند و سیره‌های غیر واقع‌نما به حجیت امضایی نیازمندند؛ برخلاف دیگر تحقیقات که هرکدام حجیت ذاتی یا حجیت امضایی را برگزیده‌اند. ثانیاً: حجیت سیره‌های مستحدثه نیز شرایط ویژه‌ای در نگاه ایشان دارد که به‌ندرت تحقق پیدا می‌کند و انتساب مطلق حجیت آن‌ها به امام خمینی(ره) نادرست است.
Analyzing the Uṣūlī Published Works about Imām Khumaynī on Authenticity of the Custom of Rational Persons
نویسندگان [English]
Amin Azimi1؛ Sohrab Moghadami Shahidani2
1Graduate of the Doctoral Degree in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law at Tehran University; Tehran, Iran (Corresponding Author);
2Qom University of Islamic Education
چکیده [English]
Undoubtedly, Imām Khumaynī (RA) has been a pioneer in using the Custom of Rational Persons (Sīrat al-ʻUqalā) as one of the main elements of developing jurisprudence. However, the research conducted on his uṣūlī views on this issue has various interpretations of which the purpose of this study is to criticize and analyze the presented interpretations and analyzes especially in the published works of the Institute for Editing and Publishing the Works of Imām Khumaynī (RA) in two pillars, the type of authenticity and the scope of authenticity. Researching this issue is aimed at providing a new explanation from Imām Khumaynī’s point of view about the two areas mentioned in the Custom of Rational Persons, which is free from any hypertextual and selective interpretation and carried out with library search tools. Unlike other studies, each of which has chosen inherent authenticity or endorsed authenticity, the research of this study which is done by descriptive-analytical method shows that, firstly, in the issue of authentication, rational indications (ʻimārāt ʻuqalāī) have inherent authenticity and non-realistic attitudes (sīrah) need endorsed authenticity (ḥujjīyat al-imḍāī). Secondly, the authenticity of the newly-emerged attitudes also has special conditions in his view, which are rarely fulfilled, and the absolute attribution of their authenticity to Imām Khumaynī (RA) is wrong.
کلیدواژه‌ها [English]
The Custom of Rational Persons, Authenticity of the Custom of Rational Persons, Published Works of the Institute for Editing and Publishing the Works of Imām Khumaynī (RA)
علم‌الهدى، على(سیدمرتضی). )1376(. الذریعة إلى أصول‌الشریعة. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
علیدوست، ابوالقاسم. )1397(، فقه و عرف. چاپ6، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
کلینی، محمد بن یعقوب. )1407 ق(. الکافی. به تصحیح على‌اکبر غفارى، چاپ4. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مجموعه نویسندگان. )1374(. مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی «نقش زمان و مکان در اجتهاد». تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
اصغری، سیدمحمد. «بناء عقلا». فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی. 1384(70). صص40-1.
بهرامی‌نژاد، علی. «تمسک به دانسته‌های عرفی بشر در توسعه و فهم عناوین فقهی در مکتب فرقین با رویکردی به دیدگاه امام خمینی(ره)». مجله پژوهشنامه متین. 1395(73). صص59-36.
جبار گلباغی ماسوله، سیدعلی. عرف از نگاه امام خمینی(ره). نشریه فقه. 1379(25- 26). صص244-215.
جبار گلبانی، سیدعلی. عرف از نگاه امام خمینی(ره). مجله حضور. 1380(35). بی‌صص.
جلالی، هادی. «ظرفیت‌های مبانی امام خمینی(ره) درباره بنای عقلا برای فقه سیاسی». مجله فقه و سیاست. 1399(1). صص179-152.
حسین‌نژاد، سیدمجتبی. «تحلیل حجیت بنای عقلا با رویکردی در مسائل مستحدثه». فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی. 1396(48). صص62-37.
رنجبر بافقی، حامد. جایگاه سیره عقلا در اندیشه و سیره امام خمینی(ره) و الزامات آن در اداره جامعه. پایان‌نامه پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی.
شریعتی فرانی، سعید. «بنای عقلا». دانشنامه امام خمینی. به کوشش سیدضیاء مرتضوی. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). 1400، ج2. چاپ1. صص659-653.
فخلعی، محمدتقی. «بررسی شرط معاصرت سیره عقلا با عصر معصومان». مطالعات اسلامی (فقه و اصول). 1389(85). صص104-85.
فیاضی، مسعود. «ماهیت احکام امضایی (از رهگذر بررسی تطبیقی آرای مرحوم محقق اصفهانی و امام خمینی(ره)». فصلنامه حقوق اسلامی. 1391(34). صص218-193.
